Türkiye'nin büyük projeleri durur mu?

Süleyman Yaşar Sabah Gazetesi'ndeki bugünki köşesinde Türkiye'nin büyük projeleri durur mu? başlıklı yazısını kaleme aldı. Türkiye'de yapılan büyük projeleri değerlendirdi. Türkiye'nin bu projeleri tamamlayamaması için bir neden yok ortada...

Amerikan Merkez Bankası'nın dolar basımını azaltması yükselen ülkelerin para birimlerinde oynaklıklar yaratıyor. Tabii bu oynaklığa bakarak bazıları maliyetlerin yükseldiğini ileri sürüp büyük altyapı projelerinin yapılamayacağını söylüyor. 

Peki bu söylem doğru mu? Doğru değil. Çünkü sözleşmesi tamamlanıp uygulamaya geçilen büyük projeler: Gebze Orhangazi- İzmir Otoyolu ile Üçüncü Boğaz Köprüsü oluyor. Bu projelerden Gebze- Orhangaziİzmir otoyolu; Yapİşlet- Devret modeline göre yapılıyor. Otoyolun uzunluğu 384 kilometre, 44 kilometrelik bağlantı yollarıyla birlikte toplam uzunluk 428 kilometreyi buluyor. Bu otoyolun önemli özelliği izmit Körfezi üzerinden 3 kilometrelik asma köprüyle geçişi sağlaması oluyor. Ve otoyol tamamlandığında istanbul'dan İzmir'e 3.5 saatte ulaşılacak. Bu projenin birinci fazı olan Gebze- Orhangazi otoyolu 2015'te açılacak. 

Projenin yapım ve işletme süresi 22 yıl 4 ay olacak. Bu süre 15 Temmuz 2035'te sona erecek. Ve devlet yeniden işletme hakkını devredebilecek. Proje maliyeti 10 milyar lirayı buluyor. "Peki nedir bu projenin son durumu?" diyerek sorarsanız... Projenin kredisini şirketler buldu ve inşaat hızla sürüyor. O halde bazılarının söylediği gibi projenin aksaması söz konu değil. 

Gelelim üçüncü köprü ve Kuzey Marmara Otoyolu projesine... Bu projenin özelliği şu: 59 metre genişliği ile dünyanın en geniş asma köprüsü yapılıyor. 

Köprünün ayakları arasındaki açıklık 1408 metre; köprüden sekiz şeritli kara yolu ve iki şeritli demiryolu geçiyor. Köprüyle birlikte 115 kilometre otoyol da yapılacak. Projenin maliyeti 4.5 milyar lirayı buluyor. Yap- işlet- Devret modeline göre yapılıyor. Yapım dahil projenin işletme süresi 10 yıl 2 ay 20 gün olarak belirlendi. Bu sürenin sonunda devlet işletme hakkını yeniden devredebilecek. Ve yapımcı şirketler projenin kredisini buldu. Uygulamada herhangi bir aksama yok. O halde projenin planlandığı gibi 2015'de açılacağını söyleyebiliriz. 

Yine büyük altyapı projeleri İstanbul üçüncü havaalanı ve Kanal İstanbul projelerine gelince... Bu iki projenin kredi görüşmeleri henüz başlamadı. Bu projeler Yap- işlet- Devret yöntemine göre yapılacağından mühendislik projeleri tamamlandığında kredi bulmalarına bir engel görünmüyor. 

Niye engel görünmüyor? Çünkü bu projelerin geri dönüşleri Türk parası üzerinden tahsil edilen geçiş ücretleriyle yapılacak. Ama bu geçiş ücretleri dövize endeksli olacağından finans kuruluşları kredilerin geri dönüşünde aksama kaygısı taşımıyor. 

işte bu nedenle Türkiye'nin projeleri bir anlamda geri dönüşü garantili projeler oluyor. Bir de bu projelerin kamu maliyesine yük olmadığını, özel finansmanla yapıldığını hemen belirtelim. Dünyanın üç en çarpıcı projesinden biri olan Marmaray'ı tamamlayan Türkiye'nin bu projeleri tamamlayamaması için bir neden yok ortada. O halde "maliyetler arttı, projeler yapılamayacak" söylemi kocaman bir yalan oluyor. Sakın inanmayın. 

Süleyman Yaşar/ Sabah Gazetesi