Asgari ücret artışı sektörleri nasıl etkiler?

Yılbaşından itibaren asgari ücret 1.300 TL'ye yükseltilecek. Seçim öncesi ve seçim sonu asgari ücret tartışmalarında genel değerlemeler yapıldı.  Sektörlerin asgari ücret yükselmesinden nasıl etkileneceği konusunda önem verilmedi. 

İş Yatırım Menkul Değerler AŞ'nin Araştırma Bölümü uzmanları asgari ücretteki yükselmenin, çok sayıda asgari ücretlinin çalıştığı sektörleri nasıl etkileyeceğini araştırmışlar.  Bu güzel çalışmanın önemli bölümlerini özetleyerek okuyucularıma duyurmak istiyorum.  Genel değerlemede ekonominin, piyasa dengesinin çok üzerine çıkartılmış bir asgari ücretle katma değeri düşük sektörlerde uluslararası rekabette zorlanacağına işaret ediliyor. Yapılan değerlemelere göre, öncelikle düşük katma değerli sektörlerde yoğunlaşmış KOBİ'lerde asgari ücretteki artışın yapacağı tahribat daha belirgin olacaktır. Yapılacak zam sonrası Türkiye'de ücretler gelişmekte olan Avrupa ülkelerinin çok üzerine çıkacaktır. Maliyet artışım fiyatlara yansıtamayan ihracatçı firmalar kayıt dışı ekonomiye yönelerek, istihdamı azaltarak veya üretim bantlarının bir kısmını komşu ülkelere kaydırarak hayatta kalmaya çalışacaktır.  Merkez Bankası'nın araştırmasına göre Türkiye'de ücretli çalışanların yaklaşık yüzde 35'i asgari ücretle veya altında bir maaşla çalışıyor.  1000-1500 lira bandındaki ücretliler de dahil edildiğinde zam 7 milyon kişiyi etkileyecek. 

Asgari ücrete her yıl büyüme + enflasyon kadar (2016: %10,0) zam yapıldığı hesaba katıldığında, asgari ücretteki ekyüzde 20'lik artış 288liralık ek maliyet getirecek.  Hükümetin asgari ücretten alınan vergiyi azaltması varsayımında özel sektör üzerindeki ek maliyet yarıya inebilecek. Dolayısıyla özel sektöre maliyet kamunun katkısına bağlı olarak milli hasılanın %0.6'sı (12.1 milyar TL) ile %1.2'si (24,2 milyar TL) arasında değişebilecek.  Enflasyon farkı haricinde verilen ek 200 liralık artışın harcanabilir gelir üzerindeki pozitif etkisi milli hasılanın %0.9'u civarında hesaplanıyor.  Yapılan zam düşük gelir grubunu etkilediğinden, artışın büyük kısmı harcamalara gidecek (Yüzde 80). İthal malların harcamalar içerisindeki payı çıkarıldığında asgari ücret zammının yıllık büyümeye 0.5-0.6 puanlık katkısı olacak.  Yüzde 20'lik ek maliyetin yarısının hükümet tarafından paylaşıldığı, asgari ücret yoğun sektörlerde emek maliyetinin toplam içerisindeki payının yüzde 27 olduğu, etkilenecek grubuntoplam istihdam içindeki payının yüzde 24 olduğu ve maliyet artışının yaklaşık 2/3'ünün fiyatlara yansıtüdığıbir (varsayımda) senaryoda, enflasyonun 0.4 puan artacağı tahmin ediliyor.  Aynı senaryoda artan maliyetlerin yansıması ile işsizlik oranı 0.5 puan artarken bütçe açığmda milli hasılanın yüzde 0.6'sı kadar ek bir genişleme söz konusu oluyor. 

Haberleşme: Sadece çağrı merkezleri çalışanları asgari ücret alıyor. Bundan dolayı, tüm maliyetler üzerindeki etkisi sınırlı olacak. Artan harcanabilir gelir dolayısıyla akıllı telefon satışlarında belli düzeyde bir artış görülebilir. 

Perakende: Giyim Perakendecileri: Mağaza çalışanlarının çoğu asgari ücret veya asgari ücrete yakın bir ücret alıyor. Asgari ücret artışının şirketlerin FAVÖK marjını yaklaşık yüzde 1 aşağı yönlü etkileyeceği tahmin ediliyor. Bu etki kısmen devlet katkısı, satış primlerinin aşağı çekilmesi ve fiyat artışları ile dengelenebilir. Öte yandan; ağırlıklı olarak düşük gelir grubuna hizmet veren perakendeciler ücret artışından olumlu etkilenebilir. 

Gıda Perakendecileri: Şirketlerde personelinin önemli bir kısmı asgari ücret ya da asgari ücrete yakın maaşlar alıyor.  Karlılık yüzde 0.5 ila yüzde 1 arasında aşağı gelecek. Zaman içerisinde harcanabilir gelir artışının talepteki olumlu etkisi ile yük dengelenebilecek. 

Gıda Üreticileri: Gıda üreticileri yüksek enflasyon ve harcanabilir gelirin artmasından fayda sağlayacaklar. 

İnşaat: İnşaat sektöründe arazi maliyeti dışarıda tutulduğunda toplam maliyetlerinin yüzde 20'sini direkt işçilik maliyetleri oluşturuyorken, dışarıdan sağlanan hizmet maliyetlerinin yüzde 50'sini de işçilik oluşturuyor. Şirketlerin çalışanlarının yüzde 70-75'inin asgari ücret ile çalıştığı dikkate alınırsa, asgari ücret artışının maliyetleri büyük ölçüde artıracağı görülür. 

Bankacılık / Sigortacılık: Asgari ücret artışının enflasyona etkisi (İş Yatırım tahmini 2016 yılı için %0.4 artış yönünde) piyasa faizlerine yansıyacağından, bankaların TL cinsi fonlama maliyetlerini ve enflasyon ayarlamaları ile toplu iş sözleşmeleri üzerinden tüm personel giderlerini etkileyecek. 

Personel giderleri bankaların toplam faaliyet giderlerinin hemen hemen yansım oluşturuyor.  Bireysel emeklilik sisteminde devlet katkısı brüt asgari ücret ile ilişkilendirildiği için yönetilen fon büyüklüğüne sınırlı da olsa olumlu etkisi görülebilecek.. Katüımcıların yüzde 2-3 kadarı devlet katkısından azami oranda faydalanmak için düzenli katkı paylarını tavandan ödüyor. Bireysel emeklilik şirketlerinin direk satış ekipleri asgari ücret ve prim sistemiyle çalışıyor. Personel giderlerindeki artış fon büyüklüğü ve gelir etkisinin katkısını sınırlayacak. Nette bireysel emeklilik şirketlerinin gelirleri Yüzde 1-2 oranında artış kaydedebilir.  İş Yatırım'ın bu değerlemeleri, asgari ücretin farklı sektörleri nasıl etkileyeceği konusunda bugüne kadar yapılmış en kapsamlı çalışma olduğu için önemli. 

Dünya