Atatürk Havalimanı ne zaman ve nasıl kapatılacak?

Habertürk'ten Güntay Şimşek Perşembe günü Türk Hava Yolları (THY) Yönetim Kurulu ve İcra Komitesi Başkanı İlker Aycı’nın 6 aylık finansal sonuçları ve taşınmayı değerlendirdiği toplantısına katıldı. Cuma günü ise İstanbul Yeni Havalimanı’ndaki (İHY) son durumu yerinde görmek üzere CEO Kadri Samsunlu ile birlikte sahaya çıktı. Havalimanı Kuzey-Güney yönlü iki pistiyle, apronuyla ve terminaliyle hizmete hazır. Çevre düzenlemeleri de hızla devam ediyor. İşte, İlker Aycı'nın yazısı... 

Öte yandan Atatürk Havalimanı ne zaman ve nasıl kapatılacak? Kapatıldıktan sonra buraları kim, nasıl, koruyup, yeni döneme geçiş için hazırlayacak? Atatürk Havalimanı kapatılmalı mı, yoksa İstanbul gibi bir megapolde, 3 havalimanından birisi olarak ‘City Airport’ kategorisinde dizayn edilerek, yoluna devam mı etmeli? İlker Aycı’nın ‘Büyük Göç’ olarak tanımladığı yer değiştirme için kaç aylık geçiş süreci planladı? Taşınma, uzmanlarla toplantılarda üzerinde çalışıldığı ve anlaşıldığı gibi şüphesiz kolay olmayacak. Böylesine büyük hadisede mutlaka ortaya bazı riskler; havayolu, hava trafik ve havalimanı kaynaklı olarak çıkacaktır. Bu risklerin ne kadarına hazırız?

Kış sezonunun başlangıcında taşınma olacağı için sis sebebiyle meydandaki görüş şartları zaman zaman düşecektir. Bu meydanda da sanıldığı gibi asıl mesele rüzgar değil, sis olacak. Bu amaçla hassas testler gerektiren yer radarları kurulmuş ve uzun süre test edilmiş olması gerekir ki, uçaklar meydana indikten sonra taksi yaparken, diğer uçaklar ve araçlarla sorun yaşanmasın. Kule yerdeki trafiği iyi yönetebilsin. Taşınmayla birlikte neredeyse her şeyin yenisi, ilki sahada olacak. Dolayısıyla taşınma kadar, sonrasında tüm paydaşlarla meydanın yönetimi de çok hassas dengelerle devam edecektir.

Taşınma işi 29 Ekim’de başlayıp, 31 Ekim’de bitmeyecek. Atatürk Havalimanı da zorunluluktan taşınma sonrası kapanmayacak. Çünkü önemli destek birimleri uçak bakım-onarım hangarları, ikram ve hava trafiğinin yaklaşma-kontrol bölümü yaklaşık 2 yıl süreyle Atatürk Havalimanı’nda göreve devam edecek. Ayrıca iş jetleri için hizmet veren Genel Havacılık Terminali de Atatürk’de kalacak. Çünkü 3. Havalimanı'nda böyle bir hizmet için henüz bir yapılanma yok.

İNŞAATTAN İŞLETMECİLİĞE GEÇİLECEK

Kamu adına yeni havalimanının asıl sahibi olan, şartnamesini hazırlayıp, ihaleye çıkan Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürü Funda Ocak’ın yakın takibinde inşaat çalışmaları % 95 seviyesine geldi. Açılış için 70 gün civarında zaman var. İstanbul Yeni Havalimanı CEO’su Kadri Samsunlu da ekibiyle günde 15 saate varan bir tempoyla çalışarak, meydanı hizmete açacakları güne hazırlanıyorlar. İşin ağır yükünü yüklenmiş taraf olarak sahadalar. Ama onlar da bir yandan inşaattan, işletmeciliğe dönüş çalışmaları yapıyor. Bir taraftan inşaatçılarla işi bitirmeye odaklanmışlar, diğer taraftan terminali işletecek personel organizasyonuyla ilgileniyorlar. Tıpkı THY’nin Atatürk Havalimanı’nda defteri kapatmaya, İHY’de yeniden doğmaya çalışması gibi. Dolayısıyla taşınma sebebiyle DHMİ, İYH ve THY yoğun stres altında.

VATANDAŞIN ULAŞIMINA ÖZEL DÜZENLEME

İstanbul Yeni Havalimanı’nın en önemli meselesi ulaşım. Zira şehirden uzak ve 2020 yılı başına kadar da karayolundan başka alternatif yok. Ulaştırma Bakanlığı ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi de ulaşım meselesiyle yakından ilgileniyor. Atatürk Havalimanı’ndaki taksiciler kooperatifi modernleşerek, artık ne kadar modernleşebilirlerse, yeni meydanda da hizmet vermek istiyor. Ancak kaynak israfının önüne geçilebilmesi için şehirden meydana yolcu getirecek taksiciler ve meydandan İstanbul içine müşteri götürenlerinde boş dönmemesine çözüm bulunması şart. UBER gibi yerlileşmiş bir ilaç lazım. Bu sebeple taksi işi klasik yöntemlerle çözülmemeli.

Öte yandan Anadolu yakasında 6, Avrupa yakasından da 13 noktadan yeni havalimanına ulaşım merkezleri oluşturulacak. HAVAŞ, HAVATAŞ belediye otobüsleri, küçük dolmuşlar, havalimanıyla-şehir arasında makul ücretlerle hizmet verecek. Kadri Samsunlu’dan aldığım bilgi böyle. İsteyen kendi aracıyla elbette havalimanına gidebilir. Ancak 18 bini kapalı, 22 bini açık otopark için ücretler henüz belirlenmiş değil. Umarım, bir günlük otopark ücreti bilet fiyatlarının yarısı olmaz. Metronun da 2020 başında yeni havalimanında olacağı notunu da düşelim.

OTOBÜSLER TERMİNALİN ALTINDA OLACAK 

Yeni meydanda otobüs durakları terminalin altında, metro istasyonu ise havalimanına 300 metre mesafede olacak. Metroyla gelen yolcular üstü kapalı bir alanda, yürüyen merpenlerle terminale ulaşacaklar. Otobüsle gelenler ise asansör veya yürüyen merpenlerle terminale ulaşacaklar. Böylece meydanda araçlar sebebiyle görüntü kirliliği de olmayacak. 

DEVASA TERMİNALDE KAYBOLUR MUSUNUZ?

İstanbul Yeni Havalimanı terminali, tek çatı altındaki dünyanın en büyük kapalı alanına sahip olacak. Osmanlı mimarisi esintili, çok yüksek tavanlı, gün ışığı alan ve oldukça ferah olan terminal, aynı zamanda çok büyük. İçinde caddelerin, ara sokakların olduğu bir mahalle gibi. İşaretlemeler, yönlendirmeler çok iyi yapılmış, ancak yolcuların biraz yürümesi gerekecek. Kimse terminalde kaybolmaz belki, ama ortamın ferahlığı, mağazaların çokluğu ve biniş kapılarının uzaklığı sebebiyle ilk zamanlar sorun yaşayanlar olacaktır.

Terminale 7 ayrı noktadan giriş var. THY yolcuları için özel girişi kapısı olacak. Dış ve iç hatlar aynı çatı altında bulunuyor. Dolayısıyla bu kadar büyük bir yapı içinde terminale girişten, uçağa binişe kadar olan mesafede biraz zamana ihtiyaç olacak. Dış hatlarda en uzun yürüme mesafesi 2100 metre. Check-in biniş işlemleri, bagaj teslimi, güvenlik ve pasaport kontrolleriyle birlikte uçağa gidinceye kadar ihtiyaç olan süre ise yaklaşık 50-55 dakika. İç hatlarda ise en uzun yürüme mesafe 1500 metre ve gerekli zaman 40 dakika. Şüphesiz gelen yolcuların terminali terketmesi modern bagaj sisteminin de sağlayacağı hizmetle daha hızlı olacak. İç hatlarda 20 dakikada, dış hatlarda ise yolcular yaklaşık 30 dakikada terminali terketmiş olacaklar. Dış hatlarda giden ve gelen yolcular 4 ayrı pasaport kontrol adasından hizmet alacaklar. Bu işlemler tek bir noktaya toplanmadığı için geçişlerin daha hızlı olması bekleniyor.

Yeni havalimanının açılışından itibaren ilk yıllarda herhangi bir riskli durumla karşılaşmamak için hayati ehemmiyet taşıyan alanlar uzmanlarına emanet edilmiş. Mesela bagaj sistemi 10 yıllığına Vanderlande’ye, asansör ve yürüyen merpenlerin 2 sene için Thyssen’e ve uçaklarla, terminalin bağlantısını sağlayan körüklerin işletmeciliği de 10 yıllığına Çelebi’ye emanet edilmiş. Ancak diğer hizmet alanlarında çok fazla profesyonel şirket yok. Mesela ikramda yeni şirketler bu havalimanında ilk defa hizmet verecek.

Benim havalimanını gezdiğim Cuma gün ise 300 bin metreküplük yakıt depolarına ilk deneme amaçlı ilk yakıt verildi. Atatürk Havalimanı’nda olduğu gibi bu meydanın boru hatlarıyla rafineriye bağlanması teknik olarak sıkıntılı olduğu için DHMİ’in istediğinden daha büyük kapasiteli yakıt çiftliği kurulmuş. Denizden yakıt transferi yapılacak depolar, Karadeniz’in hava şartları, gemilerin limana yanaşma durumu dikkate alınarak büyük kapasiteli planlanmış.

Geçen yıl uçakla seyahat edenlerin sayısı 4 milyarı aştı. Elbette bu rakamın ezici çoğunluğunu ekonomi sınıfı yolcuları oluşturuyor. Fakat hava yolları gelirleri içindeki en fazla kârlılığı ekonominin üst sınıflarından; first ve business yolculardan elde ediyor. Artık çoğu havayolu bir çok hattında first class uçuşları azalttığı, hatta kaldırdığı için rekabette yoğunlukla business bölümünde gerçekleşiyor. Bu sebeple çeşitli kategorilerde belirlenen business’in en iyileri listelerini havayolları ve yolcular da önemsiyor. En iyi koltuk, en iyi ikram, en iyi kabin, en iyi personel, en iyi lounge vs. gibi. Fakat business class'ta yolcuları için önemli kriterlerin birisi de fiyat-performans ilişkisi. Ödediğiniz para karşılığında aldığınız business class biletiyle size neler sunuluyor? Sizi ne kadar tatmin ediyor? Kaliteli, konforlu ve hesaplı uçulması önemli bir kriter. Küresel ölçekte en iyi business class hizmeti veren havayolları arasında Singapur, Katar, Emirates, Türk Hava Yolları, British, Qantas ve Lufthansa genelde ilk 10’de yer alıyor. Matador Network’ün yaptığı bir araştırmada THY, business class'ta en iyi fiyat-performans ilişkisiyle zirveye çıkmış. 8 havayolunun belirlendiği listedeki diğer şirketler şöyle;

1- Türk Hava Yolları
2-Hawaiian Airlines
3-Jetstar Airways
4-Icelandair
5-JetBlue
6-Aer Lingus
7-Norvegian Air
8-Avianca