Ahmet Haluk Karabel: İkinci nesil TOKİ konutları geliyor!

TOKİ'de bir yıldır bayrak artık Ahmet Haluk Krabel'in elinde. TOKİ'nin yeşil bina yaklaşımı, farklı iklim bölgelerinde güneş, rüzgar, jeotermik, bio gaz, yakıt pili ve enerji etkin tasarım-malzeme uygulamalarının kullanıldığı toplu konut pilot projelerine öncülük ettiğine dikkat çekiyor.

İstanbul'un 2020 Yaz Olimpiyatları'na ev sahipliği adaylığına hazırlık sürecinde TOKİ'nin aktif yer alacağını ve Türkiye'nin 7 yıl içinde en az 28 milyar dolarlık yatırım yapmasının planlandığını belirtiyor.

Başbakan, Van depreminin ardından kalıcı konutların Ağustos sonuna kadar tamamlanıp afetzedelere teslim edileceğini açıklamıştı, bu hedef tutturulabilecek mi?

Ağustos sonundan itibaren de konut teslimlerine başlanılacak.

Afet yasasının çıkmasının ardından kentsel dönüşüm için nasıl bir yol haritası izlenecek?

"Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Yasası" deprem öncelikli kentsel dönüşümün yeni yol haritası olacak. Kentsel dönüşüm projeleri bugün artık bir devlet politikası haline gelmiştir. Bugün itibarıyla, 185 projede yaklaşık 260 bin konutluk gecekondu dönüşüm çalışmaları yapılarak, 138 bölgede yaklaşık 66 bin konutluk uygulama hayata geçirilmiştir. Bunlardan yaklaşık 45 bini de tamamlandı. 2003 yılında başlatılan konut seferberliği ile bugün 545 bin konut rakamını aşmış bulunuyoruz. Türkiye'nin uluslararası düzeyde belli bir seviyeye gelebilmesi gecekondu sorununu bir an evvel halletmesi gerekiyor.

TOKİ konut projeleri ile birlikte yeni yaşam tarzları mı üretiyor?

Biz 2003'ten bugüne kadar 545 bin 214 konut rakamına ulaştık. 81 il ve 800 ilçede, 2 bin 375 şantiyemizde bu rakamlara ulaşmış bulunuyoruz. Bu da nüfusu 100 bini aşkın 21 adet şehir anlamına gelmektedir veya mesela Bursa gibi bir büyükşehri baştan inşa etmişiz. Sadece konut yapmıyoruz, konutların ihtiyacı olan sosyal donatıları da yapıyoruz. 834  lise, ilkokul ve anaokulu yaptık, 862  spor salonu, 41 kütüphane, 458 ticaret merkezi, 192 hastane, 90 sağlık ocağı yaptık. Yurtlar, pansiyonlar, sevgi evleri, engelsiz yaşam merkezleri, stadlar yaptık.

İstanbul 4. İdare Mahkemesi Sulukule Projesi'nin iptaline ilişkin açılan üç ayrı davayı kabul etti ve işlemin iptaline karar verdi. Projenin iptali isteniyor.

Bölge için tarihi sokak siluetleri korundu ve burada yaşayan halkın yaşam alışkanlıklarıyla uyumlu bir proje hazırlandı, İstanbul Yenileme Alanları Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nca onaylandı ve ihalesi yapıldı.

Koruma Kurulu kararlarına aykırı herhangi bir işlem yapılmadı. Projede 2006 yılında tamamlanan hak sahipliliği tespit ve analiz çalışmalarına göre her konuta karşılık bir konut, her iş yerine karşılık bir iş yeri oluşturulmaya çalışıldı.

Bölgedeki tescilli yapılar tarihi doku niteliğini ön plana çıkardığından, alan, koruma kurulu denetiminde yapılaşma koşulları oluşturuyor. Bu sebeple mahalle için özel bir proje geliştirilmesine ihtiyaç duyulmuş, bölge mimarisine uygun tarihi ve kültürel görsel özellikleri yansıtan mahalle projelendirildi.

Hak sahipleri, aynı bölgede yapılacak konutlardan faydalandırılıyor.  Kiracılara da, İstanbul, Taşoluk'ta ve Başakşehir İlçesi Kayabaşı'nda bulunan sosyal konutlardan çekilişsiz, kurasız ve 15 yıla yayılan makul taksitlerle ev sahibi olma seçeneği sunuldu. Hepsi memnundur. Fakir konutlarında aslında 10 yıl devretme hakkı yoktur ama biz kiracı vatandaşlarımıza yardımcı olmak üzere bu kuralı onlara uygulamadık ve çoğu da devretti. Nemalananlar bile oldu bundan.

Mahkemenin verdiği kararın ardından Sulukule Projesi'nin akıbeti ne olacak?

Hukuk devleti anlayışı içerisinde mahkemenin verdiği kararlara saygılıyız. Ancak, proje alanındaki inşaatlar bitirilmek üzere. Projenin iptali bu projeye dayalı olarak yeni iş ve işlemler yapmamızı engeller. Proje yürürlükte iken yapılmış olan iş ve işlemleri geriye dönük olarak etkilemez. Çünkü bunlar kazanılmış olan yasal haklardır. Aksi halde telafisi imkânsız zararlar ortaya çıkabilir. Proje ile oranın silüetine modern bir Türk mahallesi görünümü kazandırılmış. Bu sadece Türkiye'yi değil dünyayı ilgilendiren bir konu durumuna geldi, halbuki Türkiye'nin iç meselesidir.

İstanbul'da bazı yapıların kentin siluetini bozduğu fotoğraflara yansıdı. Başta İstanbul olmak üzere şehirlerin siluetini korumaya dönük bir çalışmanız var mı?

TOKİ İstanbul genelinde siluet ile ilgili kıstasları belirlemede tek yetkili kurum değil. İstanbul'un siluet kodlarının iyi belirlenmesi gerekiyor.

Tarihi yarımada siluetinin bozulmaması ve İstanbul'a bakış noktalarının belirlenerek bu noktalardan doğal silueti bozmayan yapılara ve yüksekliklere izin verilmesi amaçlanmalı.

Sarayburnu ve tarihi yarımada tarafına bakıldığında tarihi yapıların ve camilerin göğe yükselen minarelerinin etkisinin sonradan ilave edilen yapılarla bozulmaması gerekiyor.

Özellikle Ataköy sahilinde ve Ataşehir Finans Merkezi olarak seçilen Ataşehir Batı Bölgesi'nde, kentin iki girişi olarak tanımlanabilecek İstanbul algısında önemli yeri olan bu iki bölgede, kentsel tasarım proje çalışmalarında doğal topografyası ile uyumlu mimari projeler üreteceğiz.

Müteahhitlik yapan firmalar, TOKİ'nin ticari bir hüviyet kazandığı, kendi sektörlerinin sonunu getirdiği eleştirisini yöneltiyorlar.

TOKİ'nin yüzde 85'i sosyal nitelikli olan konut üretiminin büyüklüğü, ülkemizdeki konut ihtiyacının yüzde 5 ile yüzde 10'unu karşılıyor. Geriye kalan konut açığını özel sektör üstleniyor.

Projeler, mevcut piyasa koşullarında konut sahibi olamayan özellikle orta ve dar gelir gruplarının gelir düzeyi ve tasarruf kalıpları ile örtüşen uygun aylık taksitler ve uzun vadeleri içeriyor.  TOKİ  ayrıca özel sektörün gitmediği bölge ve kırsal yörelerde modern yaşanabilir konut adacıkları da üretme görevini üstleniyor.

TOKİ bugüne kadar, Türkiye'deki konut açığının ne kadarını karşıladı?

TOKİ, 2003 yılından itibaren ürettiği konutlar değerlendirildiğinde, Türkiye'nin konut ihtiyacının  yüzde 5-10'luk kısmını karşıladı.  Doğrudan ve dolaylı olmak üzere sağlanan 800 bin kişilik istihdam da dikkate alındığında, TOKİ projeleriyle yapılan yatırımın büyüklüğü ortada.

Türkiye'nin konut açığının kapatılmasına yönelik başbakanımızın talimatlarıyla 2023 yılına kadar yeni bir 500 binlik konut uygulaması planlanarak hedef 1 milyona çıkarıldı.

TOKİ'nin çok açıldığı yönünde eleştiriler geliyor, duracak mı artık?

TOKİ bir kamu kuruluşudur, hükümetlerin programı çerçevesinde hareket eder.

2. Nesil TOKİ konutları geliyor

Tüm şehirler birbirinin aynı oluyor eleştirileri var.

Binaları yaparken mutlaka kültürel ve yöresel özelliklere de dikkat etmemiz gerekiyor. Çarpık yapılaşma ile birlikte kültürel varlıklarımızda, yöresel mimarilerimizde azalma oldu, kâr amaçlı konutlar yapıldı. Biz kâr amaçlı konut yapmıyoruz. Vatandaşımızın hızlı bir şekilde konut sahibi olması açısından çalışma yapıyoruz.

Şimdi yeni bir birim oluşturularak yöresel mimarilerimize uygun bir şekilde yürürlüğe sokacağız. Gelir getirici konutlarımız yüzde 15 dolayındaydı, görsel farklılıkları vardı. Sosyal konutlarda da Türkiye'nin bir çok bölgesinde, ilinde, ilçesinde yöresel mimariye uygun çalışmalarımız da var. Fakat bu çoğunlukta değil bundan sonra çoğaltarak devam edeceğiz.

TOKİ'nin bir finansman sorunu var mı? Bu kadar konut yapacak parayı nasıl sağlıyorsunuz?

TOKİ, yapmış olduğu tüm inşai faaliyetlerde Maliye'ye yük olmadan çalışmaktadır. Maliye bize bir bütçe verip, maaşınızı buradan alın, müteahhitlere yapmış olduğu işlerin karşılığını bu paradan ödeyin demiyor. Biz kendi yağımızla kavruluyoruz. 2003'ten bu yana eski para ile 46 milyar liralık yatırım gerçekleştirdik. Müteahhitlere para öderken Maliye'ye, Hazine'ye yük olmadık. Kendi finans kaynağımızı kendimiz ürettik.

Şu anda çok borcunuz var mı?

Allah'a şükür herhangi bir borcumuz yok. 2003 yılından itibaren güzel bir temel atıldı, iyi bir kadromuz var, dolayısıyla bugün itibariyle finansal durumumuzda herhangi bir sıkıntımız yok. Elimizden geldiği kadar her ay belli bir açığı kapatmak için üretim yapmaya devam ediyoruz. Bisikletin pedallarını devamlı çeviriyoruz.

Seda Şimşek/Bugün