TOKİ'nin hedefi 1 milyon 200 bin konut!

Milliyet Gazetesi köşe yazarı olan Abdullah Karakuş,  TOKİ  Başkanı Mehmet Ergün Turan ile konutşu. Turan deprem konusunda çarpıcı ididalarda bulundu. 

TOKİ Başkanı Mehmet Ergün Turan, TOKİ’nin 200-300 konutluk projelerden, mahalle, ilçe ve iller yaratmaya yönelik yeni büyük projelere geçtiğini söyledi. TOKİ Başkanı Turan, Milliyet’i 50 bin kişinin yaşayacağı Kuzey  Ankara  Projesi’nde ağırlayarak soruları yanıtladı:  

Kaç yıl oldu TOKİ Başkanı olalı ve neler yapmak istediniz, neler yaptınız, neleri yapamadınız? 

2014 Nisan ayında atandım, hemen hemen üç buçuk yıl oldu. Ne yaptık, ne yapamadık? Yerel yönetimlerde görev yaptım ben, meclislerde, oradan bir tecrübemiz var. Cumhurbaşkanımız belki oradaki müktesebatımızı da biliyordu, muhtemelen onun için de buraya getirildik. Bizden bütün bu birikimin üzerine, operasyonel yapının üzerine hem nicelik anlamında operasyon gücünü kaybetmeden yatay yöresel mimari, yerel mimari ve yeni dönemin inşası konusunda bize talimatları oldu ve biz de bu sürece girdik. TOKİ 1984’ten 2002 yılına kadar toplamda 43 bin konut yapmış, on dokuz yılda. 2003 yılından başlayan süreçten bugüne geldiğimizde ise son on üç yılda- yaklaşık 800 bin konut rakamını geçtik şu anda. Daha önemli bir rakam vereyim: Sadece 2016 yılında 65 bin sosyal konut inşa ettik. Toplu Konut İdaresi açısından 2016’da bütün yılların rekorunu kırdık, sayısal anlamda.

2017’de durum nasıl, konutlar daha çok kimler için yapılıyor? 

2017 yılının 8’inci ayı itibarıyla 40 bin konut rakamını geçmiş vaziyetteyiz. Bu konutların yüzde 98’i sosyal konuttur. 

Çoğunluğu alt gelir ve orta gelir grubuna yani on, on beş, yirmi yıl vadeli satılan konutlardır. Hemen hemen 2+1 konutlarımızın tamamı hiç konut sahibi olmayan vatandaşlarımıza verilen konutlardır. 

200 bin konut yatay mimari

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yatay mimari talimatı vardı, nasıl uyuldu?

Yeni dönemde yerel ve yöresel mimari unsurları yansıtacak ve mutlaka yatay mimari olacak bir yapılaşma modeline girdik. Üç buçuk yıldır Toplu Konut İdaremizde şöyle bir iş sloganımız var: “Hiçbir şehir ya da kasabada en yüksek bina TOKİ binası olmayacaktır.” Yatay yapılaşmanın getirdiği, şu anda, son iki buçuk üç yıl içerisinde herhalde 150 bini geçen konutu 6 kat yani zemin artı 5 kat aşağısında konutlar olarak inşa ettik. Bu, önemli bir rakam. İşte Nevşehir’de yaptığımız örnek, zemin artı 2 kattır. Yüzdeye vurduğumuzda bu mimari yaklaşık yüzde 75-80’ler oranında. Daha insani, az yoğunluklu, az katlı binalar yapıyoruz.

‘Kentsel dönüşüme rant gözüyle bakılmamalı’

Kentsel dönüşümde neler yapıyorsunuz?

Kentsel dönüşümde yerel yönetimler hariç sahada çalışan en büyük operasyonel kuruluş şu anda biziz. 191 ayrı yerde şu anda sahada çalışma yapıyoruz. Bunlar çok büyük projeler. Mesela Uşak projemiz bitti, 420 trilyon para harcadık ama Uşak’ta yeni bir merkez yaptık, yüzlerce dükkân, yüzlerce dairenin olduğu.  Nevşehir, Diyarbakır, birçok yerde gerçekten çok enteresan örnek işlerimiz var. Biz kentsel dönüşümü Türkiye’nin geleceği açısından ve idarenin de önemli işleri olarak görüyoruz. Ürettiğimiz toplam konutların yüzde 40’ını da kentsel dönüşüm konutları oluştursun diye mücadele ediyoruz, şu anda yüzde 20-25 civarında. Yani 70 bin konut yapacaksak bunun 25-30 bininin yıkarak yapmak şeklinde olmasını önemsiyoruz. Kentsel dönüşümde o kırmızı haritaya çok dikkat ediyoruz, o bölgelerde iş yapmaya dikkat ediyoruz. (Deprem haritası mı?) 

Evet deprem haritası. 

İstanbul’da durum nasıl? Zorluyor mu? Hedefin ne kadarı yapıldı? 

Tabii. Biz şu anda 16 ilçede varız, aktif kentsel dönüşüm, sahadayız. Tabii, İstanbul’da hedef büyük ama İstanbul’da kentsel dönüşüm yani vatandaşımızın da algısı, paydaşların da algısı bir afete hazırlanalım şeklinde değil, nasıl buradan gelir elde ederiz şeklinde. Kentsel dönüşüm dolaylı bir zenginleşme aracıdır gelecek anlamında, direkt bir zenginleşme aracı değildir. Kentsel dönüşüm bütün paydaşların fedakârlıkla yaklaşması gereken bir süreçtir. Bir defa bu mantaliteyi düzeltmemiz lazım. Biz de bu süreçte bir kamu birimi olarak kar amacı güderek değil, sübvanse ederek birçok yerde kentsel dönüşümü yapıyoruz. Kentsel dönüşüme herkesin rant gözüyle bakmaması lazım. Belediye alıp kentsel dönüşümde imarı artırarak, müteahhide vererek, kendi de para kazanıp vatandaşa... Bu nedir? Bu gelecek nesillerin hukukunu rencide etmektir. 

16 bin emekliye konut

Tam istediklerinizi yapabiliyor musunuz?

Biz hiç konut sahibi olmayan 16 bin emekliyi konut sahibi yaptık. Bizden ev sahibi olmayı bekleyen Anadolu’da on binlerce, yüz binlerce insanımız var. Onlara ‘Size çok güzel konutlar yaparız, 2 katlı, tek katlı’ diyebiliriz. Ama 100 bin lira olması gereken 200 bin lira olur, kimse bu evi alamaz. Orada ince çizgi var, optimizasyon yapmak zorundayız. Yoksa hepsini düşük katlı, 2 katlı yaparız ama bu başka bir şey. Dolayısıyla biz önce o sosyal konut yapımındaki hedef kitlemiz çok önemli, orayı hedefliyoruz. Bundan çok daha iyi konutlar da yapabiliriz ama o zaman hedef kitlemiz şaşar. Biz bu sosyal konut üretiminde felsefeye uygun, işte yatay mimari, yöresel mimari, mahalle konsepti, kaliteli konut inşasında iyi mesafelere geldiğimiz kanaatindeyiz. 

TOKİ’nin felsefesi ne?

Türkiye’de üretilen toplam konutun yüzde 10’unu tek başımıza yapıyoruz. Yaptıklarımızın bir felsefesi var şimdi, mimaride bir şey var. Sadece kaç tane daire olacağını saymadık, etrafta ne olacak, kim nerede nefes alacak. Şimdi oraya ilaveler yapıyoruz; park nerede olacak, kafe nerede olacak. Meselemiz şu değil, yani imarlı daha çok bina yapalım değil derdimiz. 

Kamu binalarını yeniledik

Depreme karşı dayanıklı mı yapılanlar?

Deprem ülkenin gerçeği. TOKİ’nin yaptığı şu 800 bin konutun tamamında bir deprem olduğunda kimse ölmeyecek Allah’ın izniyle. Neredeyse bütün kamu binalarımızı yeniledik; okullar, hastaneler. Viyadükler, yollar, statyumlar da. Kısmen başarılı olduğumuz ve şu anda başarmak zorunda olduğumuz iş konutlarla alakalı kısmı. Orada da işin önünde sorunlar var. Mesela vatandaş mülkiyeti, öyle yaklaşmıyor. 50 metre evi olan 50 metre yeni evle bunu hiç para ödemeden takas ederse ülke ekonomisi bunu karşılayamaz ki. Dolayısıyla o kısımda fedakârlıkla yaklaşılmalı.

‘Hastane, okul, yurt ve sınır duvarı yapıyoruz’

Milliyet’e ‘Kuzey Ankara Projesi’ alanını gezdiren TOKİ Başkanı Mehmet Ergün Turan, Abdullah Karakuş’un sorularını yanıtladı.

Sadece toplu konut mu yapıyorsunuz?

Asıl işimiz konut tabii. Ama aynı zamanda toplam iş gücümüzün yüzde 50’si bu. Diğer iş gücümüzün yüzde 50’si Türkiye’de kamunun ihtiyacı olan, vatandaşlarımızın ihtiyacı olan bütün sosyal birimleri, devletimizin bazı bakanlıklarının ihtiyacı olan önemli stratejik binaları yapıyoruz. Bunların içerisinde çok stratejik işler de var. Milli Eğitim Bakanlığı’na okullar yapıyoruz. Son dört yılda 266 tane hastane inşa ettik. Kredi Yurtlar Kurumu’na yurt inşa ettik. Toplam 19 tane statyum inşaatı. Son dokuz aydır sınır duvarını inşa ediyoruz. İran sınırında da şu anda bu işi yapıyoruz. 

2023 hedefiniz nedir?

2023 hedefimiz 1 milyon konuttu. 1 milyon 200 bin konut hedefi koyduk. 2023’e gelindiğinde ortalama Türkiye’de yaşayan 5 ila 6 milyon insan Toplu Konut İdaresi’nin yaptığı binalarda yaşıyor olacak. Biz şehirler inşa ediyoruz. Camisi, meydanı nerede olacak düşünüyoruz.

Yatay mimaride gelinen noktayı yeterli görüyor musunuz?

Biz sosyal konut üretimi yapıyoruz yani dar gelirli vatandaşımızın erişeceği konutlar yapıyoruz. Dolayısıyla, burada maliyet önemli bir faktör. Yoksa bütün binaları 2 katlı, 3 katlı yapmak meselesi değildir. Arazi kısıtlı olan yerlerde mecburen bu zemin artı 5 ölçeklerini geçmemiz gerekiyor. Biz hep şunu söylüyoruz, biz düne göre daha iyi işler yapmaya çalışıyoruz, bizden sonra gelen arkadaşlarımızın da bu hedefler doğrultusunda bizden daha iyi işler yapmalarını umut ediyoruz.

Gaziantep’e 50 bin konut

Yeni şehirler nelerde olacak?

Gaziantep projemiz var. Gaziantep’te 3 bin 500 konut inşallah önümüzdeki sene bitecek. Şimdi, 7 bin konutu daha 2017-2018’de gündeme aldık. Yani her yıl Gaziantep Kuzeyşehir’de 5 bin konut civarı buraya ilave konut yapılacak. Kuzeyşehir yaklaşık 45-50 bin konutluk bir proje olarak yeni bir şehir kurulacak. Manisa’da bir yer yaptık, 5 bin 500 konutluk. Karaman’da son iki yılda yaptığımız 3 bin konutluk bir şey var. Anadolu ölçeğinde bunlar ilçe. Örnek bir proje. Sokaklarıyla, caddeleriyle, meydanlarıyla, alışveriş yerleri, dükkânlarıyla örnek bir yer. Yani bir toplu konut bölgesi, sitevari değil bir yaşam alanı. 

Siteden ilçeye, ile geçiş diyorsunuz...

Aynen. Siteden mahalleye, mahalleden ilçeye geçiş. Son üç buçuk yıldır yaptığımız sosyal konutlarda biz hiçbir zaman site inşa etmiyoruz. Onun için de mümkün olan her yerde mutlaka esnafın olduğu, meydanın olduğu, caminin, okulun olduğu, insanların sosyalleşeceği alanların da olduğu şeyler inşa ediyoruz.

Abdullah KARAKUŞ/Milliyet