Türk mimarisinin son yıllardaki en güzel örneği apartman!

 Beğensek de beğenmesek de bundan yıllar sonra yazılacak metinlerde Türkiye 'nin sivil mimarlık tarihini apartmanlar oluşturacak ve hatta belki geleneksel Türk mimarisi diye anılacak bu yapılar. Buna rağmen hemen hemen hiçbir mimarlık okulunda apartman tasarımı ciddiye alınmaz. Yap-sat usulü ile veya kat karşılığı çalışan müteahhitlerin ellerindeki şablon projeleri istedikleri parsele çekiştirerek uydurabildikleri bir ortamda mimarlar yenilgiyi erken kabul etmişlerdir. O yüzden kültür merkezleri, devasa kütüphaneler, opera binaları, spor tesisleri gibi komplike yapıları tasarlamayı öğrenerek mezun olan binlerce mimar neredeyse hayatları boyunca uğraşabilecekleri tek konu olan apartmanlarla ancak gerçek piyasa şartlarına çıkınca muhatap olurlar. şžablon projeler, alıştıkları gibi bir projeye onay verme rahatlığı yüzünden belediyeler tarafından da benimsenir. Bu nedenle Mersin 'de ya da Rize 'de, Urfa 'da ya da  İzmir  'de aynı apartmanları görürüz. Calvino 'nun ‘Görünmez Kentler ' adlı kitabındaki Marco Polo, Kubilay Han 'a Türkiye 'yi anlatsa çok zorlanmazdı: “Bu ülkenin tüm kentleri dar koridora dizili oransız odaları, şekilsiz salonları, sonradan kapatılacak balkonları, plastik pencerelerle delinmiş sıkıcı cepheleri, karanlık merdivenleri ve kiremit kaplı kırma çatıları ile birbirinin aynısı binalarla kaplanmıştır. ”
Elbette seyrek de olsa iyi örnekler de çıkıyor.

Kalamış 'ta apartman
Kalamış Caddesi 'ndeki köşe parselde yeni inşa edilen on iki katlı apartman bloku, Suyabatmaz Demirel mimarlık ofisi tarafından tasarlanmış. İmar koşullarının dayattığı kurallar nedeniyle formunda fazla serbest davranamayan mimarlar, tüm dikkati denize manzaralı ön cepheye çekmek istemişler. Civardaki pek çok apartmanın aksine farklı malzeme ve canlı renklerle ön cephe diğer üç cepheden de ayrı bir şekilde ele alınmış. Balkonların emsale dahil edildiği yeni imar kurallarından beri bu bölgede neredeyse tüm yeni apartmanlar ‘Fransız Balkon ' tabir edilen önünde alüminyum korkuluk ve yere kadar cam pencerelerle tasarlanmaya başladı. Suyabatmaz Demirel, bu zorunluluğu bir fırsata dönüştürerek taşıyıcı kolonlar hariç neredeyse tüm ön cepheyi manzaraya açılan şeffaf bir ızgara olarak tasarlamış. Tek bir cephenin bile üstünde biraz düşünülerek tasarlandığında ne kadar farklı sonuçlar ortaya çıkabileceğine dair çok güzel bir örnek olsa da plan tipolojisi olarak bu yapıda da, ne yazık ki hala bir türlü vazgeçilemeyen koridorlu plan klişesine mahkum kalınmış.

Bostancı 'da apartman
Can çinici tarafından tasarlanan köşe parseldeki bu apartmanda da oldukça standart bir yapı kütlesinin ortaya çıkmasında en temel etken yine katı imar kuralları. Bu sınırlandırmalar içinde mal sahibinin maksimum metrekareyi inşa etme isteği ile mimarın yapabilecekleri otomatik olarak ancak malzeme, doku ve renk seçimleri ile iyi düşünülmüş detayların uygulanmasına indirgeniyor. Tuhaf imar planı notları yüzünden bu civardaki yüzlerce apartman gibi bu yapının da zemin katı boş bırakılmak zorunda kalmış.

Yine de Can çinici bu boşluğu ustaca tasarlayarak imar koşullarının doğurduğu bu boşluğu anlamlı hale getirebilmiş. Köşede yer alan bir yapı olması nedeniyle sokaklara bakan cepheler daha şeffaf bırakılmış ve servis hacimleri arka cephelere yaslanmış. Elbette yine imar şartlarının ortadan kaldırdığı balkonlar yüzünden monolitik bir kütle ortaya çıktığı için çinici olabildiğince bu kütleyi malzeme ve detaylarla zenginleştirmeye çalışmış. Belki tam tersine bu tekdüzeliği vurgulayan bir yüzey denemesi de yapılabilirdi ama malsahibinin ve kullanıcıların konvansiyonel istekleri bu tip cesur hareketlere henüz pek izin vermiyor Türkiye 'de.
Radikal/Ömer Kanıpak