Kentsel dönüşümde sosyal uyum geliştirilecek!

Kalkınma Bakanlığınca 2014-2018 dönemini kapsayan Onuncu Kalkınma Planı çerçevesinde, Rekabetçiliği ve Sosyal Uyumu Geliştiren Kentsel Dönüşüm Programı Eylem Planı yayımlandı.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığının program koordinatörlüğündeki eylem planına göre, şehirlerin rekabet gücünün ve yaşanabilirlik seviyesinin artırılması için çalışmalar gerçekleştirilecek.

Üretim ve ticaret mekanları için daha etkin yer seçimi, bu mekanların etkin kullanımıyla altyapılarının yenilenmesi, geliştirilmesi veya taşınmasına yönelik çalışmalar yapılacak. Bu kapsamda, küçük sanayi alanlarının kentsel dönüşüme konu edilerek, şehir merkezinde kalanların taşınması veya daha sağlıklı hale getirilebilmelerine imkan vermek amacıyla ilgili kurumlarla işbirliğine gidilecek. Talepte bulunan ve ilgili mevzuatlarla belirlenen şartları sağlayan küçük sanayi sitelerinin krediyle desteklenmesi sağlanacak.

Dönüşüm alanlarında yenilenebilir enerji ve çevre dostu altyapı yatırımlarının gerçekleştirilmesi teşvik edilecek. Şehir merkezlerinin, tarihi ve kültürel değere sahip alanların ihyası için ise kentsel dönüşüm projeleri, şehirlerin tarihi, kültürel ve estetik değerleriyle uyumlu yaklaşımla gerçekleştirilecek. Bu çerçevede kent kimliğine ilişkin araştırmalar yapılacak ve bu araştırmalar doğrultusunda başta tarihi, kültürel ve estetik değer taşıyan kent merkezlerini canlandırma projelerinde kullanılmak üzere tasarım rehberleri hazırlanacak.

Özel mülkiyette bulunan taşınmaz kültür varlıklarının onarımına ilişkin destekler etkinleştirilecek. Ayrıca özel mülkiyette bulunan tescilli taşınmaz kültür varlıklarının restorasyon sürecine ilişkin kredilendirme mekanizması iyileştirilecek.

Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında tescili yapılarak koruma altına alınan taşınmazların mülkiyet hakkı aktarımı konusunda araştırma ve mevzuat düzenlemesi yapılacak.

Afet riskine maruz kalan bu kanun kapsamındaki taşınmaz kültür varlıklarının tespitinin yapılarak, öncelikli olarak korunması sağlanacak. Afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi çalışmalarında alan içerisinde vakıf kültür varlıklarının bulunması halinde işbirliği ve koordinasyon sağlanarak yapılar ihya edilecek çevreleri açılacak.

Tarihi doku ve kültürel mirasın korunması ve canlandırılmasına yönelik destek mekanizmalarının geliştirilmesine dair çalışma yürütülecek. Bu kapsamda, tarihi kent dokularının detaylı analizi yapılacak. Tarihi şehir merkezlerinin yeni fonksiyonlar yüklenerek yeniden canlandırılması amacıyla programlar hayata geçirilecek.

Rezerv yapı alanlarının belirlenmesinde mekansal ve sosyal uyumun artırılması için çalışmalar gerçekleştirilecek. Bu alanlarının belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar geliştirilecek. Bu çerçevede rezerv alanlara taşınacak hak sahiplerinin kentin ekonomik odak ve sosyal donatılarına erişimini olumsuz etkilemeyeceği yerlere taşınması ya da erişebilirliklerini artırıcı unsurların projeye dahil edilmesi doğrultusunda politikalar oluşturulacak. Dönüşüm alanlarında dinlenme alanlarının kalitesinin ve sayısının artırılması sağlanacak.

Kentsel dönüşümde yerli ve yenilikçi üretimin teşviki

Yenilikçi ve sürdürülebilir tasarım, yapım teknikleri ve malzeme ekipmanların geliştirilmesi amacıyla "Yapı Araştırma Merkezi" kurulacak. Merkez, kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları ile üniversitelerdeki mevcut araştırma altyapılarını kullanacak ve yeni araştırma altyapısı ihtiyaçlarını belirleyecek.

Yenilikçi ve çevreye duyarlı ürün ve çözümlerin uluslararası standartlarda yerli üretimine yönelik Ar-Ge ve yatırım destekleri verilecek. Ayrıca yerel malzeme ve kaynakların kentsel dönüşümde değerlendirilmesi teşvik edilecek.

Yapı malzemeleri ve yapılar için bir Çevresel Ürün Beyanı programı altyapısı geliştirilecek. Kentsel dönüşüm faaliyetleri çerçevesinde konut ve işyerlerinin yıkılıp yeniden yapılması ve ömürleri boyunca idame edilmesi için yürütülen faaliyetlerden kaynaklı sera gazı emisyonları alınacak tedbirlerle sınırlandırılacak.

Kentsel dönüşümde yeşil bina ve yerleşme uygulamaları teşvik edilecek. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı sürdürülebilir yapılar ve yerleşmeler için ayrı ayrı düzenlemeler ve belgelendirme altyapılarının kurdurulmasını temin edecek. Bu doğrultuda gönüllü girişimler sonucu belgelenen dönüşüm alanlarının ve bina uygulamalarının teşvik edilmesi için kentsel dönüşüm kanunu çerçevesinde verilecek faiz destekleri olmak üzere mali ve imara ilişkin destek mekanizmaları geliştirilecek.

Tedariklerde yerli üretimden azami düzeyde faydalanılması

Piyasaya arz edilen uygunsuz ya da güvensiz ithal yapı malzemelerinin kullanılması engellenecek. Kentsel dönüşüm faiz desteğini kullandıran Bankaların kredi dilimlerini serbest bırakırken başvurabilecekleri, yapı malzemeleri denetim sistemi ile birlikte çalışmalarını sağlayacak bir yazılım geliştirilecek.

Kentsel dönüşümde yerli ve yenilikçi ürünlerin kullanılması sağlanacaktır. Bu çerçevede kentsel dönüşümde çevre etiketini haiz ürünlerin kullanılması için ilave faiz desteği çerçevesinde bir mali destek mekanizması kurulacak.

Kentsel dönüşümün finansmanının kolaylaştırılması

Projelerin finansmanında dönüşüm kaynaklı değer artışlarından kamunun daha fazla pay alması sağlanacak. Bunun için ülke genelinde kentsel dönüşüm kapsamında değerlendirilecek alanların önceliklendirilmesi tamamlanacak. Bu çerçevede, afet riski yüksek alanlar, artı değer üretme potansiyeli yüksek alanlar ve projeden yararlanacak kişi sayısı gibi kriterler oluşturulmak suretiyle kentsel dönüşüme tabi olacak alanlarda önceliklendirme yapılacak.

Kentsel dönüşüm kapsamında yapılan imar planı değişiklikleri sonucunda ortaya çıkan değer artışının belli bir oranının kamu payı olarak tahsil edilmesini sağlayacak mevzuat altyapısı hazırlanacak.

Kentsel dönüşüm alanlarında hakların devredilmesine imkan sağlayacak Gayrimenkul Sertifikası Modeli geliştirilecek. Bu, kentsel dönüşüm alanına ilişkin değerleme işleminin nasıl finanse edileceği, kimin tarafından yapılacağı, sertifikasının alımı ve satımı gibi unsurları kapsayacak. Sertifika sayesinde kişilerin hakları daha doğru tespit edilecek, aynı zamanda farklı yerlerde de sertifikayı kullanabilme imkanı getirilecek.

Yabancı sahipliğindeki finansal kuruluşların gayrimenkul ediniminde karşılaştıkları güçlüklerin kaldırılması sağlanacak.

Kentsel dönüşümün değer artışıyla finanse edilmesinde sorun yaşanılan alanlarda finansman imkanının kolaylaştırılmasına imkan verecek sistem oluşturulacak.

Bu kapsamda Dönüşüm Özel Hesabı'nın öncelikle artı değer üretmeyen ve afet riski yüksek kentsel dönüşüm projelerinin finansmanına destek amacıyla kullanılmasına yönelik düzenlemeler yapılacak. Sadece bahsi geçen alanlardaki hak sahipleriyle sınırlı olmak üzere Dönüşüm Özel Hesabı'ndan kullandırılacak kredilere bazı avantajlar getirilecek ve bankalarda kullanılan kredilerde ise faiz desteği artırılacak.

Konut sahipliğinin artırılması

Altyapısı hazır arsa üretiminin hızlandırılması için çalışmalar gerçekleştirilecek. Buna ilişkin olarak Hazine mülkiyetine kayıtlı taşınmaz envanterinin iyileştirilmesine ve maliyet belirlemelerine yönelik çalışmalar yapılacak.

Hazinenin ve yerel yönetimlerin elindeki arsaların kentsel gelişmeye uygun olanlarının üst ve alt ölçekli planlarının yapılması veya yaptırılması sağlanacak. Bu kapsamda, kamu elindeki plansız durumdaki taşınmazlar kentsel gelişme için arsa ihtiyacını karşılamak üzere değerlendirilecek.

Öncelikle dönüşüm alanlarında altyapılı arsa geliştirmek üzere çeşitli mali desteklerin oluşturulması için çalışma yürütülecek.

Yoksul kesimin konut ihtiyacının karşılanması için düzenleme

Temel konut sahipliği için finansman yöntemleri çeşitlendirilecek. Bu çerçevede, hane halklarının temel konut ihtiyacının karşılanmasında TOKİ'nin kaynak geliştirme projelerinin yanı sıra finans piyasası araçlarının konut edinmedeki payının artırılması ve ürünlerin çeşitlendirilmesi için gereken araştırma ve düzenlemeler yapılacak.

Dönüşüm alanlarında alt gelir gruplarının ve yoksul kesimin konut ihtiyacının karşılanmasına yönelik düzenlemeler gerçekleştirilecek. Özel sektörün alt gelir gruplarına yönelik konut üretimini teşvik etmek amacıyla destek mekanizmaları (vergi indirimi, finansman maliyetlerinin azaltılmasına yönelik destekler) geliştirilecek. Dönüşüm alanlarında farklı gelir gruplarının bir arada yaşayabilmesi için tedbirler alınacak.

Sosyal uyum analizi yapılacak

Büyükşehirlerde mahalle bazlı sosyal uyum analizi yapılacak. Analizler kapsamında büyükşehirlerde yaşayan yoksul hanelerin göç durumları, eğitim ve sağlık gibi kamu hizmetlerine erişim ve devamlılık durumları, gelir, istihdam ve sosyal güvenlik durumları, tüketim profilleri gibi sosyal uyumu etkileyen unsurlar belirlenerek riskli ve sorunların yoğunlaştığı bölgeler mahalle bazında tespit edilecek.

Büyükşehirlerde kalkınma ajansları tarafından il bazında insan sermayesi, sosyal dokudaki kırılganlıklar, sosyal alanda öncelikli müdahale gerektiren alanları da kapsayacak şekilde sosyal yapı analizleri yapılacak.

Büyükşehirler başta olmak üzere, belediyeler tarafından yürütülen fiziki yenilemeye ilişkin hizmetlerde ( imar ve ruhsatlandırma, temel altyapı, altyapı yenilemesi) yoğun göç almış ve mekan kalitesi düşük bölgelere öncelik verilmesi sağlanacak.

Sosyal uyumun güçlendirilmesi gereken alanlardaki kentsel dönüşüm uygulamaları sosyoekonomik ve kültürel etütlere dayanarak yürütülecek. Büyükşehirlerin yoğun göç almış bölgelerinde uygulanan kentsel dönüşüm programları, sosyal dışlanmayı engelleyici ve farklı gelir gruplarının yaşam alanlarını kaynaştıran bir yaklaşımla uygulanacak. Kentsel dönüşüm alanları ve bu alanlara yönelik dönüşüm programları belirlenirken çok disiplinli ve her dönüşüm alanı için özel olarak tasarlanmış iyileştirme çerçeveleri geliştirilecek. Bu çerçeveler kapsamında kentsel dönüşüm alanlarının planlama rehberleri oluşturulacak. Kentsel dönüşüm alanlarında sosyal bütünleşmenin sağlanması için çalışmalar yapılacak.

Yoğun göç almış yerlerde yaşayan ve çalışabilir durumda olan işsiz ve yoksulların vasıfları geliştirilecek ve istihdam edilebilirlikleri artırılacak. Bu çerçevede kentlerin dezavantajlı bölgelerinde yaşayan ve çalışabilir durumda olan kişilerin İŞKUR'a kaydı yapılacak.

İŞKUR'a kaydı yapılan bu kesime yönelik mesleki bilgilendirme ve danışmanlık hizmetleri sunulacak, söz konusu kesim öncelikle uygun işlere ve aktif işgücü programlarına yönlendirilecek.

İşgücü piyasasında tercih edilmeleri için herhangi mesleği olmayanların ya da mesleğini geliştirmek veya değiştirmek isteyenlerin mesleki eğitim kurslarına, işbaşı eğitimlerine ve temel beceri eğitimlerine, kendi işini kurmak isteyenlerin ise girişimcilik eğitimleri gibi aktif işgücü programlarına katılmaları sağlanacak.

TOKİ Haber