Atatürk Orman Çiftliği kararı!

Ankara 11. İdare Mahkemesi, Atatürk Evi, bira, şarap meyve suyu fabrikaları, tarihi köprü ve MİT Sosyal Tesislerinin de içinde yer aldığı Atatürk Orman Çiftliği'nin (AOÇ) 7 hektarlık alanı ile yeni Başbakanlık binasının inşaatının içinde yer aldığı 46 hektarlık alanın, tarihi sit statülerinin kaldırılmasına ilişkin Kültür ve Turizm Bakanlığı işlemlerini iptal etti. 

TMMOB Mimarlar Odası, birinci derece doğal ve tarihi SİT statüsüne sahip 7 hektarlık alanın tarihi açıdan bir özellik ve nitelik taşımadığı gerekçesiyle tarihi SİT statüsünün kaldırılmasına yönelik 3 Şubat 2012 tarihli  Ankara  Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararının hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle Ankara 11. İdare Mahkemesinde dava açtı. 

Orman Mühendisleri Odası AOÇ arazisinin içinde Başbakanlık Binası'nın inşaatının da bulunduğu 46 hektarlık alanın tarihi SİT statüsünün kaldırılmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle dava açtı.

Ankara 11. İdare Mahkemesi, Atatürk Evi, bira, şarap meyve suyu fabrikaları, tarihi köprünün de içinde yer aldığı 7 hektarlık alan ile Başbakanlık inşaatının yer aldığı 46 hektarlık alanın, tarihi sit statüsünün kaldırılmasına ilişkin işlemleri oy çokluğuyla iptal etti.

Karardan

Mahkemenin 7 hektarlık alanın tarihi sit statüsünün kaldırılmasına ilişkin işlemin iptaline ilişkin kararının gerekçesinde, tarihi SİT statüsünün kaldırılmasından önce alanın doğal SİT statüsü ile ilgili bir kısım araştırmalara girişildiğinin anlaşılmasına karşın mevcut tarihi SİT statüsü ile ilgili herhangi bir inceleme, araştırma, konunun uzmanlarından görüş alma gibi bir ön hazırlığa girişilmediği belirtildi.

Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'na alanın, tarihi SİT statüsünün kaldırılması yönünde teklifte bulunulurken herhangi bir gerekçeye yer verilmediği ifade edilen kararda, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nca da tarihi SİT statüsü ile ilgili herhangi bir araştırma, inceleme, yerinde değerlendirme gibi bir hazırlığa girişilmeden yalnızca uyuşmazlık konusu alanın tarihi açıdan bir özellik ve nitelik taşımadığı gerekçesiyle tarihi SİT statüsünün kaldırıldığı ifade edildi. 

İdari işlemin sebep unsurunu oluşturan alanın, tarihi açıdan bir özellik ve nitelik taşımaması şeklindeki gerekçenin hangi inceleme ve araştırmaya dayandığının idarece ortaya konulmadığına işaret edilen kararda, şu tespitler yapıldı: 

"Mevzuatta ve ilke kararlarında, milli tarihimiz açısından önemli olayların cereyan ettiği alanlar olarak tanımlanan tarihi SİT statüsü değerlendirilirken, idarece uyuşmazlık konusu yaklaşık 7 hektarlık alanın fiziki yapısı, görsel durumu, işlevsel değeri, kültürel durumu, anısal ve anıtsal şekli, toplumsal olaylara konu olup olmadığı, tarihi tanıklığı, özel olarak bu alanda tarihi bir olayın gerçekleşip gerçekleşmediği gibi hususların dikkate alınması gerekmekte iken bu noktalarda herhangi bir değerlendirmeye yer verilmediği görülmektedir. Alanın 1/10.000 ölçekli koruma nazım imar planında tarihi çekirdek alanı içerisinde yer aldığı, her ne kadar 3 Şubat 2012 tarihli kararla tarihi çekirdek alanın kamu kurumu alanı olarak değiştirildiği görülmüş ise de bu alan içerisinde Atatürk Evi Müzesi, Gazi İstasyonu, Bira, Şarap, Meyve Suyu Fabrikaları, Tarihi Köprü arasındaki güzergah ve çevresinin de yer almasına karşın alınan kararın bu alanlara olası etkisinin olup olmadığının yerinde incelemeye tabi tutulmadığı, ayrıca AOÇ kuruluşundan günümüze gelinceye kadar bir bütünlük içinde değerlendirmeye tabi tutulduğunun görüldüğü, sınırlarının da bu bütünlüğe paralel olarak 1/25.000 ölçekli paftalarla belirlendiği, buna karşın uyuşmazlık konusu alanla ilgili alınan kararın AOÇ'nin bütününe etki eder nitelikte olup olmadığının, gerekirse tüm çiftlik arazisi üzerinde detaylı bir araştırmaya girişilerek ortaya konulması gerekirken bu hususta da idarece bir araştırmaya girişilmediği görülmektedir. Bu durumda, belirtilen ilkeler göz önünde bulundurulmak suretiyle idarece gerekli ve yeterli inceleme yapılmadan salt uyuşmazlık konusu alanın tarihi açıdan bir özellik ve nitelik taşımadığı gerekçesiyle Ankara ile Yenimahalle ilçesi AOÇ içerisinde yer alan yaklaşık 7 hektarlık alanın tarihi SİT statüsünün kaldırılmasına ilişkin işlemde hukuka uygunluk bulunmamıştır."

Mahkemenin 2 üyesinin görüşüne katılmayan Ankara 11. İdare Mahkemesi Başkanı Eyüp Kaya, 7 hektarlık alanda insanlık tarihi, savaş tarihi ile milli tarih açısından, milli mücadele ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunda büyük ve önemli olayların cereyan ettiğine ilişkin bir bulgunun olmadığının anlaşıldığını belirtti. Kaya, AOÇ'nin tarihi SİT özellliği bulunmadığı anlaşılan bu kısmı hakkında SİT şerhinin kaldırılması yönündeki kararın yürürlükteki mevzuat göz önüne alındığında hukuka aykırı olmadığını savundu. 

Davalı Kültür ve Turizm Bakanlığı ile davaya müdahil olan Başbakanlığın 1 ay içinde kararı temyiz etmesi gerekiyor, temyiz istemini Danıştay görüşecek. 

AA