Serbest bölgelerde acele kamulaştırma yapılabilecek!

TBMM’ye sunulan Serbest Bölgeler Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’na göre ‘ihracatçı birlikleri yönetiminin görevini yerine getirmediği’ mahkemece tespit edilirse yönetimi görevden alınabilecek.

Hükümet, kaçakçılığın önlenmesi amacıyla kara sınırının bulunduğu bölgelere geçici serbest bölgeler kurmaya hazırlanıyor. Ticaret hacmi 23 milyar dolara ulaşan serbest bölgelerle ilgili yeni düzenleme yapılıyor. Aynı tasarı ile bu konudan bağımsız olarak Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) kanununda da bazı düzenlemelere gidiliyor. Buna göre ise asli görevini Ekonomi Bakanlığının yazılı uyarısına rağmen yerine getirmeyen birlik veya Türkiye İhracatçılar Meclisi organlarının görevine mahkeme kararıyla son verilebilecek. 

Araziler acele kamulaştırılacak

BAKANLAR Kurulu, serbest bölge ilan edilen yerlerdeki arazi ve tesislerin acele kamulaştırılmasını kararlaştırabilecek. Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerle üzerindeki binalar kiralanabilecek  veya kullanma izni verilebilecek. Ücrete tabi olarak yurtdışından getirilen mallarla imalatçı kullanıcılar tarafından üretilen malların, bölge içinde satılması ve sonrasında Türkiye’ye çıkarılması durumunda ücret alınacak. Bölgelerde faaliyette bulunan işletmeler, yüzde 85 ihracat şartıyla yararlandığı personele ödenen ücretlere yönelik gelir vergisi istisnasına ilişkin Bakanlar Kurulu’nun yüzde 50’ye kadar indirmeye ilişkin yetkisi, stratejik, büyük ölçekli veya öncelikli yatırımlar özelinde bölge ve sektör alanı itibariyle farklılaştırılabilecek. Ayrıca hizmetin tamamı yurtdışından verilmek malın Türkiye’ye geri gelmemesi şartıyla lojistik ve benzeri hizmetlere gelir veya kurumlar vergisinden istisna sağlanabilecek.

VALİ YA DA BAKANLAR KURULU

Yurtdışında kurulacak serbest bölge, dış ticaret merkezi, özel bölge ve lojistik merkezlere yatırım yapacak Türk iş adamlarına devlet yardımı verilecek. Söz konusu düzenlemeleri içeren Serbest Bölgeler Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı TBMM’ye sunuldu. 

TİM ile ihracatçı birliklerinin ‘kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu oldukları’ konusu tanımlar maddesine ilave edilirken, “milli güvenliğin, kamu düzeninin, suç işlenmesini veya suçun devamını önlemenin yahut yakalamanın gerektirdiği hallerde, gecikmede sakınca varsa” birliklerde vali; TİM’de ise Bakanlar Kurulu, organların faaliyetten geçici olarak men edilmesine karar verebilecek. TİM ve birlik organlarının üyeleri ile personeli, görevleriyle ilgili suç teşkil eden fiil ve hareketlerinden dolayı kamu görevlisi olarak cezalandırılacak. Buna göre kuruluş amaçları veya kanunda belirtilen asli görevlerini bakanlığın uyarı yazısına rağmen yerine getirmeyen birlik veya TİM organlarının görevlerine son verilmesine ve yerlerine yeni kişilerin seçilmesine bakanlığın ve ildeki savcıların istemiyle o yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesi’nce karar verilecek. Görevine son verilen organların yerine en geç iki ay içinde yenileri seçilecek.  Yeni seçilenler eskilerin görev süresini tamamlayacak. Yeni organlar seçilinceye kadar rutin işlerin nasıl yürütüleceği birlikler için TİM’in görüşü ve bakanlık onayıyla belirlenecek. Bu hükümler ve kanunlarda öngörülen haller dışında birlik veya TİM organlarının görevilen son verilemeyecek, çalışanlar görevden alınamayacak.

ANAYASAYA UYUM İÇİN

TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, 5910 Sayılı TİM ve İhracatçı Birlikleri Kanununda yapılacak değişiklikler hakkında bilgi sahibi olduklarını belirterek “Bu değişiklik zaruretti. Çünkü Anayasa Mahkemesi bizim ‘kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu’ olduğumuza hükmetmişti ve bunun gereği kanuna tanımın eklenmesi gerekiyordu. Bu tanım eklenince de; illerde vali, TİM için de Bakanlar Kurulu mahkeme kararıyla görevden alma yetkisine sahip oluyor. Özetle bu anayasal zorunluluğun tamamlanmasından ibaret bir düzenlemedir ve çok sıradışı hallerde uygulanabilir.”

YENİ DESTEKLER DE VAR

Tasarıyla Türkiye’nin kara sınırının bulunduğu alanlarda Bakanlar Kurulu kararıyla geçici serbest bölge kurulabilecek. Kurulan geçici serbest bölgelerde hangi kişilerin ve hangi malların serbest dolaşıma tabi tutulacağı; geçici serbest bölgelerin kurulacağı alanların yeri, zamanı ve süresi Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenecek. Tasarıyla, sınır bölgelerinde kaçakçılığın önlenmesi ve serbest bölgelerin yatırım yeri niteliğinin kuvvetlendirilmesi de amaçlanıyor.

Erdinç Çelikkan / Hürriyet