Akaryakıt ayçiçek yağı otobüs bileti alkollü içecek ve tütüne gelen şok zamların gizli nedenleri

Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu’nun (PPK) 14 Nisan’da yapılan ve politika faizinin yüzde 14 seviyesinde sabit tutulması kararı verilen toplantısının özet metninde, liralaşma stratejisi sürecek mesajı verdi.

Ülkede yaşanan yüksek enflayon sonucu oluşan kur atakları, temel gıda başta olmak üzere akaryakıt, tüp gaz, otobüs biletleri, tütün ve alkollü içeceklere gelen yüksek zamlarla ilgili değerlendirmelere yer veren Merkez Bankası, negatif arz etkisinin fiyatlardaki yükselişte güçlü şok dalgaları yarattığını savundu.

Söz konusu toplantıda “makroihtiyati politika setinin güçlendirilmesine karar verildiğine” yer verilen özet metninde şu değerlendirmeler yapıldı:

EMTİA FİYATLARI VE TEDARİKTEKİ AKSAMALAR ÜRETİCİ FİYATLARINI ARTIRDI

Tüketici fiyatları mart ayında yüzde 5,46 oranında arttı, yıllık enflasyon 6,70 puan yükselişle yüzde 61,14 oldu. Yılın başından itibaren uluslararası emtia fiyatlarında gözlenen artış eğilimi jeopolitik gelişmelerle beraber bu dönem daha da belirginleşti. Mart ayında başta enerji, metal, gıda ve tarımsal emtia olmak üzere tarihsel olarak yüksek aylık artışlar oldu. Söz konusu gelişmeler özellikle yurt içi enerji ve gıda fiyatları üzerinde etkili oldu. Temel malda yıllık enflasyon giyim ve ayakkabı grubunda yatay seyrederken diğer alt gruplarda yükseldi. Hizmet grubunda enerji ve gıda fiyatlarındaki görünüme paralel olarak ulaştırma ve lokanta-otel fiyatlarındaki gelişmeler öne çıktı. Uluslararası emtia fiyatlarında güçlenen artışlar ve tedarik zincirlerindeki aksamalar neticesinde üretici fiyatlarındaki artışlar sürdü. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonlarındaki yükseliş mart ayında devam etti.

GIDA GRUBUNDA YILLIK ENFLASYON ARTMAYA DEVAM ETTİ

Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları mart ayında yüzde 4,73 oranında arttı. Grup yıllık enflasyonu 5,86 puan yükselerek yüzde 70,33 oldu. Mart ayında dolar cinsinden Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) uluslararası gıda fiyat endeksinde yüzde 12,64 ile tüm zamanların en yüksek artışını kaydetti. Söz konusu artışı tahıl, bitkisel yağ ve et fiyatları sürüklerken şeker ve süt ürünleri de önemli ölçüde yükseldi. Jeopolitik gelişmelerle gıda ve tarımsal emtia fiyatlarında yaşanan yüksek artışlar yurt içi fiyatlar üzerinde baskı oluştururken temel gıda ürünlerindeki KDV indiriminin sarkan etkileri daha olumsuz bir görünümün önüne geçti.

Mart ayında, işlenmemiş gıda grubunda daha belirgin olmak üzere hem işlenmemiş hem işlenmiş gıda grubunda yıllık enflasyon artmaya devam etti. İşlenmemiş gıdada, mevsimsellikten arındırılmış taze meyve ve sebze fiyatları görece yatay seyrederken diğer işlenmemiş gıda grubunda artan dış fiyat baskıları neticesinde yükselen yem fiyatlarının etkilediği kırmızı ve beyaz et kalemlerinin yanı sıra patates ve yumurta olumsuz ayrıştı. İşlenmiş gıdada ekmek ve tahıllarda görülen artışta buğday fiyatları belirleyici olurken katı-sıvı yağlar, (tereyağı, ayçiçek yağı, zeytinyağı) et ürünleri, şeker ve alkolsüz içecekler öne çıkan diğer kalemler oldu. Öncü göstergeler, arz sıkıntıları ile uluslararası gıda ve tarımsal emtia fiyatlarındaki artışın gecikmeli etkileriyle gıda enflasyonunda yükselişin sürdüğüne işaret ediyor.