Nazım Yavuz: Bitkilendirilmiş çatılar desteklenmeli!

Çatı sektörünün meslek örgütü Çatı Sanayi ve İşadamları Derneği (ÇATIDER), Türkiye’de yeşil çatıların yaygınlaşması için çaba gösteren kuruluşlardan. Her yıl çatı sektörü büyüklüğü araştırması yapan ÇATIDER’in 2013 yılı verilerine göre yeşil çatıların çatı sektörü içindeki oranı yüzde 1’in altında. Kentsel dönüşüm projelerinin çatı sektörüne ivme katacağını dile getiren ÇATIDER Yönetim Kurulu Başkanı M. Nazım Yavuz, yeşil çatıların yaygınlaştırılması içinse desteklenmesi gerektiğinin altını çiziyor. Diğer yandan yeşil çatıları, bitkilendirilmiş çatı olarak adlandırmayı uygun gören Yavuz, sorularımıza şu yanıtları verdi:

Neden yeşil çatı yerine bitkilendirilmiş çatı diyoruz?

“Bitkilendirilmiş Çatı”, çatı yapısı üzerinde doğal koşullarda bitki yetiştirilen yerlere verilen addır. Yeşil terimi daha çok çevreci, dönüşümü olan malzemeler için kullanılan bir terimdir. Bu nedenle daha iyi tanımlayan “Bitkilendirilmiş Çatılar” terimi kullanılmaktadır.

Bitkilendirilmiş çatıların dünyadaki ve ülkemizdeki gelişimine değinir misiniz? Ülkemizde geldiği nokta nedir?

Bitkilendirilmiş çatı olarak bilinen en eski yapı MÖ 500 (bazı kaynaklara göre MÖ 800) yılında yapılmış olan Babil’in Asma Bahçeleri’dir. Roma İmparatorluğu döneminde bitkilendirilmiş çatılar ve sundurmalar, kişinin İmparatorluk içindeki statüsünü gösteren bir değer olarak algılanmıştır. 20. yüzyılın başlarında özellikle yüksek binaların çatıları teras çatı olarak planlanmış ve bu alanların değerlendirilmesi amacı ile bitkilendirilmiş çatılar ön plana çıkmıştır. Bugün Almanya ve Hollanda’da bitkilendirilmiş çatı yapımı yerel yönetimlerce desteklenmektedir.

Türkiye’de ise 1988 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılmış olan Küçükçiftlik Otoparkı, ilk uygulamalardandır. 1986 yılından itibaren yapılmış olan turizm yatırımlarındaki birçok projede, bitkilendirilmiş çatılar kullanılmıştır. 1990 yılında yapılan  Ankara  Karum İş Merkezi’nin otopark çatısı halen bitkilendirilmiş çatı konumundadır. Özellikle Leed ve Bream sertifikalı binaların yapımı, bitkilendirilmiş çatı yapımını teşvik etmektedir.

Son yıllarda giderek yükselen bir trende sahip olan bitkilendirilmiş çatılar, bugün birçok prestijli konut, AVM, otel, üniversite ve buna benzer büyük ölçekli projelerde uygulanıyor. İstanbul başta olmak üzere Ankara, İzmir, Bursa ve Türkiye’nin çeşitli illerinde projeler mevcut. Örnek verecek olursak; Meydan AVM, Turkcell AR-GE binası, Kanyon Alışveriş Merkezi,  Adana  Çukurova Belediyesi Hizmet Binası, Yeni Yapı Küçükçekmece Halkalı Hizmet Binası vb.

Bitkilendirilmiş çatıların çatı sektörü içindeki yeri nedir?

2013 Çatı Kaplama Malzemeleri Sektörü araştırmasına göre, “Diğer Çatı KaplamaMalzemeleri” kategorisinde 2011 yılına göre yüzde 20 artış görülmüştür. Bu artış, AVM çatılarında kullanılan camlar ile yurt çapında örnekleri çoğalan yeşil çatılardır. Diğer çatı kaplama malzemeleri adı altında cam, taş ve bitkilendirilmiş çatı oranı ise yüzde 0,2’dir.

Bitkilendirilmiş çatılar ne tür binalar için daha uygundur? Ülkemizde genellikle ne tür binalara uygulanıyor?

Her türlü çatıda uygulanabilir. Seyrek yeşillendirme yapılması ve çatıdaki yük veren malzemelerin kaldırılması ile eski binalarda da uygulanabilir. Eğimli, tonoz, kubbe çatılarda da bitkilendirme yapılabilir. Eğim değişimine göre kullanılan malzemeler, toprak türü ve bitkiler değişkenlik gösterir. Bitkilendirilmiş çatı uygulamasına karar verildiği zaman bu bitkilerin cinsi de belirlenmeli. Bit kilerin gereksinim duyduğu toprak ve su miktarlarına göre çatıya gelecek yükler hesaplanır ve bu yükler bina statiğine aktarılır. Ülkemizde genellikle prestijli konut, AVM, otel ve büyük yapılarda kullanılmaktadır.

Bitkilendirilmiş çatıların avantajları nedir?

• Yalıtım ömrünü uzatır.

• Enerji tasarrufu sağlar.

• Ses yalıtımı (3 - 8 dB) sağlar.

• Canlılar için yerleşim alanı yaratır.

• Çatılarda kullanılabilir alanlar yaratır.

• Toz emilimini (0,2 kg/metrekare/yıl) artırır.

• Yağış suyu taşkınlarının azaltılmasında etkindir.

• Oksijen üretimini artırır.

• Isı adalarının etkisinin azaltılmasını sağlar.

Çatılara ağaç, bodur çalı, çim ekilebiliyor

Bitkilendirilmiş çatıda kullanılan bitkiler ve malzemeler nelerdir? Bu bitkiler ve malzemeler ülkemizde üretiliyor mu?

Çatı bahçesi bitkilendirmeleri işlev ve kullanım yönünden ‘Entasif’ ve ‘Ekstansif’ olarak ikiye ayrılmaktadır. Etansif bitkilendirmelerde çim, yer örtücü, ağaççık ve ağaçlardan oluşmaktadır. Entansif bitkilendirmelerde toprak kalınlığı ve kullanılan sitemler yoğundur ve periyodik olarak bakım gerektirir. Bu tip bitkilendirmeler saksı veya bitki kapları kullanılarak da yapılabilir. Ekstansif bitkilendirme; bodur çalılar, tek yıllık veya çok yıllık yabani otlar ve çayır kullanılarak yapılmaktadır, dolayısıyla az bakım gerektirir ve alanı kaplayacak kadar sık bitkilendirme yapılmalıdır. Kullanılan bitkiler susuzluğa dayanıklı, rejenerasyon yeteneği yüksek, alçak boylu, sığ ve az verimli topraklarda yaşayabilen, yatay yönde gelişen bitkilerdir. Bitkilendirilmiş çatı için gerekli malzemeleri su yalıtım malzemesi, su yalıtım örtüsü, kök tutucu tabakalar, koruyucu keçe, drenaj levhaları, özel filtre, özel toprak olarak sıralayabiliriz. Bu malzemelerden sadece kök tutucu membran üretimi ülkemizde gerçekleşmektedir.

Bitkilendirilmiş çatı konusunda yerli üretim yeterli midir? Bu alandaki ihracat-ithalat dengesi nasıldır? İhracat yapılıyor mu?

Türkiye’de üretilen bileşenlerin sertifikaları olmadığından dolayı, yerli tasarım ürünü bileşen yoktur. Sadece kök tutucu membran üretimi Türkiye’de yapılmaktadır. İthalat ihracat dengesi negatiftir. Yıllara göre farklılık göstermekle birlikte ithal edilen ürünlerin % 10’nun ihraç edildiğini söyleyebiliriz.

Bitkilendirilmiş çatıların yaygınlaştırılması için neler yapılması gerekir?

Bugün Almanya ve Hollanda’da bitkilendirilmiş çatı yapımı yerel yönetimlerce desteklenmektedir. Türkiye’de de desteklendiği takdirde kullanımını yaygınlaşacaktır. Özellikle çatı bahçeleri şehir ortamında insanların ilgisini çekecek bir proje olacaktır.

TOKİ Haber