Nazmi Durbakayım: Yıl sonunda inşaattaki açığı kapatırız!

Birçok sektörde satışlar düşerken, daralmalar yaşanırken, konut ve otomotiv sektörlerinde %20 - 30 - 40’ları bulan satış artışları moral veriyordu. Beyaz eşya sektöründe de iç satışlarda yüzde 20’lerin üzerinde artış yaşanan aylar oldu. Ancak eylülle birlikte bu trend kesildi. Otomotivde satışlar düştü. 80 binlik satış 60 bine geriledi. Konutta benzer bir gelişme yaşandı. Ocak 2015’ten sonra her ay, geçen yılın aynı ayına göre satışlarda yüksek artışlar gerçekleşirken, eylülde durum tersine döndü ve Türkiye genelinde konut satışları %20,1 azalarak 92 bin 483’e geriledi. Beyaz eşya iç satışlarında bu yıl ilk kez eylülde %5 gerileme oldu. Geçen yıl eylülde toplam iç satış adedi 734 bindi. Bu yıl eylülde 696 bin 533 adete düştü. Yaz aylarını hayli canlı geçiren mobilyada da %30 düşüş var. Bu sektörlerde önceki aylarda gerçekleşen dikkat çekici satış artışları “ertelenmiş talep”, “kur etkisi” gibi birçok farklı gerekçeyle açıklandı.

Eylülde gerçekleşen düşüş ise kur yükselişinin fiyatlara yansıması ve özellikle siyasi belirsizlikle açıklanıyor. Gerek yaklaşan seçimler gerekse kur hareketlerine bağlı olarak değişen fiyatlar tüketicilerin satın alma kararlarını etkiliyor. Özellikle büyük hacimli ve borçlanmayı gerektirecek alışveriş kararlarını alma arifesindeki tüketicilerin bir kısmı “Önce seçim geçsin” diyerek taleplerini erteleyebiliyor. Otomotiv gibi kurdan doğrudan etkilenen sektörlere yönelik talep ise “Aman artan kurlar fiyatlara yansımadan alalım” düşüncesiyle kısa dönemli olarak canlansa bile bu hareketlerin ardından yine duraklamalar gelebiliyor. İş dünyası, talepteki bu seyirden pek çok sektörün olumsuz etkilendiğini, piyasaların sağlıkla işleyebilmesi için öncelikle güvene ve morale ihtiyaç olduğunu vurguluyor. 1 Kasım seçimlerinin ardından, 7 Haziran’da olduğu gibi sürüncemeli bir süreç başlarsa piyasaların daha da kan kaybedeceğini belirten işadamları, “Seçim sonrası hükümet hızla kurulmalı” diyor. İş dünyasının genel beklentisi 1 Kasım’ın ardından kurulacak bir hükümetle tüketicinin moralinin düzeleceği ve piyasalardaki durgunluğun aşılacağı yönünde... 

Mobilyada yüzde 30 düşüş var 

İstanbul Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği Başkanı Ahmet Güleç, mobilya satışlarında yüzde 20-30 civarında bir düşüş olduğunu dile getirerek bu gelişmeyi kredi kartı taksit sınırlamasına bağladı. Yüzde 9 olarak sınırlandırılan taksitlerin sektörü durgunluğa ittiğini anlatan Güleç, “Taksit sayısı en az 15 aya çıkarılmalı. Hükümet çabuk kurulur ve istikrarlı da olursa çok kısa sürede satışlar artar. Dönem olarak da çok bir şey kaybetmiş değiliz. Kasım- aralık ayları satışların olduğu bir dönem. Kredi kartı düzenlemesi ve yanı sıra KDV oranını da yüzde 18’den 8’e çekilirse düşüş düzelir. 2016’ya moralli başlarız” diye konuştu. Güleç’in verdiği bilgilere göre, mobilya sektöründe iç piyasa 10 milyar dolar büyüklüğe sahip. 

‘İnşaattaki açığı kapatırız’ 

Diğer sektörlerle kıyaslandığında inşaat sektöründe yaşanan durumun durgunluk sayılamayacağını söyleyen İstanbul İnşaatçılar Derneği (İNDER) Yönetim Kurulu Başkanı Nazmi Durbakayım, “Seçimler sonucunda hükümetin kurulmaması nedeniyle beklentiler ötelendi. Bu nedenle geçen yılın hedeflerinin yüzde 20 altındayız. Ancak yıl sonuna kadar bu açığı kapatırız” dedi.

Seçimlerden sonra hükümetin kurulacağı beklentisinin bunu desteklediğini, dolardaki inişin de bunu gösterdiğini aktaran Durbakayım şunları söyledi: “Herkes şimdi sakin bir biçimde sanki bir prosedür yerine getirilecekmiş gibi, seçimler yapılacak, hükümet kurulacak ve herkes işine bakacak şeklinde bir beklenti içinde.” Hükümet kurulmasının yanı sıra terör olaylarının azalması hatta ortadan kalkmasının da bir değer beklenti olduğunu ifade eden Durbakayım, “Bu beklentiler içinde satışlar her firmaya eşit dağılmamakla birlikte bazı firmaların satışları artarken bazı firmaların satışları düştü. 2004’teki konut hamlesi başladığında ne varsa satılıyordu. Şimdi projeler büyüdü firmalar gelişti doğru fiyatlandırma yapan, marka bilinirliği olan güvenilir firmalar hiçbir zaman satıştan zarar görmüyor. Ortama göre ürünlerini tanıtarak devam ediyorlar. Bu nedenle ötelenen beklentilerin satışa dönmesiyle seçimden sonra bu açığı kapatacak bir artış bekliyoruz” dedi. Ayrıca kentsel dönüşüm, aff et yasası ve yabancıya satışın bir artı getirmesini beklediklerini anlatan Nazmi Durbakayım, yabancıya satışta beklenen seviyelere yaklaşıldığını, ancak kentsel dönüşümden beklenen yüzde 15’lik artışın gerçekleşmediğini kaydetti.

'İnsanların morale ihtiyacı var'

Renault Genel Müdürü İbrahim Aybar ise otomotivde satışların canlanması için morale ihtiyaç olduğunu vurguladı. Aybar şu analizi yaptı: “Otomotivde düşüş ve durgunluk söz konusu. Bunun seçimle ilgisi yok. Euro ve doların artması ile ilgili daha çok. Tüketici güven endeksi de düşük seyrediyor. Bu sebeplerle eylül ayında satışlar düştü. 80 binlik satış 60 binlik satışa geriledi. Bu ay da benzer bir tabloyu görürüz. Yılbaşından bu yana dövizde yüzde 20’lik bir artış var. Bu da her markanın kendi içinde fiyatları arttırması ile sonuçlandı. Satışlar düştü. Ancak seçimden sonra ne gösterir bilemiyorum. İnsanların morale ihtiyacı var. Seçimden sonra makro ekonomik gidişata bakmak gerekiyor.” 

Perakende, istikrar bekliyor 

Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Sami Kariyo, markalar ile yeniden bir gözden geçirme yaptıklarını ve sektörde herhangi bir durgunluk olmadığını söyledi. İlk 9 ayda perakende sektörünün yüzde 12-13 büyüdüğünü anlatan Kariyo, seçimlerin etkisi hakkında ise şu yorumlarda bulundu: “Biz stabilite isteriz. Perakendeci, ya da ekonomi ile ilgilenen herkes istikrar ister. Bir an hükümet kurulsun ve kanun yapıcının tekrar ekonomiye odaklanmış olarak hareket etmesini istiyoruz.” 

Beyaz eşyayı 'ertelemeler' taşıdı 

Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği (TÜRKBESD) Genel Sekreteri Öykü Korkmaz, bu yılın ilk 9 ayında yüzde 7’lik üretim artışına rağmen yüzde 8’lik bir iç satış artışı yaşandığını anlattı. Korkmaz, şöyle devam etti: “Tüketici güven endeksinin en düşük seviyesine gerilemesine rağmen beyaz eşyadaki artışı geçen yıl seçim nedeni ile ertelenen bir talep ve kredi kartı taksit sınırlaması nedeni ile ertelenen alımlara bağlıyoruz. Kredi kartı taksit sınırlaması nedeni ile iç satışlar yüzde 2 düşmüştü. Beyaz eşya olarak seçim sonrası belirsizliğin kalkması ile birlikte 2016’da yüzde 4-6 aralığında bir büyüme bekliyoruz.”