1986 yılında tramvaydan metroya!

Tramvaydan METROYA

İstanbulluların yaşamında 97 yıl bulunan tramvay, 1961 yılında Avrupa Yakası'ndan, 1966 yılında da Anadolu Yakası'ndan kaldırıldı.

 Abdullah ÖĞÜLMÜŞ

   ''Yolları tıkıyor, yavaş gidiyor, kötü görünüyor ve de İstanbul'un trafiğini felç ediyor'' gerekçesiyle tam 25 yıl önce İstanbul'un bağrından sökülüp atılan tramvayın daha gelişkin biçimde ''dönüşü'' için bugün İstanbul'da görkemli bir tören yapılacak.

   Cumhurbaşkanı Kenan Evren ve Başbakan Turgut Özal'ın da katılacağı törenle bugün inşaatı başlayacak olan tramvay sistemi, İstanbul'da 97 yıl hizmet verdikten sonra ''hazin bir törenle'' 1961 yılında Avrupa Yakası'nda, 1966 yılında da Anadolu Yakası'nda sökülmüş ve törende konuşan zamanın Vali ve Belediye Başkanı Refik Tulga, sesi titreyerek, ''Bir sevgiliden ayrılan insanın duyduğu

hüznü hissediyorum. Güle güle tramvay'' demişti. 

   ''Hoşgeldin tramvay''

   İstanbul Valisi Nevzat Ayaz, ''geri gelen tramvayın, İstanbul'un hayat damarları olacağını'' söylerken, yeni sistemin mimarı Belediye Başkanı Bedrettin Dalan, ''Tramvaya bir çocuk gibi sahip çıkıp, onu geliştirip, bütün İstanbul'a yaygınlaştırarak, hemşerilerimin hemen her yerde binebilecekleri taşıt durumuna getirmek, boynumun borcu'' dedi.

Saatte 80 km. hız

   Belediye Başkanı Bedrettin Dalan'ın verdiği bilgiye göre, bugün saat 10.00'da Vatan Caddesi'nde temeli atılacak birinci bölüm hızlı tramvay sistemi Aksaray-Ferhatpaşa arasında 7 kilometre uzunluğunda olacak ve saatte 80 kilometre hızla, yine saatte en az 30 bin yolcu taşıyabilecek.

   İsveç ASEA firması ve yerli ortağı Yapı Merkezi-ESKA tarafından kurulacak olan sistem, daha sonraki aşamalarda Yenikapı-Ataköy arasında toplam 23 kilometrelik hat üzerinde çalışacak. Avrupa Yakası'nda da kurulacak olan ve tamamı 4.5 yılda tamamlanacak olan sistem, aynı zamanda Yenikapı-Söğütlüçeşme ya da Sarayburnu-Harem arasında yapılması öngörülen sualtı tüp ya da tünel geçişi ile de bağlantılı çalışacak bı sistemin tümü hizmete girdiğinde, saatte 500 bin İstanbullu rahat ve hızlı ulaşım olanağına kavuşmuş olacak.

Tramvay için kredi

   Bu arada, tramvay sistemi yapımı için harcanacak paranın tamamı İsveç'ten ''devlet kredisi'' olarak sağlandı. İlk 10 yılı ödemesiz, 30 yıl vadeyle sağlanan kredi için belediye, yüzde 2 faiz ödeyecek.

Tramvayın kimliği

Dünyada ilk kez tramvay sistemi bir Avrupalı tarafından New York'ta 1842 yılında kuruldu ve vagonları at çekiyordu.

Atlı tramvay İstanbul'a ilk kez 1869 yılında geldi. Karopano Efendi'nin kumpanyası tarafından çalıştırılan sistem, Azapkapı-Galata, Tophane-Beşiktaş arasında yolcu taşıyordu. 

İkinci Dünya Savaşı'nda öteki ülkelerde olduğu gibi Türkiye'de de petrol ve otomobil lastiği sıkıntısı başladı. Ancak elektrikli tramvay sistemi sayesinde kent içi ulaşımında güçlükle karşılaşılmadı. Savaş boyunca tramvayların 415 milyon yolcu taşıdığı kaydedildi. 

12 Ağustos 1961 yılında ''kent içi trafik sistemini bozduğu'' gerekçesiyle İstanbul'un Avrupa Yakası'nda tramvay sistemi söküldü. 

Tramvay sistemi Anadolu Yakası'nda 5 yıl çalıştı ve bu bölgede de ''aynı gerekçeyle'' 3 Ekim 1966 yılnda raylar söküldü ve vagonlar Kadıköy'de kurulan Tramvay Müzesi'ne kaldırıldı.  

Milliyet Gazetesi 22 Haziran 1986

Abdullah Kutalmış MIZRAK/Emlakkulisi.com