Kira zammında yasal sınır nedir?
Yeni Asır yazarlarından Faruk Erdem bugünkü yazısında kira artışının yasal sınırlarını kaleme aldı.
Yeni Asır yazarlarından Faruk Erdem bugün kaleme aldığı "Kira artışını enflasyon belirler" isimli yazısında kira artış sebeplerini ve yasal sınırlarını kaleme aldı. "Büyükşehirlerdeki kira artışları Türkiye'nin gündemini meşgul etmeye devam ediyor. Oysa kurallar belli. Kiralar TÜFE'nin 12 aylık ortalamasına göre yapılabilir. Bu oran Eylül ayı için yüzde 15.78. Bunun dışında 5 yıllık kiracıya dava açılsa da makul bir artış yapılmak zorunda" diyerek yazıya başlayan Erdem şu şekilde devam etti...
Son aylarda Türkiye fahiş kira artışları ve özellikle bazı emlakçıların tazyikiyle kiracısına baskı yapan ev sahiplerini konuşmayı sürdürüyor. Büyükşehirlerde kiralarda yüzde 300'e varan artışlar yaşandı. Üstelik vatandaş kiralık daire bulamıyor. Sorun mevcut kiracıları ve ev sahiplerini de ilgilendirmeye başladı. Ev sahipleri yüksek artışlar dolasıyla kiracılarına baskı yapmaya da başladı. Kiracı ev sahibi tartışmaları artarken konu mahkemelere de uzamış durumda. Oysa yasalarımız bu konunun çerçevesini çizmiş durumda. Kira artışlarının nasıl yapılacağı, kontratların geçerliliği ile ev sahibi ve kiracı hakları belirlenmiş durumda.
FIRSATÇILAR TÜREDİ
Mevcut durumda boş ev bulmak zorlaşırken mevcut evler de fahiş fiyatlarla kiraya veriliyor. Özellikle yüz yüze eğitimin başlaması, son dönemdeki kampanyalarla konut stoklarının azalması artan talebin yeterince karşılanamaması fiyatları artırırken devreye fırsatçılar da girince sorun büyüyor. Öğrenciler kiralık daire bulamazken, yeni evlenenler, evini değiştirmek isteyenler mağdur oluyor. Bu konudaki fırsatçılıkla ilgili hükümetin çalışmaları var ve Cumhurbaşkanı Erdoğan da son açıklamalarında kira artışlarında bir suistimal varsa bunun önüne geçileceğini söyledi.
YASAL SINIRI BELLİ
Fırsatçılıkla mücadele devam ederken bir yandan da eski kiracılarla ev sahipleri arasındaki tartışmalar devam ediyor. Ev sahiplerinin kiraları artırmak istemesi kiracıları zor durumda bırakıyor. Oysa bu konunun yasal sınırları belli. Yasalar kira artışlarının her ay belirlenen 12 aylık ÜFE ortalaması kadar olacağını emrediyor. Örneğin bu ay (Eylül 2021) kira sözleşmesi biten bir kiracıya yapılacak zam oranı yüzde 15.78'i geçemiyor. Dolayısıyla ev sahibi bunun üzerinde bir kira talep edemiyor. Ancak 5 yılı geçiren bir kiracının ödediği miktar çok düşük kalmışsa ev sahibi kira tespit davası açabiliyor. Burada mahkeme kiracının da hakkını koruyarak bir rakam belirliyor. Yani eğer kiracı 1500 lira veriyor ve bölgedeki kiralar 5 bin liraya çıkmışsa mahkeme buna yakın bir rakam belirliyor. Bunun dışında 10 yıllık kiracısı olan bir ev sahibi, 3 ay önceden ihtarname göndermek şartıyla kiracısını tahliye edebiliyor. Ancak burada da yasaya uygun davranma zorunluluğu bulunuyor.
TAHLİYE KOLAY DEĞİL
Kiracının evden çıkartılmasıyla ilgili sınırlar da yasada belirlenmiş durumda. Ev sahipleri, kiracıyı 2 şekilde dairesinden çıkartabiliyor. Ya aile bireylerinden birisine evi vermesi ya da kiracının sorumluluğunu yerine getirmemesi gerekiyor. Ev sahibi aile bireylerinden birisine evini vereceğini söylemişse 3 yıl kiraya veremiyor. Eğer bu beyan yanlış çıkarsa kiracıya 1 yıllık kira bedeli tazminat olarak ödeniyor.
TÜRLÜ OYUNLAR VAR
Bu arada talebin yükselmesi bu konudaki dolandırıcıları da ortaya çıkardı. Kendilerini emlakçı gibi gösterenler, sahte ilanla kaparo toplayanlar, aynı evi birkaç kişiyle kiralamaya kalkanlar, taliplileri bir araya getirip açık artırma yöntemi uygulayanlar var. Özellikle öğrencilerin çok dikkatli olması gerekiyor. Şimdi kira ile ilgili hak ve gelişmelere madde madde bakalım.
KİRAYI ARTIRAN 10 SEBEP
● Kampanyalar ile stoklar eridi, üretim yavaşladı
● Kentsel dönüşüm kiralığa talebi artırdı
● Yüz yüze eğitim ile öğrenciler ev arayışına girdi
● Pandemide yurtlar kapandı eve talep arttı
● Ertelenen evliliklerde patlama yaşandı
● Pandemide şehir değiştirme arttı
● Yüksek faiz ev maliyetini artırdı, ev sahipleri zam yaptı
● Konut almak zorlaşınca kiralık talebi arttı
● Ev sahiplerinin yüksek zam isteği kiraları artırdı
● Siteler tek emlakçı ile çalışınca tekel oluştu.
ZAM NASIL YAPILIR
● Kira her yıl sözleşme tarihinde artar
● Sözleşme tarihindeki on iki aylık ortalama TÜFE oranı esastır
● Eylül ayı için bu oran yüzde 15,78 oldu
● Artış oranı bu rakamı geçemez.
HANGİ DURUMDA EVDEN ÇIKARILIR
● Ev sahibi kendisinin eş ve çocuklarının konut ihtiyacı için tahliye isteyebilir
● Tahliyeden sonra 3 yıl kiraya veremez
● Kiracı yükümlülüklerini yerine getirmiyorsa tahliye isteyebilir
● Bunun için noter vasıtasıyla 30 gün süre vermelidir
● İzinsiz tadilat da tahliye sebebidir
● Komşu şikayetleri de tahliyeye sebep olur.
DOLANDIRICILARA DİKKAT
● İnternetten gördüğünüz ilanlara şüpheyle yaklaşın
● Değerinden ucuz kiralık evlerden şüphelenin
● Mutlaka yetkili emlakçılarla iş yapın
● Kaporayı elden değil banka yoluyla verin
● Evi aracıyı veya sahibini görmeden kaparo ödemeyin.