Türkiye'deki teknoparklarda, 2 bin 250 kuruluş ekonomiye katma değer üretiyor!

EVA Gayrimenkul Değerleme A.Ş.'nin gerçekleştirdiği araştırmaya göre dünyada 70'li yıllarda oluşmaya başlayan, 80'li yıllarda önemli başarılara zemin hazırlayan teknoparklar Türkiye'de 2001 yılında  2 adet iken, 2013 yılı itibariyle 52'ye ulaşmış bulunuyor. 52 teknoparkda yer alan toplam 2.250 kuruluş Türkiye ekonomisine katma değer üretiyor.

Değerleme sektörünün önde gelen kuruluşları arasında yer alan EVA Gayrimenkul Değerleme Danışmanlık A.Ş.'nin gerçekleştirdiği araştırmaya göre bölgesel kalkınma, işsizliğin giderilmesi, arazilerin değerlendirilmesi ve bilime dayalı üretimin sağlanması amacıyla kurulan teknoparklar Türkiye'de hızlı bir gelişim süreci içinde bulunuyor.

Türkiye’de 36 şehir teknopark sahibi

AR-GE'ye verilen öneme paralel olarak ülke genelinde hızla yaygınlık kazanan teknoparkların sayısı Türkiye'de 52'ye ulaşmış bulunuyor. Söz konusu teknoparkların 37'si faal iken, diğerlerinin altyapı çalışmaları devam ediyor. Ankara’da 6 adet, İstanbul’da 5 adet, İzmir’de 3 adet bulunuyor. Antalya, Kayseri, Trabzon, Adana, Erzurum, Mersin, Isparta, Gaziantep, Eskişehir, Bursa, Denizli, Edirne, Elazığ, Sivas, Diyarbakır, Tokat, Sakarya, Bolu, Kütahya, Samsun, Malatya, Urfa, Düzce, Çanakkale, Kahramanmaraş, Tekirdağ, Van, Çorum, Manisa, Niğde, Burdur, Yozgat ve Kırıkkale illerinde de teknoparklar yer alıyor.

Teknoparklarda araştırma faaliyetlerinde bulunan kuruluşlara ofis alanlarının yanı sıra laboratuvar ve atölye gibi imkanlar sağlanıyor. EVA Gayrimenkul uzmanları, teknoparklarda otomotiv, elektronik, yazılım-bilişim, biyomedikal, telekomünikasyon, kimya, enerji, tıp gibi alanlarda faaliyet gösteren yaklaşık 2.250 adet şirketin bulunduğuna dikkat çekiyorlar.

Teknoparklar nasıl kuruluyor?

Teknoparklardaki planlama sürecinde imar planları ve değişiklikleri, parselasyon planları ve değişiklikleri, yönetmeliğe uygun olarak Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nin yönetici şirketi tarafından hazırlanıyor ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından onaylanarak yürürlüğe giriyor. Kesinleşen imar planları, bilgi için ilgili yerel belediyelere gönderiliyor.  Arsa ve bina temini, planlama ve projelendirme, alt yapı ve üst yapının inşası ile ilgili harcamalar yönetici şirkete ait bulunuyor. Teknoloji Geliştirme Bölgesi’ne yapılacak ek ya da bölge sınırı değişikliğine Bakanlar Kurulu karar veriyor. 

Teknoparkların kurulması için öngörülen alanlarda veya bölgenin bulunduğu ilin sınırları içerisinde üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü veya yörede yeterli AR-GE, sanayi potansiyelinin bulunması ve finansal yeterlilik şartı aranıyor. Teknoparkların kurulduğu Teknoloji Geliştirme Bölgesi olarak belirlenen araziler hiçbir şekilde başka amaçlarla kullanılamıyor.

Yatırımcı ve girişimciye avantajlar sunuluyor

EVA Gayrimenkul uzmanları, teknoparkta yer almak ve AR-GE yapmak isteyenlere Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın hibe desteği olarak 100.000 TL’lik girişim sermayesi desteği sağladığını belirtiyorlar. Teknoparklarda yer alan firmalar ise 31.12.2023 yılına kadar AR-GE faaliyetlerinde elde ettikleri kazançlardan, gelir ve kurumlar vergisinden muaf oluyor. Ayrıca bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve AR-GE personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31.12.2023 tarihine kadar her türlü vergiden muaf tutuluyor ve AR-GE personellerinin sigorta primlerinin işveren payına düşen hissesinin %50’si destekleniyor. 

Sembolik kira ödeniyor

EVA Gayrimenkul uzmanları, teknolojik ürün üreten şirketlere ise Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından tanıtım ve pazarlama faaliyetleri için yurtiçinde 25.000 TL, yurtdışında ise 50.000 TL’ye kadarının bakanlıkça karşılandığını kaydediyodlar.  Bu gibi destek ve teşvikler sayesinde üniversiteden yeni mezun olmuş, projesi olan ve bunu gerçekleştirmek isteyen girişimcilerin kazanımı sağlanıyor ve teknoparklarda bulunan Teknoloji Transfer Merkezleri’nde bu projelerin sanayi ile birleşmesi ve hayata geçirilmesi sağlanıyor. EVA yetkilileri, yeni girişimciler için Kuluçka Merkezi adı altında alanların tahsis edildiğini, Kuluçka Merkezi’nde girişimcilerin sembolik kiralar ödediklerine dikkat çekiyorlar. 

AR-GE, ofis ve sosyal alanlar iç içe

EVA Gayrimenkul uzmanları, teknoparklarda AR-GE faaliyetinde bulunacak firmalara AR-GE için alanlar ve ofis alanları sağlandığını belirtiyorlar. Bu alanların dışında teknoparklarda çalışanların yararlanabileceği sosyal alanlar, lojman tarzı konaklama alanları, kongre merkezleri, ticari alanlar kiraya verilmek üzere yapılıyor. 

Türkiye’deki teknopark örnekleri incelendiğinde içerisindeki fonksiyonların kira değerlerinin bölgenin rayicine, yapıların özelliklerine, ofis alanlarının büyüklüğüne göre değiştiği görülüyor. Bununla bilikte EVA Gayrimenkul uzmanları, son dönemde faaliyete geçecek ve geçmesi planlanan teknoparklar incelendiğinde, AR-GE personelleri için daha çok sosyal aktivite alanlarının yaratılmaya başlandığını ifade ediyorlar. 

2013 AR-GE hedefi GSYİH'in %3'ü

EVA Gayrimenkul uzmanları, 2023 hedefleri arasında AR-GE çalışmalarının GSYİH içerisindeki payının %3’e çıkarılmasının bulunduğuna dikkat çekiyorlar. Bu nedenle AR-GE yatırımlarına ve girişimcilere önemli destekler veriliyor ve teknopark sayıları günden güne artıyor. İstanbul’da bir kısmının faaliyete başladığı İstanbul Ticaret Üniversitesi ile entegrasyonlu 1. etabı tamamlanan 8 üniversitenin eğitim alanları ile birlikte toplam 650.000 m2 olması planlanan Türkiye’nin en büyük teknoparkı Teknopark İstanbul’un ve Ankara’da TOBB Üniversitesi ile entegrasyonlu ASO Teknopark Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nin altyapı faaliyetleri sürüyor. Bunların yanı sıra Tokat, Urfa, Çanakkale, Kocaeli, Manisa, Çorum, Niğde, Burdur gibi kentlerde de teknoparklar kuruluyor. 

EVA Gayrimenkul uzmanları, sanayi şirketleri ile üniversitelerin entegrasyonunun sağlandığı teknoparkların çok önemli bir misyonu yerine getirdiğini kaydediyorlar. Beyin göçünün önlenmesi, fikri olan ancak sermayesi ve çalışacak ortamı bulunmayan üniversite öğrencilerine gerekli ortamların sağlanması ve gerçekleştirilen projelerin hayata geçirilmesi açısından köprü görevi gören teknoparklar ülke ekonomisinin iyileştirilmesinde önemli bir role sahip bulunuyor. Uzmanlar, 2001 yılından günümüze teknopark sayısındaki artışın ülkemizde AR-GE’ye önemin arttığının gösterge olarak kabul ediyorlar. Önümüzdeki yıllarda ise daha çok sayıda global firma laboratuvarlarının yer alacağı, ülkenin çeşitli illerinde OSB ve üniversitelerle entegre teknoparkların sayısının artacağını belirtiyorlar.