TÜİK: 2011'de 549 bin daireye kullanma izni verildi!

2002 yılında kullanım izni verilen daire sayısı 161 bin idi. 2007 yılında sayı 326 bin, 2008 ’de 357 bin, 2009’da 469 bin, 2010’da 429 bin idi. Önce yapı ruhsatı alınıyor. Sonra daire tamamlanınca kulanım izni veriliyor.
2000’li yılların başında yapı ruhsatı (inşaat izini) sayıları ile yapı kullanım izinleri sayıları birbirinden pek farklı değildi. 2005 yılına kadar yıllık daire talebi 160 bin dolayında olduğu için yapımcılar da her yıl o sayı dolayında yapı ruhsatı alıyordu. 2005 yılından sonra talepte patlama olunca yapı ruhsatı (inşaat izini) sayıları da patladı.

Yılda 500 bin-600 bin yapı izni alınmaya başlandı. 2010 yılında alınan yapı izni sayısı 916 bine yükseldi. İlginçtir ki 2011’de yapı izni isteklerinde hızlı bir gerileme oldu. 645 bin yapı izni alındı.

On yılda 3 milyon daire
2002 yılından 2011 yılına kadar alınan yapı (inşaat izinleri ile), kullanım izni alan daire sayılarını toplayınca şu görülüyor: On yılda 5 milyon dolayında yapı (inşaat) izni alınmış. 3 milyon daire için yapı kullanım izini verilmiş.

Bu iki rakam acaba nasıl yorumlanır (1) Yapı (inşaat) ruhsatı alanların bazıları, inşaattan vazgeçmiş olabilir. (2) Yapı izini alınan inşaatların bir kısmı tamamlanmamış olabilir. (3) Tamamlanan bazı inşaatlara henüz yapı kullanım izini verilmemiş olabilir. (4) Ama en tehlikelisi, “stok”ta, büyük sayıda satılamamış daire bulunabilir.

Stokta neden çok sayıda daire olabilir (1) Türk halkının belli bir alım gücü vardır. Alım gücü olanların daire talebi karşılanmış olabilir. (2) Talep patlamasına aldananlar, talebin çok üzerinde daire inşa etmiş olabilir. (3) İnşa edilen daireler ile talep edilenlerin özellikleri arasında uyumsuzluk çıkmış olabilir. (4) İhtiyaç sahipleri ve yatırımcılar için daire satın almanın cazibesi kaçmış olabilir. (5) Alıcılar daire fiyatlarında balon oluştuğunu düşünmeye başlamış olabilir.

Stok bilinmiyor
Bina sayılarında da benzer gelişmeler var. Yapı (inşaat) izni alan bina sayısı 2009 ’da 92 bin, 2010’da 141 bin iken, yapımcılar birden frene basmışlar. 2011’de sadece 100 bin bina için izin almışlar.
Fakat daha önce alınan izinlere dayalı olarak yapı kullanım izni verilen daire sayısı 2009 ’da 94 binden, 2010’da 81 bine inmişken, 2011’de 97 bine yükselmiş.
Geliyoruz en önemli noktaya: Acaba stokta, satış bekleyen kaç daire var. Bu konuda ciddi araştırmalar yok. Söylentiler var. Kimilerine göre, bitmiş veya tamamlanmak üzere 400 bin, kimilerine göre 800 bin daire alıcı bekliyor. Sektörün içinde olanlar bu rakamları abartılı bulsa da önemli ölçüde stok olduğunu kabul ediyor.
Bütün bunlara rağmen, markalı konut yapanların satışa sundukları dairelerde, (fiyatı en ucuz daireler ile fiyatı en pahalı dairelerde) talebin (canlı olmamasına rağmen) devam ettiği belirtiliyor.

Güngör Uras/Milliyet