Çoğu ilk kez yayımlanan 41 projenin yer aldığı kitaptaki Osmanlı’nın yüzyıllar sonra olsa da gerçekleşen veya gerçekleşmesi için adım atılan ”çılgın” projeleri şöyle:
Leonardo da Vinci köprüsü!
* S. Prerault’un Cisr-i Enbubi Projesi (Deniz altı çelik tünel): Sirkeci ve Haydarpaşa garlarını birleştirmeyi amaçlayan ilk teklif, 1860’da Prerault’tan geldi. Proje Sultan Abdülhamid dönemi eseri. Osmanlı Devleti, teknik eksiklikler gördüğü projeyi uygulanabilir olmaktan uzak buldu. Proje, 2004’te inşasına başlanan Marmaray’ın devreye girmesiyle hayat bulacak.
* Leonardo da Vinci’nin Haliç Köprüsü Projesi: Vinci, 1503’te Haliç üzerinden Pera’yı İstanbul’a bağlayan bir köprü projesi geliştirdi. Projeyi ısmarlayan 2. Beyazıd, projenin boyutlarından telaşa kapıldı ve köprü hayata geçmedi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Vinci’nin Haliç köprüsü projesini hayata geçirmek için çalışıyor.
Osman Hamdi’nin füniküleri
* Kabataş - Taksim Füniküler Hattı Projesi: Osman Hamdi Bey’in 1895 tarihli projesi, Kabataş’tan Taksim’e buharlı makine ile çalışacak dar hatlı füniküler teklif etti. Füniküler 111 yıl sonra 2006’da hizmete girdi.
* Ferdinand Arnodin’in Cisr-i Hamidi ve Çevre Yolu Projesi: Boğaz’a köprü inşa edilmesi için ilk ciddi girişim Ferdinand Arnodin’den geldi. Arnodin, 1900’da çevre yolu güzergah ve köprülerin çizimini padişaha sundu. Projenin amacı, Avrupa ile Asya arasında demiryolu bağlantısı sağlamaktı. Projede, yaya ve araç trafiğinin de düzenlenmesi öngörülüyordu. Rumeli ve Kandilli arasına yapılması öngörülen Hamidiye Köprüsü’nden geçecek demiryolu, Bakırköy ve Bostancı istasyonlarını birleştirecekti. İstanbul Boğazı’na ilk köprü, bu projeden 73 yıl sonra yapıldı.
Osmanlı Kanal İstanbul’u...
* İstanbul Boğazı’na alternatif olarak düşünülen ve yeni bir boğaz açmayı hedefleyen Haliç-Karadeniz Kanal Projesi: 1850’lerde hazırlanan ve Karadeniz’i Kağıthane Deresi aracılığıyla Haliç’e bağlama fikrinin temelinde, Kağıthane’de kurulması planlanan büyük sanayi tesisleri vardı. Boğaz trafiğinin bir bölümü de yapılması düşünülen kanala kaydırılacaktı. Turan Şahin, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın ”Çılgın Proje” olarak lanse ettiği ‘Kanalistanbul’un bu projeyle örtüştüğünü belirtti.
* Don-Volga Kanal Projesi: Rusya, 383 yıl sonra Osmanlı mühendislerinin belirledikleri noktanın 16 kilometre aşağısına yer yer yapay göller oluşturarak, 45 kilometre uzunluğundaki kanalı inşa etti.
* Layihalar Irmak Projeleri ve GAP: Sultan 2. Abdülhamid döneminin devlet adamı Hasan Fehmi Paşa’nın önerdiği Güneydoğu Anadolu Sulama Projesi, 100 yıl sonra yaşam buldu.
AA