Özbekistan ile Tacikistan arasında HES tartışması yaşanıyor

Özbekistan ile Tacikistan arasındaki hidroelektrik santral yapımıyla ilgili tartışmalar giderek büyürken, Özbekistan Başbakanı Şevket Mirziyayev'ın geçen haftada Tacikistan Başbakanı Akil Akilov'a, "40 yıl önce eski Sovyetler Birliği döneminde eski tasarım, mühendislik ve teknolojik çözümlerle inşaatına başlatılan Rogun hidroelektrik santralinin yapımına Tacikistan'da yeniden başlamadan önce bağımsız uluslararası uzmanlar tarafından detaylı olarak incelenmesi gerektiğiyle" ilgili gönderdiği mektuba cevap olarak Tacik Başbakanı Akilov tarafından ülke basınında yayımlanan mektup da bu tartışmaları alevlendirdi.

Akilov, ülkede gerçekleştirilen bu projenin diğer ülkelere karşı olmadığını, bu projelerde bölgesel menfaatler de dikkate alınarak komşu ülkelerle bu çerçevede sıkı işbirliğine hazır olduğunu kaydederek, Rogun Hidroelektrik Santrali projesinin bölgedeki sulama sistemi ve ziraat sektörünü olumsuz etkilemeyeceğini ifade etti.

Ülkesinin bu projeye yeniden başlatma kararı alırken, son 10 yılda ülkede yaşanan elektrik sıkıntısı ve elektrikte yurt dışına bağımlılığın etkili olduğunu ifade eden Akilov, "Emuderya ırmağı suyunun ortalama yüzde 28,6'sını oluşturan ve Tacikistan'ın iç ırmağı olan Vahş ırmağında kurulacak Rogun Hidroelektrik Santrali su rezervlerinin 15 yıl boyunca ülkenin kendi su kaynakları hesabına doldurulacağını ve Vahş ırmağı su rezervlerinin mevcut bölgesel mekanizmalarla yönetileceğini, ayrıca böyle bir projenin her egemen ülkenin kendi hakkı olduğunu" ifade ederek, ülkesinin Özbekistan Hükumetiyle söz konusu projeyle ilgili tüm meseleleri görüşmeye ve bu konuyu ele almak üzere Özbek heyetini Duşanbe'de ağırlamaya hazır olduğunu kaydetti.

Daha önce Özbekistan Başbakanı Şevket Mirziyayev, Tacik meslektaşı Akil Akilov'a gönderdiği mektupta, son dönemde yapımına yeniden başlatılan Rogun Hidroelektrik Santrali konusunu yeniden ele almaya ve Birleşmiş Milletler çatısı altında bağımsız uzmanlar tarafından, Aral Gölü faciasının göz önünde bulundurarak bölgenin ekolojik dengesi, Emuderya havzasındaki milyonlarca insanların hayatına ve bölgedeki su kaynaklarına etkisi, bu santralin yüksek fay hattında yerleşmiş olmasına dikkat edilerek detaylı incelenmesi meselesine dönmeye çağırmıştı.

-ROGUN HİDROELEKTRİK SANTRALİ-
Özbekistan, Türkmenistan ve Afganistan'ın tarım arazilerini sulayan Emuderya ırmağının su kaynaklarının büyük bir kısmını oluşturan Vahş deryası üzerinde eski Sovyetler Birliği döneminde inşaatı başlatılan Rogun Hidroelektrik Santrali projesinin tamamlanması için daha önce öngörülen Rusya ve diğer ülkelerin finansal ve teknik desteğini alamayan Tacikistan Hükümeti, toplam maliyeti 2,5-3 milyar doları bulan bu hidroelektrik santrali kendi imkanlarıyla kurmaya çaba göstererek, son 2 yılda bu proje için devlet bütçesinden 160,2 milyon dolar harcamıştı. Hükümet, 2010 yılında da bu proje için devlet bütçesinden 150 milyon dolar harcamayı öngörüyor.

Topraklarının büyük bir kısmını bu ırmakla sulayan Özbekistan hükumeti de, söz konusu barajın Tacikistan hükumetinin öngördüğü 335 metre yüksekliğinde kurulmasının bölgede su sorunu yaşanmasına ve çevre felaketine yol açacağını savunarak karşı çıkmasından dolayı, ilk başta bu projede yer alan Rusya ve diğer ülkeler de, bu konuda Özbekistan'ın tepkisini çekmemek için söz konusu projede yer almaktan vazgeçmişti.

Tacikistan'da, bu santralin finansmanının sağlanıp yapılması halinde, halen elektrik enerjide yurt dışına bağımlı olan ülkede her kış yaşanan elektrik kesintilerinin sona ermesi umuluyor.
AA