Yabancı konut yatırımcısını kaybediyoruz!

Satış Çözümleri kurucusu, Motto Turkey Yönetim Kurulu üyesi Soner Keleş, dünyada yıllık 400 milyar dolar hacme ulaşan uluslararası gayrimenkul pazarından Türkiye’nin aldığı payın geçtiğimiz sene yarı yarıya azaldığını, gerekli önlemeler alınmaz ise ülke ekonomisine direkt döviz girişi sağlayan sektörün olumsuz yönde etkilenebileceğini değerlendirdi. İşte Soner Keleş'in o yazısı...

Türkiye son 20 yılda küresel sermaye açısından gelişen ekonomiler arasında en cazip ülkeler arasında yer aldı. Uluslararası doğrudan ve finansal yatırım alanlarında ilgi gördü.

Bu dönemin özellikle ilk yarısında yüksek miktarlarda dış sermaye çeken Türkiye ekonomisi, uluslararası yatırımcılar, finans kurumları ve sıcak para fonlarına rekor düzeylerde getiri sağladı. Uluslararası konut yatırımcılarının da ilgi odağına giren ülkemizde 2012 yılından itibaren son on yılda yabancıların Türkiye’den gerçekleştirildiği net gayrimenkul yatırımları 2,6 milyar dolar seviyesinden 2022 yılında 6,5 milyar dolar seviyesine kadar yükseldi.

Ancak geçtiğimiz yıl 3,6 milyar dolarlık yatırım ile kapanan sektörde uluslararası gayrimenkul yatırımcılarının ilgisi giderek azaldı. Dünya’da hızla büyümekte olan uluslararası gayrimenkul pazarının aksine Türkiye’de geçtiğimiz yıl yüzde 43 düşüş yaşandı. 2023 yılında Türkiye’ye yapılan uluslararası doğrudan yatırımlar içerisinde gayrimenkulün payı yüzde 33 seviyelerine geriledi.

Toplumda oluşan yanlış algı

Türkiye’de hızla artan konut fiyatları, uluslararası yatırımcıların konut ediniminde karşılaştığı zorluklar ve uzun süren prosedürler yatırımcıların farklı ülke pazarlarına yönelmesine neden oldu.

Uluslararası konut yatırımcılarının; ülkemizde yaşayan göçmen ve mülteci statüsünde yer alan yabancılar ile aynı kefeye konulması sonucunda ortaya çıkan olumsuz toplumsal algı yabancı yatırımcıların ülkemizden uzaklaştırdı. Toplumda bilinenin aksine ülkemizden konut yatırımı yapan yabancıların T.C. vatandaşlığı alanlarının oranı yüzde 20'yi geçmemektedir.

Diğer taraftan geçtiğimiz sene Türkiye’de gerçekleşen konut satışlarınınsadece yüzde 3 ü yabancılara yapıldı. Bu sonuç toplumda bilinen aksine Türkiye’de konut satış fiyatlarını yabancıların yükselttiğini doğrulamıyor.

Ekonomiye katkısı

Sadece konut edinimi ile sınırlı kalmayan yabancıların gayrimenkul yatırımları beyaz eşyadan, mobilyaya, finans sektöründen, perakendeye, hizmet sektöründen, turizme, sağlık sektöründen eğitime kadar diğer alt sektörler ile birlikte 10 milyar doların üzerine bir hacme ulaştığı tahmin ediliyor.

Ülkemize yapılan uluslararası doğrudan yatırımlar içerisinde yabancıya gayrimenkul satışlarının payı sermayenin ve iç tasarruf birikiminin yetersiz olduğu, yabancı sermaye çıkışlarının arttığı son 3-4 yıldır cari açığı kapatan önemli bir kaynak olmuştur.

Son on yılda uluslararası doğrudan yatırımlarda yabancılara gayrimenkul satışı yoluyla 50 milyar doların üzerinde döviz girişi sağlandı.

Türkiye’de cari açığın kapanmasında yabancı konut yatırımcıları önemli bir döviz girişi sağlarken son yıllarda ülkemizin tanıtımı için yeterli yatırımın yapılmaması ve sektörün sorunları için yerinde çözümler üretilememesi bu kaynağı giderek azalttı.  Geçtiğimiz yıl 35 bin adete kadar gerileyen konut satışları bir önceki yıla göre yüzde 47 oranında azaldı.

Rekabet artıyor...

Başta Amerika ve Avrupa ülkeleri olmak üzere dünyada büyük bir pazara hitap eden uluslararası gayrimenkul sektörü gelişmiş ve gelişmekte olan ülke ekonomilerine finansal girdi sağlamaya devam etmektedir. Özellikle yatırım programlarıyla İngiltere’nin, oturum ve golden vize programlarıyla da Portekiz, Yunanistan ve İspanya’nın başı çektiği sektörde Amerika en büyük konut satıcısı iken Çin de en büyük konut alıcısı olarak yer almaktadır. Türkiye’nin rekabette giderek zorlandığı bir dönemde Kuzey Kıbrıs, Dubai, Karadağ, Endonezya ve Tayland gibi ülkelerde sektöre dahil olarak pazardan pay almaya başladı.

Dünyada önemli bir ekonomiye sahip olan uluslararası gayrimenkul pazarı için Türkiye’nin yatırım değeri, kültürel ve toplumsal yapısı, güvenli ülke olması, gelişmişlik düzeyi, üretilen konutların niteliği ve rekabetçi fiyat yapısı öne çıkartılarak pazarda tekrar yerini alabilmesi için kamu, konut geliştiricileri, sivil toplum kuruluşları ve piyasa oyuncularının bir araya gelerek yeni çözümler üretmesi gerekmektedir.