Kartal projesi Türkiye'nin en özgün ve kârlı projesi olacak

İstanbul Metropoliten Planlama Merkezi tarafından İstanbul'un Doğu yakasında yaklaşık 4 milyon nüfuslu bir alt metropol olarak tasarlanan ve ünlü mimar Zaha Hadid tarafından tasarlanan Kartal Projesi 'ne başlamak için hazırlıklar devam ederken, Kartal'ın yeni seçilen Belediye Başkanı Altınok Öz, “Kentsel dönüşüm projesi, halkı içine alacak şekilde değiştirilmezse uygulanmasına izin vermeyeceklerini “ açıkladı. Kartal projesi için “hak sahipleri buradan kovulmadan sorun çözülecek” diyen Öz'ün açıklaması projeyle ilgili kafa karışıklığına neden olurken, Kartal projesiyle ilgili merak edilenleri, İstanbul Metropoliten Planlama Merkezi Koordinatörü Prof. Dr. İbrahim Baz'la konuştuk. Kartal Projesi'nin yalnızca bir kentsel dönüşüm projesi olmadığını belirten Baz, “Kartal'da hiçbir mülk sahibi bir yere gitmeyeceği gibi mülkleri değer kazanacak” dedi. Prof. Dr. İbrahim Baz Kartal projesiyle ilgili merak edilenlere 10 başlık altında cevap verdi.

1- Kartal'ın diğer kentsel dönüşüm projelerinden farkı ne?

Kartal İstanbul'un sorunlarının çözümünde başrolü oynayan projelerden bir tanesi. Herkesin bildiği gibi İstanbul tek merkezli bir metropol. Tek merkezli olmanın ulaşımın başta geldiği bir takım sorunları var. Bu noktada Kartal Anadolu yakasındaki çözümün merkezi olarak düşünüldü. Bir kentsel dönüşüm projesi olmaktan çok İstanbul'un Anadolu yakasında yaklaşık 4 milyon müfuslu bir alt metropolün merkezi Kartal olacak.

2-Projenin uygulanacağı bölgedeki mülk sahipleri projeye nasıl katılacak?

Kartal Projesi'yle Türkiye'de bir ilki başlattık. “Ben yaptım oldu, ister beğenin ister beğenmeyin” yaklaşımını bu projeden uzak tuttuk. Oradaki mülk sahiplerini bir araya getirerek ve onları bir dernek çatısı altında toplayarak birbirleriyle irtibat kurmasını sağladık. Burada bir sivil toplum yapılanması içinde hak sahiplerinin de elini taşın altına koyacakları, bu proje benim diye sahip çıkacakları bir proje olsun istedik. Bölgede hem sanayi bölgesi hem de konut olarak mülk sahipleri var. 550 hektarlık proje alanında arazi büyüklükleri bakımından yaklaşık yüzde 90'ı öncüsü olduğumuz derneğe üyedir diyebiliriz. Projeye katılım esnek bir biçimde tasarlanacak ve her aşamada mülk sahipleriyle mutabakat içinde davranılacak.

3-Konut sahipleri projeye nasıl yaklaşıyor, itirazlar var mı?

Doğrudan bize bir itiraz gelmese de bizim de civardan duyduğumuz itirazlar var. Yükselen sesler daha çok oradaki konut sahiplerinden geliyor. Ancak bu itirazlar projeyi bilmemekten kaynaklanıyor. Konut sahibi olan insanlara yönelik “Biz burayı dönüştürüyoruz siz de buradan gideceksiniz” gibi bir şey yok. Biz burada bir planlama konsepti geliştirdik. Bu bölge gelecekte nasıl olacak. Bizim belediye olarak orada bir metrekareyi bile yapma-yaptırma gibi bir durumumuz yok.

4-Mülk sahipleri yeni binaları projenin ihale edileceği bir şirkete mi yaptırıcak?

Mülk sahipleri inşaatları kendileri yapacak. Burada bir ilk yaşandı. Önce şehrimizin bu müstesna bölgesinde nasıl bir yerleşim görmek istiyoruz, buna karar verdik. Önce uluslararası kent tasarımcılarını çalıştırdık. Bir yarışma yapıldı ve uluslararası jüri Zaha Hadid'in projesini birinciliğe layık gördü. Bu tasarım projenin nasıl hayata geçirileceğine dair çalışmalar başladı. Bunun için esnek yaklaşımlar benimsendi. Biz burada bu bölgenin bir metropolitan alt merkezi hüviyetini gözeterek davrandık. Eğer siz burada eğitim, kültür, turizme yönelik ne yapacaksanız bunlar için kurallar koyduk. Örneğin konut yapılackasa en düşük yoğunluğu veriyoruz dedik. Ticaret yapılacaksa biraz daha yoğun bir bölge dedik. Bu tercihlere göre mülk sahipleri karar verecek.

5-İnşaatların bütçeleri nasıl sağlanacak?

Mülk sahipleri kendileri yapacak. Biz burada kimseye buradan hemen çıkıyorsunuz, gidiyorsunuz demedik. Bu bir plan. Daha önceki planlama çalışmalarından en büyük farkı mülk sahiplerin tercihleriyle başlatılan bir proje özelliği taşıması.

6-Hükümetten ya da yerel yönetimlerden teşvik olacak mı?

Hayır belediyeden ya da hükümetten bir teşvik olmayacak.

7- Mülk sahiplerinin bu projeyi uygulayacak finans gücü yoksa ne yapılacak?

Bu noktadan hareket etmek doğru değil. Buradaki mülkler sırf bu çalışma nedeniyle ikiye üçe katlanmış durumda. Kartal projesinden önce buradaki arazilerin metrekaresi 150-200 dolarken şimdi birkaç bin dolara çıkmış durumda. İnşaat firmaları şimdiden Kartal projesi cepheli diye reklam yapıyor. Dolayısıyla önemli olan mülk sahiplerinin mülklerini nasıl değerlendireceğine bu proje doğrultusunda karar vermeleri. Kartal projesi mülk sahiplerini yerinden eden değil mülklerine değer katan bir proje oldu. Zaten oradaki mülklerin önemli bir kısmı Türkiye'nin tanınmış şirketlerine ait.

8-İnşaatlar mülk sahipleri tarafından yapılırsa Zaha Hadid'in çizdiği projeye uygunluk nasıl sağlanacak?

Bu projeyle birlikte iki husus işleme konacak. Bu planın uygulanması için bir kentsel tasarım rehberi hazırlanacak. Mülk sahipleri bir inşaat yaptığı takdirde nasıl yapacağı kentsel projede ortaya konan mimari estetiğe uygun olarak düzenlenecek. İkincisi ayrıca bir estetik kurulu öneriliyor. Bunlar Türkiye'nin planlama tarihinde ilklerdir. Plana uygun , kentsel tasarım rehberine uygun ama bir yandan da Zaha Hadid'in yaptığı plana uygun mu değil mi bakılcak.

9-Projeye başlamak için bir takvim oluşturuldu mu?

Aslında bu yılın başında yapmayı düşünüyorduk ancak araya seçim girdi. Çalışmalarımız biraz yavaşladı. Önümüzdeki birkaç ay içinde kentsel tasarım rehberi oluşturulacak. Ardından estetik kurullar oluşacak.

10-Kartal projesinin Türkiye ekonomisi için anlamı ne?

Bu projenin en ilginç yönlerinden biri de Türkiye'nin ekonomisini tetiklemesi. Ortalama 5,5-6 milyon metrekare civarında temel üstü iskana açık yerleşim olacak. Temel altıyla birlikte 20 milyon metrekare bir inşaat düşünülüyor . Yaklaşık 5-6 milyar dolarlık bir proje yapılacak. Bunun inşaat sektörüne getireceği katkı muazzam. Diğer yandan sektöre yüzlerce kalem girdi sağlayan endüstriyle ekonomiye de ciddi katkılar sağlayacak.

Yenişafak/Ertan Altan