TOKİ topluma iyilik üretiyor!

Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanı Ergün Turan, YeniBirlik'in kentsel dönüşüm ile ilgili sorularını cevapladı.

Kentsel dönüşüm yasalarla birlikte hız kazandı, bugün geldiği noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz?

Kentleşme ile birlikte zaman içinde oluşan gecekondular ve kaçak yapılar, toplam konut stokumuzun önemli bir kısmım oluşturmaktadır. 1950’li yıllarda sanayileşmenin başlangıcı ve şehirlere göçün artmasıyla gündeme gelen gecekondular, özellikle büyük şehirlerin çevrelerinde ve çoğu kamu arazilerinin üzerinde yapılan genellikle dönemin ekonomik ve sosyal şartları ve biraz da yerel yönetimlerin göz yumması sonucunda oluşan sosyal bir sorundur. Bugün ülkemizde yaklaşık 23 milyon civarında konut vardır. Türkiye’de konut ihtiyacı nüfus artışı, yenileme, göçler ve kentsel dönüşümden kaynaklanmaktadır. Özellikle gecekonduların, çarpık ve kaçak yapıların dönüştürülmesi gerekmektedir. En büyük 10 şehri düşünürsek; toplam nüfusun yaklaşık yarısı bu şehirlerde yaşıyor. Önümüzdeki 20 yıl içinde ülke çapında yaklaşık 6,5 milyon konutun yıkılıp, yeniden inşasına ihtiyaç vardır.

Hükümetimizin aldığı tedbirler çerçevesinde özellikle afet riskinin ve çarpık kentleşmenin yoğun olduğu şehirlerde ve alanlarda farklı ihtiyaçları ve değişimleri göz önüne alarak Kentsel Yenileme ve Kentsel Dönüşüm projeleri geliştirilmektedir. Başta Çevre ve Şehircilik Bakanlığımız olmak üzere, belediyelerimizin, diğer kurumlarımızın ve özel sektörün büyük çabalarına rağmen gecekondu önleme ve kentsel yenileme konusunda daha çok çalışmamız gerektiği ortadadır. Kentsel dönüşümde sorunun kaynağının; yoğun nüfus artışı, kontrolsüz göç ve plansız gelişme gibi pek çok zincirleme faktörün ortaya çıkardığı sağlıksız kentleşme olduğunu biliyoruz. Dönüşüm, sadece fiziksel bir iyileştirme; riskli yapıyı güvenli hale getirmek değildir. Kentsel dönüşüme sadece fiziksel bir değişim olarak yaklaşılmaması gerektiğini her fırsatta vurguluyoruz. Kentsel dönüşümde hareket noktası ve değer olarak yer alması gereken en temel boyut insandır.

Sürdürülebilir dönüşümü esas alan; sosyal adaleti ve gelişimi, sosyal bütünleşmeyi, için ortaya yerel kalkınmayı, tarihi ve kültürel mirası ve doğal çevreyi koruyan bütünleşik bir yaklaşıma ihtiyaç vardır. Kentsel dönüşüm aynı zamanda bir zihinsel dönüşümdür. İnsanların karşılıklı adım atmasıyla ilerlenebilecek bir çalışmadır. Sürecin başardı olabilmesi için başta ev sahipleri olmak üzere, tüm paydaşların bu işin önündeki engelleyici yaklaşımlardan uzak durması gerekiyor. Başta deprem olmak üzere barındırdığı risk ve tehlikeler karşısında dönüşüm gereklilik değil, zorunluluktur.

Türkiye’nin kentsel dönüşümünde TOKİ’nin rolü nedir?

Türkiye’de kentsel dönüşüm projelerine yönelik büyük bir potansiyel olduğunu hepimiz biliyoruz. Ülkemizin tüm şehirlerinde kentsel yemleme ihtiyacı olması nedeniyle, kentsel dönüşüm projelerimizi de peşi sıra hayata geçiriyoruz.  TOKİ  olarak son 14 yıl içinde kentsel dönüşüm kapsamında yaklaşık 17 milyar liralık ihale yaptık.

Şu anda 60 ilde 58 milyon metrekare alanda 70 bini tamamlanmış olan 286 bin 500 konutluk 233 kentsel dönüşüm/yenileme projesi yürütüyoruz. TOKİ’nin ürettiği toplam konut sayışırım içinde kentsel dönüşüm konutlarının oram da bu yıl yüzde 38’e çıkmıştır. TOKİ olarak Türkiye genelinde deprem riskinden kent estetiğine çok boyutlu bir kentsel dönüşüm hareketi yürütüyoruz. Sektör paydaşlarımızdan en önemli farkımız kamu yararı prensibiyle kar amacı gütmeden milletimize güvenli konutlar üretmektir. Kentsel dönüşümde, gecekondu dönüşüm alanlarında toplumsal sorumluluk anlayışıyla çalışıyoruz. Hak sahibi olarak kabul edilen vatandaşların mağdur olmaması için büyük özen gösteriyoruz. Kâr etmiyoruz, aksine kira yardımı gibi kolaylaştırıcı çözümlerle vatandaşlarımızı destekliyoruz, süreci sübvanse ediyoruz. Vatandaşlarımıza uygun koşullarda konut imkanı sunuyoruz. Rızaya dayalı ‘yerinde dönüşüm’ anlayışıyla ve en önemlisi TOKİ güvencesi ile vatandaşlarımıza önemli imkanlar sunuyoruz ve bu sayede yüzde 85’lere varan uzlaşma oranlarıyla çok başardı sonuçlar alıyoruz. Milletimiz, güvenli yapılarda, daha güzel şehirler koyduğumuz samimi gayreti görüyor ve takdir ediyor. Sadece binalar yıkıp yerlerine yenilerini inşa etmiyoruz. Çevre düzenlemeleri, donatı alanlarıyla sosyal ihtiyaçlara da yanıt veriyoruz. 0-5 yaş okul öncesi çocuk grubundan üniversite gençliğine, kadınlardan erkeklere, tüm nüfus profillerine dönük ihtiyaç ve beklentileri düşünerek yerleşimleri yeniliyoruz. '

Kentsel dönüşüm sürecini açık, şeffaf ve katılımcı bir anlayışla yürütüyoruz. Afet riski taşıyan alanlar başta olmak üzere mekan ve yaşam kalitesini arttıran projelere öncelik veriyoruz. Kentsel tasarımı yerel mimari doku, mahalle kültürü ve yatay mimari anlayışıyla şekillendiriyoruz. Dönüşüm alanlarında ikamet eden vatandaşlarımızın sosyo-ekonomik profilini doğru tanımlayarak, farklı getir gruplarına dönük 1 sosyal bütünleşmeyi sağlayan projeler geIiştiriyoruz. Kentsel dönüşüm projelerimiz | ile gecekondu ve sağlıksız konut alanları dönüştürülürken, dar gelirli vatandaşlarımız için ürettiğimiz nitelikli konutlarla yeni gecekondu bölgelerinin oluşmasını da önlüyoruz.

Kentsel Dönüşüm Programı’nda deprem riski yüksek şehirlerin barındırdığı tehlikeyi esas alarak, önceliği deprem kuşakları üzerindeki yerleşimlere veriyoruz. 286 bin konutluk kentsel dönüşüm projemizin 171 bin konutu kapsayan bölümünü 1. dereceden 5. dereceye deprem kuşakları üzerindeki riskti alanları projelendirdik. Ayrıca, ülkemizde, farklı dönemlerde yaşanan depremlerde zarar gören vatandaşların acil barınma ihtiyacımı karşılamak amacıyla sosyal konutun yanı sıra afet bölgesi konut üretimlerinde de aktif çalışma yürütüyoruz. Bugüne kadar Türkiye’nin çeşitti bölgelerinde ve yurt dışında 132 proje kapsamında 37 bin 734 afet konutunu da inşa ettik.