Ulusal deprem stratejisi ve eylem planı yayınlandı!

              Depremlerin fiziksel, ekonomik, sosyal,
 çevresel ve politik zararlarını önlemek ya da azaltmak ve depreme dirençli,
 güvenli ve hazırlıklı ve sürdürülebilir yeni yaşam çevreleri oluşturmayı
 hedefleyen Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı-2023 (UDSEP) ile yapı yasası
 ve kentsel dönüşüm yasaları çıkarılacak, deprem güvenli yerleşme ve depreme
 dayanıklı yapılaşma sağlanacak.
         Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) koordinasyonunda çeşitli
 kuruluşların katılımı ve katkılarıyla oluşturulan UDSEP, Resmi Gazetenin bugünkü
 sayısında yayımlandı.

         Türkiyenin jeolojik yapısı, topoğrafyası ve iklim özellikleri nedeniyle
 başta depremler olmak üzere insanlar için afet sonucu doğuran tüm tehlike ve
 tehditlerle sık sık karşılaştığı, deprem ve diğer afetlerle baş edebilme
 konusunda Cumhuriyet döneminden bu yana önemli gelişme ve deneyimler sağladığı
 belirtilen planda, 1950li yıllardan sonra yaşanan hızlı göç ve denetimsiz
 kentleşmenin yanı sıra hızla gelişen sanayileşme sonucunda, şehirlerin doğal,
 teknolojik, çevresel ve insan kaynaklı tehlikelere karşı dirençsiz ve savunmasız
 şekilde büyüdüğü ifade edildi.

         Planda, özellikle 1999 yılında yaşanan Marmara ve Düzce depremleri
 sırasında meydana gelen çok önemli düzeydeki can ve mal kayıplarıyla ekonomik,
 sosyal ve çevresel zararların, geleneksel yara sarma yaklaşımı yerine olası zarar
 azaltma çalışmalarının ön plana çıkmasına neden olduğu belirtildi.
         Deprem riskini azaltmada ve depremle baş edebilmede hazırlıklı ve
 dirençli bir toplum yaratılmasının, bu amaca yönelik kurumsal altyapı
 oluşturulması ve konuyla ilgili ARGE faaliyetlerinin önceliklerinin belirlenmesi
 amacıyla ilk kez Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı hazırlandığı anlatılan
 planda, planın ana amacının depremlerin neden olabileceği fiziksel, ekonomik,
 sosyal, çevresel ve politik zarar ve kayıpları önlemek veya etkilerini azaltmak
 ve depreme dirençli, güvenli, hazırlıklı ve sürdürülebilir yeni yaşam çevreleri
 oluşturmak olduğu kaydedildi.
         Bu bağlamda, UDSEPin hedef, strateji ve eylemleri "depremleri
 öğrenmek", "deprem güvenli yerleşme ve yapılaşma", "depremlerin etkisiyle baş
 edebilmek" olmak üzere 3 ana eksende gruplandırıldı.

         DEPREM BİLGİ ALTYAPISI GELİŞTİRİLECEK

         Deprem bilgi altyapısının geliştirilmesi, güçlendirilmesi,
 sürdürülebilirliğinin sağlanması, bilgi ve verinin toplumun kolaylıkla ulaşımına
 ve yararlanmasına sunulmasının depremin olası zararlarını azaltma çalışmalarının
 temelini oluşturduğu ifade edilen planda, deprem tehlikesine karşı sürekli ve
 etkin işleyen kayıt sistemleri ve gözlem altyapısıyla yer bilimleri konusundaki
 disiplinli çalışmaların işbirliği ve koordinasyon içerisinde yürütülmesi
 gerektiği vurgulandı. Bu amaçla, araştırıcı ve destekleyici kuruluşların
 katılımıyla oluşturulacak bilimsel koordinasyon kurulunun desteğinde deprem
 konusuyla ilgili araştırmalarda öncelikli alanlar belirlenecek ve bu alanlarda
 çok disiplinli ve güdümlü araştırma projeleri geliştirilecek.
         AFADın sorumluluğunda gerçekleştirilecek bu çalışmada TÜBİTAK, Kalkınma
 Bakanlığı, üniversiteler, deprem konusunda araştırma yapan kurum ve kuruluşlar
 yer alacak. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının sorumluluğunda ise yer
 kabuğunun yapısı ve jeodinamik evriminin anlaşılması yönündeki çalışmalara devam
 edilecek.

         Kabuk kırılma süreçleri ve deprem dalgalarının yayılım özellikleri
 konusundaki çalışmaların desteklenmesinin öngörüldüğü plana göre, deprem öncesi,
 anı ve sonrasında fay zonlarındaki yer kabuğu deformasyonları, ulusal ve yerel
 jeodezik ağlarla sürekli olarak izlenecek ve modellenecek. Depremlerin çok
 disiplinli ve sistematik araştırmalarla izlenmelerine devam edilecek ve bu
 çalışmaların sürekli kılınması sağlanacak.
         ARGE çalışması yürüten kurum ve kuruluşlardan sağlanacak deprem
 konusundaki bilgi, veri ve raporlar tek elde toplanacak ve Deprem Bilgi Bankası
 kurulacak. Banka sürekli işlev görecek durumda olacak. Bu yolla, deprem verileri
 uluslararası standartlara uygun yöntemlerle işlenecek, belirli bir formatta
 depolanacak ve çok paydaşlı kullanıcılara tek merkezden dağıtılacak.

         ERKEN UYARI SİSTEMİ

         Tarihsel ve aletsel dönemlere ait deprem katalogları belirli standartlara
 uygun olarak güncellenecek. Türkiye ölçeğinde zayıf ve kuvvetli deprem gözlem
 ağları amaç, konum, nicelik ve nitelik açısından gözden geçirilecek ve
 geliştirilecek. Ulusal veya yerel ölçekte gözlem ağları işleten kurum ve
 kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyon sağlanarak, ortak işletim ve
 paylaşım esasları belirlenecek.
         AFAD sorumluluğunda, 2017 yılına kadar Boğaziçi Üniversitesi Kandilli
 Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, üniversiteler ve yerel yönetimlerin
 katılımıyla, ulusal deprem ön hasar tahmini ve erken uyarı sistemi
 geliştirilecek. Bu çalışmada kullanılacak yeni verilerin yanı sıra uydu
 görüntüleri ve coğrafi bilgi sistemlerinden elde edilen verilerin de sistemle
 bütünleştirilmesi sağlanacak. Afetlerle ilgili uydu görüntüleri sağlayan
 uluslararası sistemden elde edilecek veriler, depremin etkilendiği bölgedeki
 afetin büyüklüğünün belirlenmesinde ve hasara yönelik değerlendirmelerde önemli
 paya sahip olacak. Verileri alacak AFAD, afetin büyüklüğü ve hasar
 değerlendirmelerine bu yolla ciddi katkı yapacak. Kurulacak hasar tahmin ve erken
 uyarı sistemlerinin İl Afet ve Acil Durum müdürlükleri tarafından kullanımı da
 sağlanacak.
         Deprem etkinliği değerlendirilerek, yönetimler ve kamu otoriteleri tek
 merkezden bilgilendirilecek.

         Depremlerde bilim insanları ve araştırmacılar arasında halkı olumsuz
 olarak etkileyen tartışmaları açıklayabilmek için deprem tahmini, kestirim
 alanında bilim etiği geliştirilecek ve medya aracılığıyla yaygınlaştırılacak.
 Bilim insanları ve sorumlu kurum ve kuruluşlar tarafından önceden belirlenmiş
 etik kurallara bağlı olmadan ve bilimsel olarak kabul görmüş yaklaşım ve
 yöntemlerle yapılmayan ve toplumlar üzerinde olumsuz etkileri olan deprem
 tahminleri ve kestirmelerin önüne bilim etiğiyle geçilecek.
         Afet sonrasında kamuoyunun sürekli ve sağlıklı bilgilendirilmesi için
 basın ve halkla ilişkiler alanında yeni yaklaşım ve yöntemler gerçekleştirilecek.
 Bu konuda medya yetkilileri ve habercilerin eğitilmesiyle ilgili çalışma
 başlatılacak.

         Plan uyarınca, tsunami erken uyarı sistemi kurulacak ve diğer ülkelerdeki
 sistemlerle uyumu sağlanacak. Bu çerçevede, tsunami risk modelleri yapılacak ve
 kayıp senaryoları geliştirilecek. Deniz seviyesi ölçüm ağı geliştirilecek ve
 seviye ölçümleri yapılacak. Sistemin etkin çalışabilmesi için gerekli olan sismik
 ve jeofizik ölçüm ve araştırmalar tamamlanacak. Risk altındaki yerlerde erken
 uyarı yapılacak ve konuyla ilgili farkındalık oluşturulacak.

         FAY HARİTALARI

         Ülke, bölge ve yerel ölçekte deprem tehlikesinin doğru olarak
 tanımlanması, diri fayların neden olacağı depremlerin büyüklüğü, zamanı sıklığına
 ilişkin olasılıklarının bilinmesine bağlı olduğuna dikkat çekilen planda, bu
 nedenle deprem tehlike analizi ve haritaları hazırlanmasının, etkili deprem afeti
 mücadelesinin temel adımını teşkil ettiği belirtildi.
         Bu doğrultuda, bölgesel ve yerel deprem tehlike haritaları için altlık
 oluşturmaya yönelik çalışmalar yapılacak ve tehlike haritaları hazırlanacak.
 Bölgeler için 1/250.000 ölçekli diri fay haritaları ve sismotektonik haritalar
 oluşturulacak. Bazı diri fay parametrelerini elde edebilmek amacıyla faylardaki
 kayma hızları jeodezik yöntemlerle elde edilecek.

         Deprem kaynaklı hasar verici zemin davranışlarından biri olan sıvılaşma
 açısından, jeolojik-jeomorfolojik ölçütlere dayalı bölgesel ölçekte sıvılaşma
 potansiyeli haritaları hazırlanacak.
         Yerel ölçeklerde deprem ve depremin zincirleme etkileriyle oluşabilecek
 risklerin analizi, değerlendirilmesi ve azaltılması konusunda ilke, yöntem ve
 uygulama esasları belirlenecek, yerel yönetimler için yol gösterici kılavuz
 yayınlar hazırlanacak. Deprem kayıtlarının tahmini ve deprem senaryolarının
 hazırlanma esasları belirlenecek ve ülke genelinde yaygınlaştırılacak. Deprem
 riskinin azaltılmasıyla ilgili süreçlere yönelik risk azaltma strateji veya
 sakınım planları hazırlanacak.

         Depreme duyarlı kentsel ve kırsal alanlarda pilot yerleşim merkezleri
 kurularak risk azaltma planları uygulamaya geçirilecek. Çalışmaya özellikle yapı
 stoğu açısından depreme dayanıksız olan doğu illerinden başlanacak.
         Planın en önemli unsurlarından birini de deprem güvenli yerleşme ve
 yapılaşma konusu oluşturuyor. Çevre ve şehircilik çalışmalarında kalkınma
 ajansları, sorumluluk alanları içindeki deprem tehlike ve risklerini dikkate
 alacak. Ajanslar, bu riskleri artırmayacak veya azaltacak yönde faaliyet
 yürütecek. İl özel idareleri, il gelişme ile çevre düzeni planlarının
 hazırlanması öncesinde ilin tehlike ve risklerini belirleyerek risk azaltma
 strateji planlarını geliştirecek ve bu planlarla çevre ve gelişme planlarının
 uyumunu sağlayacak.

         BİNA ENVANTERİ ÇIKARILACAK

         Başta okul ve hastaneler olmak üzere binaların sayısı ve tipolojisi
 belirlenecek, bina kimlik sisteminin geliştirilmesine çalışılacak. Okul ve
 hastaneler öncelikli olmak üzere mevcut binaların hasar görebilirlikleri ve
 bunlarla ilgili metodolojiler belirlenecek.
         Eğitim tesislerini güçlendirme çalışmalarına öncelik verilerek devam eden
 çalışmalar hızlandırılacak.
         Depreme dayanıklı bina tasarımına ve yapımına ilişkin öncelikler
 belirlenecek ve konuyla ilgili projelerin geliştirilmesi teşvik edilecek ve
 desteklenecek.
         Deprem Yönetmeliği güncelleştirilecek ve geliştirilecek.

         Köprü, viyadük ve ulaşım sistemlerinin yanı sıra hayati öneme sahip
 gömülü ve yüzeydeki doğalgaz, elektrik, boru ve iletişim hatları gibi dağıtım
 sistemlerinin güçlendirilmesine yönelik düzenlemeler yapılacak.
         Üniversitelerde daha nitelikli, kaliteli, verimli ve uygulamaya yönelik
 mühendislik ve mimarlık eğitiminin verilmesi sağlanacak. Meslek içi eğitim
 faaliyetleri geliştirilecek ve desteklenecek. Yetkin veya profesyonel mühendislik
 uygulaması yaşama geçirilecek.

         İnşaat sektöründe çalışan işçi, kalfa ve ustaların eğitimi ve
 belgelendirilmesi çalışmaları geliştirilecek, sektörde belgesiz insanların
 çalışması önlenecek. Mesleki sorumluluk sigortasının yaygınlaştırılması
 sağlanacak.

         TARİH VE KÜLTÜR MİRASININ KORUNMASI

         Deprem bölgelerinde yer alan tarihi yapıların envanteri çıkarılarak önem
 ve öncelik dereceleri belirlenecek. Tarihi yapıların düşey yükler ve deprem
 etkileri altında taşıyıcı sistem güvenlikleri belirlenecek. Yeterli güvenliğe
 sahip olmadığı belirlenen yapılar için güçlendirme yöntemleri geliştirilecek.
         Müzelerin içindeki eserlerin depremlere karşı hasar görebilirliğini
 azaltmaya yönelik yöntemler geliştirilecek.
         Planın "depremlerin etkileriyle baş edebilmek" başlığı altında afet ve
 acil durum yöntemiyle ilgilenen yöneticilerin ve karar vericilerin fikir ve dil
 birliğine varmasının sağlanması öngörülüyor. Mülki idare amirleri ve yerel
 yöneticilerin hizmet içi eğitimlerini Afet ve Acil Durum Yönetimi dersleri
 konulacak.

         İlk ve orta öğretimde afet ve acil durum tabanlı bazı üniteler eğitim
 programlarına alınacak.
         Büyük depremlere maruz kalan illerde deprem müzeleri kurulacak ve
 toplumun depremlere karşı farkındalığı sağlanacak.
         Afet gönüllülük sistemi kurulacak. Deprem stratejisinin bütüncül ve etkin
 bir hale getirilmesi için yasal düzenlemelere gidilecek. Depremle ilgili
 mevzuatlar tek bir mevzuat altında toplanacak. Yapı Yasası ve Kentsel Dönüşüm
 yasaları çıkartılacak.
         Türkiye Afet Risklerinin Azaltılması Platformu ve alt komisyonları
 oluşturulacak.
         Deprem risk azaltım planıyla ilgili yasal düzenlemeler yapılacak. Zorunlu
 deprem sigortasının yaygınlaştırılması sağlanacak.
         Belirli mal ve hizmetlerin üzerinden pay alınması konusunda düzenleme
 yapılması için fikir üretimi amacıyla ilgili kuruluşların toplantı düzenlemesini
 öngören plana göre, yeni bir finansman modelinin oluşturulması için çalışma
 yapılacak.
         Özel sektör kuruluşlarının afet yönetim sistemi içine girmesi sağlanacak.
 Depremlere ve diğer afetlere zamanında, hızlı ve etkili müdahale edilebilmesi
 için "Afet Sonrası Müdahale Sistemi" geliştirilecek. Acil durumlarda
 kullanılacak sağlık tesisleri ve sosyal donatılar belirlenecek. Afetlerde sağlık
 organizasyonu güçlendirilecek. Tüm illerde hastane afet planlarının hazırlanması
 ve güncellenmesi sağlanacak. Mobil acil müdahale ve ulaştırma birimleri
 oluşturulacak.
AA