Kapalıçarşı müze mi olacak?

Osmanlı İmparatorluğu'nun en şerefli ve büyük padişahı Fatih Sultan Mehmet Han Hazretleri ekonomiyi canlandırmak için ticaret merkezi olarak Kapalıçarşı'yı kurdurmuş.

Kapalıçarşı (K.çarşı), yaklaşık 550 yıllık geçmişinde deprem ve yangın gibi olumsuzluklara göğüs germiş, günümüzdeki alışveriş merkezlerine örnek, ancak onlardan farklı özellikleriyle tarihin en eski ticaret merkezi olarak ayakta duruyor. Son yıllarda Topkapı Müzesi, Ayasofya ve Sultanahmet camilerini içine alan Tarihi Yarımada'da, ulaşım ve çevre düzenlemeleri açısından bir değişim gözleniyor. Bölge ticari görünümden, turistik görünüme doğru kayıyor. Sirkeci'den, Sultanahmet semtine doğru; turistik oteller, kafeler, lokantalar ve turistik eşya satan mağazaların sayısı her geçen gün artıyor. Yaklaşık 10 yıl öncesinde bölgedeki toplu ulaşımın tramvayla yapılmaya başlanmasıyla bazı yollar motorlu taşıt trafiğine kapatılmıştı. Bölgede yeterli otopark alanlarının olmaması ve sınırlı sayıdaki yolların taşıt trafiğine açık olması nedeniyle gün içinde yoğun trafik sıkışıklığı yaşanıyor. Son aylarda söz konusu bölgede, yerel yönetimlerin yoğunlaşan çevre düzenlemeleriyle gelecek haftadan itibaren, turistik bölge statüsünde alınan Tarihi Yarımada ulaşımının tramvayla yapılmasına ağırlık verilerek gün içinde bölge neredeyse tamamen taşıt trafiğine kapatılıyor. Mal sevkiyatı veya diğer gereksinimleri için bölgedeki bazı yollar sadece gece saatlerinde trafiğe açık olacak.

K.çarşı her ne kadar tarihi geçmişi itibarıyla turistik bir mekân gibi görünse de, müşterilerinin yüzde 70'i yerlilerden oluşuyor. Ayrıca bu mekânın bir bölümü, son 40 yıldan beri bir finans merkezi olarak çalışıyor. Bugün eski gücünü yitirmiş olsa da, daha birkaç yıl öncesine kadar Türkiye'deki döviz ve altın fiyatları K.çarşı'daki serbest piyasa olarak bilinen 'Ayaklı Borsa'da belirleniyordu. Halen de, döviz ve altın ticaretinin yoğun olarak işlem gördüğü, bir finans merkezi olma özelliğini koruyor. Ne zaman piyasalarda bir hareketlenme olsa, görsel ve yazılı basında K.çarşı'da oluşan döviz ve altın fiyatları yansıtılıyor. K.çarşı'da, ağırlıklı olarak mücevherci, kuyumcu, gümüşçü, halıcı, derici ve diğerleri olmak üzere, 11 sektörden perakende satış mağazası faaliyet gösteriyor. K.çarşı'ya mücevher ve altın alışverişi için gelen yerli müşteriler yanlarında, ya kıymetli eşya veya yüklü miktarda para taşıyor. Bu müşterilerin çarşıya ulaşımda, bölgedeki toplu taşıma aracı tramvayı kullanmaları güvenlik açısından mümkün değil. Ayrıca, K.çarşı ve çevresindeki döviz büfesi ve bankalara, gün içinde zırhlı araçlarla yüklü miktarda altın ve döviz taşınıyor. Bu sevkiyatın gün içindeki yoğun ticari faaliyetler nedeniyle gece yapılması da mümkün değil.

İki yıldan beri yaşanan global finansal kriz sırasında, altın fiyatlarının aşırı yükselişi diğer bölgelerde olduğu gibi K.çarşı'daki kuyumcuların da işlerini durma noktasına getirdi. Finansal krizin etkisiyle diğer sektörlerde turiste mal satışlarını da zayıfladı. K.çarşı'da oldukça durgun günler yaşanıyor. Uzun süreden beri otopark, tuvalet ve diğer altyapı eksikleriyle mücadele eden Kapalıçarşı Esnafları Derneği'nin yaptırım gücü yok denecek kadar az. Söz konusu tarihi ticaret merkezinde, özel bir kanunla yeni bir yönetim düzenine her geçen gün daha fazla ihtiyaç duyulduğu bu dönemde, çarşıya ulaşan yolların taşıt trafiğine kapatılması, 'Kapalıçarşı müze mi olacak?' sorusunu akla getiriyor. Aslında marka olmuş ve günlük binlerce kişinin uğrak yeri olan tarihî K.çarşı'nın ekonomiye kazandırılması açısından müze yapılmaya değil, alışverişi artırmak için pazar günleri de açık tutulmaya ihtiyacı var.
Zaman/M.Ali YıldırımTürk