Rusya-Ukrayna savaşı Türkiye ekonomisini nasıl etkiler?

Rusya'nın dün başlayan Ukrayna işgali küresel piyasalardan enerji fiyatlarına ve uluslararası yaptırımlara kadar geniş çapta ekonomik sarsıntılara sebep olabileceği düşünülüyor. Tüm uzmanlar, Türkiye ekonomisinin bu krizden tüm yönleriyle olumsuz etkilenebileceğini söylüyorlar. Brent petrolün fiyatı 2014'ten bu yana ilk kez 100 doları aştı

Rus askerlerinin Ukrayna'yı işgal etmesi ile birlikte dolar, altın ve petrol fiyatlarında yükseliş başladı. Brent petrolün fiyatı 2014'ten bu yana ilk kez 100 doları aştı. Türk lirası dolar ve euro karşısında değerini kaybetti.  Dolar/TL kuru 24 Aralık'tan bu yana ilk kez 14 lirayı geçereken, Euro/TL kuru da aynı süreçte ilk kez 16 lirayı geçti. 

Rusya-Ukrayna savaşının ekonomik boyutu hakkında BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlayan İstanbul Bilgi Üniversitesi Uluslararası Ekonomi Politik Yüksek Lisans Programları Koordinatörü Dr. Şadan İnan Rüma, krizin halihazırda artan enerji ve gıda fiyatlarıyla birlikte yüksek enflasyonla mücadele eden "toplumlar ve yönetimler için en son istenecek durum" olduğunu dile getirdi. 

Rüma, "Türkiye enflasyon konusunda gene bir dar boğaza girdi malum, dünyada da kötü yönetim, yanlış yatırım, salgın gibi nedenlerle oluşan enflasyon sorunundan nasibini fazlasıyla alıyor." dedi ve sözlerine şunları ekledi;

"Enerji ve gıda fiyatlarındaki artış, doğrudan ve kötü etkileyecektir, çünkü zaten durum toplumda ciddi huzursuzluklar doğuracak kadar kötü."

BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Foreign Policy Research Institute adlı düşünce kuruluşundan Araştırma Direktörü Aaron Stein, "Rus bankalarıyla dolar işlemlerinde ciddi ABD yaptırımları bekliyorum" dedi ve açıklamalarına şunları ekledi;

"Bu, özellikle enerjiden turizme ve tarıma kadar Rusya ile ticarete mecbur işletmeler için Türkiye'de hayatı zorlaştıracak."

Rusya, Aralık 2021'de Türkiye'nin en fazla ithalat yaptığı ülke konumundaydı. 2021'in tamamındaysa Çin'den sonra yüzde 10,6 ile Türkiye'nin en çok ithalat yaptığı ikinci ülke olarak kayıtlara geçti. 

Enerji Piyasası Denetleme Kurumu (EPDK)'nın verilerine göre 2021 Aralık'ta en fazla doğal gaz ithalatı 2 milyar 66 milyon metreküple Rusya'dan gerçekleştirildi. Onu 1 milyar 53 milyon metreküple ABD, 855 milyon metreküple İran izledi.

Türkiye'nin dolar bazında en büyük ithalat kalemi olan mineral yaktılarda en önemli tedarikçilerinden biri de Rusya. 
 

2021'de devam eden kuraklık, Türkiye'nin buğday üretiminin yaklaşık yüzde 14 azalmasına neden oldu. Turksrus.com haber sitesinin Rusya'nın Federal Gümrük Servisi'nin açıklamasından derlediği bilgilere göre, Türkiye'nin Rusya'dan tarım ürünleri ihracatı, 2021'de rekor kırdı ve Türkiye, daha önce Rus tarım ürünlerinin en büyük müşterisi olan Çin'i de geride bırakarak liderliğe oturdu. 

Rusya'nın Ukrayna işgalinde kısa süre önce açıklama yapan Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Erdal Eren, Rusya ve Ukrayna'nın hem müteahhitlik hem de turizm açısından Türkiye'nin çok önem verdiği iki ülke olduğunu söyledi. 

Eren, "Şu anda Rusya'da yaklaşık 21 milyar dolar değerinde 150 projenin devam ettiğini, Ukrayna'da da yeni aldıkları 3 milyar dolarlık projenin bulunduğunu" ifade etti. 

BBC Türkçe'ye açıkalamalar yapan ABD merkezli kamu politikaları organizasyonu Brooking Institute'de Misafir Öğretim Görevlisi Kemal Kirişci'ye göre Türk lirasının baskı altında olmasına neden olan bir diğer önemli faktör ise Türkiye'nin dış borçları. Bu açığın kapatılmasında önemli bir pay sahibi olan turizm gelirleri de olası bir gerilimden darbe alabilir.

Türkiye'ye 2021 yılında en fazla turist gönderen ülke Rusya oldu. Yıl boyu yaklaşık 30 milyon ziyaretçiyi kabul eden Türkiye'yi 4,6 milyondan fazla Rus vatandaşın ziyaret ettiği kaydedildi. Geçen Kasım ayında iki ülke arasında turizm işbirliğini artırmak adına "Ortak Turizm Eylem Planı" imzalandı.

Türkiye'nin Rusya'dan yaptığı ithalatlar 2021 yılında son sekiz yılın rekorunu kırdı ve 29 milyar dolara; toplam dış ticaret hacmi de 35 milyar dolara dayandı. 

Tüm bu etkiler göz önünde bulundurulduğunda Ankara'nın ABD ve AB yaptırımlarını desteklememe olasılığı var mı?

Stein, bunun olası bir durum olduğunu söylüyor ancak "Türkiye'nin İran'da gördüğümüz gibi, bunlara uymaktan başka seçeneği olmayabilir." şeklinde konuşuyor. 

Kemal Kirişci, SWIFT gibi ağır yaptırımların uygulanması konusunda, "Türkiye'nin doğal gaz ithalatının ödemelerini nasıl yapacağı ya da Rusya'ya satabildiği domateslerin karşılığını nasıl alabileceği gündeme gelecektir. Türkiye'nin yapabileceği fazla bir şey de olmayacaktır." diyor.

Tüm bunlara karşın Rusya'nın bu işgal için ekonomisini uzun süredir hazırladığı da biliniyor. Rus hükümeti, ülkenin uluslararası döviz ve altın rezervlerini bu yıl başına kadar rekor seviyelerde tutulması, borçlanmanın azaltılması ve Rusya'nın SWIFT'e alternatif kendi sistemini oluşturması konusunda ciddi adımlar da atıldı. 

Dr. Şadan İnan Rüma, Türkiye'nin yaptırımlara katılmama durumunda, "uzun zamandır ilettiği ticareti dolar üzerinden yapmama önerisini tekrar öne sürebilir" şeklinde konuşuyor. 

'Türkiye'nin tekrardan güçlü bir şekilde Batı'ya katılması dışında bir fırsat görünmüyor'
İki ülke arasındaki çatışma Türkiye'nin Rusya ve Ukrayna ile savunma anlaşmalarını da yeniden gündeme getiriyor.

Türkiye Rusya ile yaptığı S-400 anlaşması sonrasında ABD, 2019 yılında Türkiye'yi, "Batı'nın taktik hava gücünün belkemiğini oluşturan" F-35 yeni nesil savaş uçaklarının üretim sürecinden çıkartmıştı.

Foreign Policy Research Institute imzalı bir analize göre Türkiye'nin bu tarihten sonra bazıları şu anda kısmen Ukrayna'da üretilen, görece düşük teknolojili ve düşük maliyetli insansız hava aracı platformlarına büyük yatırımlar uygulandığı ifade ediliyor. Bu süreçte Ukrayna son yıllarda Türkiye'nin en önemli savunma partnerlerinden biri haline geldi.

Dr. Şadan İnan Rüma, Ukrayna'nın bu bağlamda "artan askeri veya sivil ihtiyaçlarının ne derece Türkiye tarafından karşılanabileceğinin de" Türkiye-Rusya ilişkilerine konu olduğunu söylüyor ve sözlerine şöyle devam ediyor;

"Dış politika gibi ekonomik ilişkilerde de Türkiye hem ciddi sorunlar hem olanaklar doğurabilecek ve her hâlükârda dengeli ve içerikli yönetilmesi gereken bir sürece giriyor."

Ancak savaşın ilerlemesi Kiev'de olası bir rejim değişikliği Ankara için riskleri de beraberinde getiriyor.

Raporda, "Herhangi bir anlaşmanın askıya alınması, Türkiye'nin gelecekteki insansız hava araçları üretimi planlarını olumsuz etkileyebilir ve hatta yerli bir jet avcı uçağı tasarımını gündeme getirebilir." deniyor.

Bu durumda Türkiye'nin denge politikasında ağırlığı Batı'ya vermesine yol açabilir.

Kirişci'ye göre bu Rusya-Ukrayna krizinde Türkiye için tek fırsat olarak görünüyor. Kirişci, Türkiye'nin "tekrardan güçlü bir şeklinde Batı'ya katılması dışında bir fırsat görünmüyor" diyor.

Rusya Ukrayna savaşı turizmi nasıl etkileyecek? Tatil rezervasyonlarında iptal var mı?

Rusya Ukrayna savaşı akaryakıtı vurdu! Benzin ve motorine büyük zam geliyor!

Buğday fiyatları, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırmasıyla 9,5 yılın zirvesinde! İşte korkutan senaryo!