Uğur Dumankaya: Toprak rantı vergilendirilmesi ekonomiye katkı sağlayabilir!

Çağımızın en önemli trendi kentleşme. Yeniden şekillenen dünya ekonomik sistemi insan nüfusunun büyük çoğunluğunun kentlerde ikamet etmesine sebep oldu. Sanayileşme ve ekonomik gelişmeye paralel olarak artan kentsel ve yaşamsal ihtiyaçlar, sermaye birikim sürecinde önemli bir araç haline dönüşen toprağın, kar alanı haline gelmesini sağladı.  

Ülkemizde de kentleşmenin hızlandığı yıllardan bu yana, tarımsal ve kentsel toprakların konumu değişerek emsal artışı ve dolayısıyla kat artışı, imar fonksiyonu gibi değişikliklerle daha da değerli hale geldi. Ancak bu değer artışına rağmen, ülkemizde uygulanan vergi sistemi içerisinde kentsel rant vergisinin bulunmaması, toprak üzerinden gelir elde eden kişilerin haksız kazanç sağlamalarına olanak tanımış oldu. 

Taşınmaz mallardaki değer artışlarından vergi alınması gerekliliğinin altını çizen Dumankaya İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Uğur Dumankaya konu ile ilgili şunları söyledi: “Türkiye’de, tarımsal toprak parçasının kent toprağına dönüşümü, kentsel dönüşüm çalışmaları ve yenilenen imar çalışmaları sonrasında ortaya çıkan değer artışından kazanılan gelirin vergilendirildiğini ifade etmek pek mümkün değildir. Özellikle İstanbul’da geçerli olan bu rant gelirleri, mevcut vergi düzenlemeleri ile bütçeye aktarılamadığı ve vergi dışı kaldığı bir gerçektir.

Toprağın el değiştirmesi ve üzerinde yeni bir gayrimenkul geliştirilmesi sonrasında mülkiyet sahibi olan kişilerin haksız bir kazanç elde etmesi söz konusudur.  Kentsel dönüşüm çalışmalarının hız kazandığı günümüzde gerek kentsel dönüşüm, gerek kamusal inşaat yatırımları gerekse konut ve ticari projeler gibi özel sektör yatırımları nedeniyle mevcut arsa, arazi ve binaların değerinde yüksek oranlarda rant gelirleri ortaya çıkmaktadır.”

Kentsel planlama ve dönüşüm çerçevesinde kamu kurumlarının toplumsal fayda üretmesi gerekliliği üzerinden hareketle söz konusu durumda olan araziler üzerinden gelir vergisi alınması ile ilgili yapılacak çalışmaların bir an önce hayata geçirilmesi gerekir. Kentsel rantların vergilendirilmesiyle, rantın bir kişi üzerinde gelir oluşturmasının önüne geçilerek rant gelirlerinden bütün halkın vergi yoluyla pay alması, diğer bir ifadeyle halen ödedikleri vergi yüklerinin hafiflemesi sağlanabilir.” 

“Dünyada toprak rantının vergilendirilmesi “Land Value Taxation” (LVT) -Toprak Değer Artış Vergisi- olarak isimlendirilen bir vergilendirme ile yapılmaktadır. İngiltere’de toprağın değerlenmesiyle ortaya çıkan rantın vergilendirilerek, devletin temel kamu gelirleri arasında yer alması hedeflenmiştir. Çin ve Hong Kong, yüksek oranlı Toprak Değer Artış Vergisi’ni başarılı bir şekilde uygulayan belki de en başarılı ülkelerdendir. Vergi gelirlerinin yüzde 35’inden fazlasını toprak rantı üzerinden aldıkları vergilerden elde etmektedirler. Toprak Rantının Vergilendirilmesi adı verilen bu politika ile ülkemizin ekonomik büyümesine yeni bir katkı sağlanmış olacaktır.”