AVM’ler açılacak mı?
Hürriyet gazetesi yazarı Fulya Soybaş bugünkü yazısında alışveriş merkezlerinin açılıp açılmayacağını kaleme aldı. İşte Soybaş'ın o yazısı...
Hürriyet gazetesi yazarı Fulya Soybaş bugünkü yazısında alışveriş merkezlerinin açılıp açılmayacağını kaleme aldı. İşte Soybaş'ın o yazısı...
Türkiye’deki 436 alışveriş merkezinin yüzde 80’i bir buçuk aydır tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs tedbirleri kapsamında kapalı. Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği, 11 Mayıs tarihinden itibaren AVM’lerin kademeli olarak açılabileceğini gündeme taşıdı. Peki koronavirüs salgını geçti mi? Perakendeciler buna ne diyor? Bilim Kurulu üyeleri bu işe ‘Olur’ verir mi? AVM'ler hangi şartlar da açılabilir? Uzmanlar cevapladı.
KADEMELİ OLARAK AÇILMASINA HAZIRIZ
Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Altaş, bakanlık ile istişare halinde olduklarını, Bilim Kurulu’nun onaylaması ve perakendecilerin de yüzde 51’inin talep etmesi durumunda AVM’lerin kademeli olarak açılabileceğini belirtiyor. Altaş “Bu durum her AVM için geçerli değil. Bazı perakendeciler ‘Burada başarı sağlayamayız’ diye konuşuyor. Yani, talep gelmeyen bir yeri zorla açalım demiyoruz. Açılma kararı önce küçük kentlerde denenebilir. Vakaların daha az olduğu bölgelerde. Her koşulda, birinci şartımız Bilim Kurulu’nun a onay vermesi. Sinema, restoran, çocuk oyun alanlarının açılması da söz konusu değil. Buralar, İçişleri Bakanlığı genelgesi ile açılabilirler” diye konuşuyor.
ÇALIŞANLAR İŞBAŞI YAPMAK İSTİYOR
Perakendecilerden çok çalışanların işbaşı yapmak istediklerini dile getiren Altaş, “İlk başta onlar ‘Aman kapatın’ diyorlardı. Şimdi de ‘Açılsın, işimiz olsun’ denilmeye başlandı. Yanlış anlaşılmasın. İstihdam kaybımız yok. Birçok işletme kısa çalışma ödeneği alıyor. Örneğin bizdeki taşeronlar; temizlik işleri, güvenlik, onlara ödüyoruz. Kısa çalışma ödeneği alamayan bazı işletmelere de biz yardımcı oluyoruz. Ancak durumu fırsata çevirmek isteyen ‘kötü’ niyetli işletmeler her sektörde olduğu gibi bizde de var. Endişe buradan kaynaklı” dedi.
HERKESİN ATEŞİ ÖLÇÜLECEK
Altaş, AVM’lerin açılması halinde alınacak önlemleri ise şu şekilde sıralıyor:
Belli noktalardan, belli sayı ve mesafede giriş sağlanacak.
Giren herkesin ateşi ya ateşölçerle ya da termal kameralarla tespit edilecek.
Maskesiz girmek yasak olacak.
Ortak alanların dezenfektasyonu ve tuvaletlerin temizliği için ekstra önlemler alınacak.
Her noktada el dezenfektanları olacak.
Çıkışlar yine tek yönlü olacak.
EN UFAK GEVŞEME SIKINTI YARATIR
BİLİM Kurulu üyesi Prof. Dr. Ateş Kara: “Son 3-4 günlük rakamlara bakarak iyiye gittiğimizi ve tepe noktasından aşağı inmeye başladığımızı söyleyebiliriz. Tedbirlerde en ufak bir gevşeme, duraksama ya da ihmal ise tabloyu tersine döndürebilir. Net konuşabilmek için mayıs ayında konuyu tekrar masaya yatırmak gerekir. O dönemdeki vaka ve kayıp sayılarını görmek şart. Çünkü asemptomatik dediğimiz, yani taşıyıcı olmasına rağmen hiçbir belirti göstermeyen hastalar da aramızda. Bir karar almadan önce tüm bunlar düşünülmeli. Aceleci davranılmamalı.” diye konuştu.
SOSYAL MESAFE KURALLARI GEÇERLİ OLMALI
Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Ateş Kara sözlerine şu şekilde devam ediyor: “AVM’ler açılırsa insanlarımızın da bilinçli davranması gerekiyor. Maske takmak ve sosyal mesafe kuralı çok önemli. Ayrıca, AVM’ler de sıkı önlemler almalı. Örneğin AVM içine ne kadar temiz hava verilecek? Klimalar temiz mi? Filtreleme sistemleri nasıl çalışıyor? İçeride insan yoğunluğu ne kadar olacak? Tüm bunların hesabını yapmadan ‘Haydi açalım’ diyemeyiz. Belki bölgesel anlamda kararlar almak daha doğru olur. Mesela, ben Niksarlıyım. Vaka sayısı az. Nüfusa uyumlu. Enfekte olanlar karantinada. Bu tarz yerlerde denendikten sonra büyükşehirlere modelleme yapılabilir.”
AVM’LER AÇILSA DA 90 GÜN KİRA ÖDEYEMEYİZ
Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Sinan Öncel ise Sağlık Bakanlığı, Bilim Kurulu ve sonrasında da Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın kararını beklediklerini söylüyor ve “Kafamızda öyle net bir tarih yok. Yarın karar çıkar, ‘Açılabilirsiniz’ denirse ve ticari koşullar uygun olursa çalışmalara başlarız” diye konuşuyor.
GİREN MÜŞTERİ KISITLI OLACAK
‘Nedir bu ticari koşullar?’ diye sorunca Sinan Öncel net: “AVM’ler açılsa da 90 gün kira ödeyemeyiz.”
Sinan Öncel, AVM’ler açılsa bile içeri giren müşteri sayısının çok kısıtlı olacağını dile getirerek, “Maliyetler ciddi oranda yükseldi. Perakendeci ekstra borç yükünün altında. Dolayısıyla kira ve ortak giderleri ödeyebilmek mümkün değil. 3 ay kirasız, 1 yıl boyunca kontrat değil ciro kirası, genel giderlerin şeffaflaşması ve kısa çalışma ödeneğinin devam etmesi koşuluyla yeniden mağazalar açılabilir. Aksi zor. Zira açtık diyelim, bakalım tüketici gelecek mi? O ortam olacak mı?” dedi.
AVM’LERİN AÇILMASI KOŞULLARA BAĞLI
Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü de bir benzer görüşte. Normalleşmeye adım atabilmek için Mayıs'ta gelinen noktayı görmek şart. Özlü, “AVM’lerde bir yığılma olması, sosyal mesafe kurallarına uyulmaması, hijyen ihlali sıkıntılı süreçler yaşanmasına sebep olur” diyerek sözlerine şu şekilde devam ediyor: “Maskesiz girilmez. Kalabalığın önlenmesi adına sırayla insan alınır. Mesela 5 kişi 5 kişi. Çalışma saatleri azaltılır. Ortak kullanım alanları, kapı kolları, tuvaletler, marketlerde kullanılan arabalar sık temizlenir, dezenfekte edilir. Girenlere tek kullanımlık elpenler dağıtılır. Sandalye, masalar aralıklarla yerleştirilir. Her yere dezenfektan konulur. Tüm bu koşulların sağlanması, insanlarımızın da kurallara riayet etmesi halinde AVM’ler açılabilir. Bir tarih vermek mümkün değildir.” diyor.
SALGINDA İNİŞ SÜRECİ BAŞLADI
Özlü, genel itibarıyla zirveyi tamamladığımızı belirtiyor. 11 Nisan 2020 tarihi itibarıyla en yüksek vaka sayısının görüldüğünü, sonrasında da durağanlaşmaya girildiğini dile getiren Özlü, “Tedbirlerde gevşeme olursa bu eğri tekrar yukarıya doğru devam da edebilir. Salgın kontrol altına alınana kadar tedbirli olmak şart” diye konuşuyor. Özlü’nün AVM yöneticilerine bir de uyarısı bulunuyor: “Klima konusu hassas. Zira klimalar genellikle oda havasını alıp, soğutup içeri verirler. İçerideki havayı, taze havayla değiştirmezler. O nedenle taze hava vermeye, klimalarda kullanılan filtrelerinin kaliteli olmasına özen gösterilmeli.”
Sinan Öncel: AVM'ler açılsa da 90 gün kira ödeyemeyiz!
