"Boğaz Köprüsü'ne patent olur mu, projeye yamanmak istiyorlar"

Projenin fikir haklarına ve ‘yüzer boru' sisteminin patentine sahip olduklarını savunan Dizayn Grubu Başkanı İbrahim Mirmahmutoğulları, “Alarko'yu ve DSİ'yi mahkemeye verdik. 30 milyon dolarlık maddi tazminat talebimiz var. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne kadar gideceğiz” dedi.

ANAMUR'un Dragon Çayı'ndan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne (KKTC) 1600 milimetre çaplı boruların denizin 120 metre altına asılması yöntemiyle 78 kilometrelik ‘yüzer boru sistemi' kurulmasını öngören ve yılda 75 milyon metreküp su taşınmasını sağlayacak ‘Barış Suyu Projesi'nde fikir hakları ve patent sahipliği konusunda kavga çıktı. Projenin fikir haklarına ve ‘Su altında akışkan maddeleri taşıyan yüzen boru hattı sistemi'nin uluslararası patentine sahip olduklarını savunan Dizayn Grubu'nun patronu İbrahim Mirmahmutoğulları, “Alarko'yu bizi dışladığı için, DSİ'yi de adaleti engellediği için mahkemeye verdik. 30 milyon dolarlık maddi tazminat talebimiz var. İç hukuk tıkanırsa Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne kadar gideceğiz” dedi.

Patent yoksa ihale olmalı

Projenin, bu teknolojiye bir tek firma (Dizayn Boru) sahip olduğu için 1998'de Bakanlar Kurulu Kararı ve Cumhurbaşkanı onayı ile Alarko liderliğinde Dizayn Boru ve yabancı firmaların da bulunacağı bir konsorsiyuma ihalesiz ve Hazine garantili verildiğini anlatan Mirmahmutoğulları, şöyle konuştu: “Ancak Alarko, projeyi ihalesiz aldıktan sonra konsorsiyumu kurup işe başlamak yerine işi askıya aldı. Eğer bu sistemi çok sayıda firma uygulayabiliyorsa şimdi tüm şirketlere açık bir ihale yapılması gerekiyor.”

KKTC'nin yılda 13 milyon metreküp su açığı bulunuyor. Yılda 35 milyon metreküp suya ihtiyacı olan bölgede iklim şartları 22 milyon metreküp civarında su sağlanmasına izin veriyor. Bir süredir denenen ‘balonla su taşıma projesi' yılda ancak 1.5 milyon metreküplük ek su sağlayabiliyor. Eğer KKTC'nin ihtiyaç duyduğu su sağlanabilirse tarıma çok elverişli araziler işlenecek ve büyük gelir sağlanacak. Ayrıca Güney Kıbrıs'a da Anamur'un suyu verilebilecek. Böylece Kuzey ile Güney arasında daha barışçıl bir dönemin başlayacağı da umuluyor.

Beraber yürüdük saf dışı kaldık

İBRAHİM Mirmahmutoğulları, “Projeyi Alarko Holding'e biz götürdük. Alarko, TML ve Dizayn Grup olarak yola çıktık” dedi ve şu bilgileri verdi: “Proje 1996'da Kemal Gürbüz Orun tarafından Kıbrıs Su ve Elektrik Projesi adıyla tescil ettirildi. Aynı yıl ‘Su altında akışkan maddeleri taşıyan yüzen boru hattı' başlıklı buluş olarak patenti alındı. Orun, fikir ve patent haklarını bize devretti. 27.05.1998'de de Bakanlar Kurulu kararı ile iş Alarko liderliğinde kurulacak bir konsorsiyuma ihalesiz verildi.”

Boğaz Köprüsü'ne patent olur mu, projeye yamanmak istiyorlar

ALARKO Holding Genel Koordinatörü Ayhan Yavrucu, Dizayn Grup Başkanı İbrahim Mirmahmutoğulları'nın açıklamaları için “Bu projenin Dizayn ile uzaktan yakından hiç bir ilgisi yok. Biz bu projeyle 1990'lı yıllardan beri uğraşıyoruz ve Dizayn Grubu'nun neden bu fikirleri ileri sürdüklerini, nasıl bir ilişki kurduklarını anlamakta sıkıntı çekiyorum.
Konu mahkemelik de olmuş durumda ve davalar sonuçlandığında kimin haklı olduğu ortaya çıkacak” dedi. Ayhan Yavrucu şöyle devam etti: “Düşünsenize Boğaz Köprüsü'nün bir patenti olabilir mi? Bunlar şimdi böyle bir hak iddia ediyorlar ve kendi kendilerine bağlantı kurmaya çalışıyorlar. Oysa ki Barış Suyu Projesi'nin fikir babası da geliştireni de biziz. Bu projenin tüm uygulama projelerini biz yaptık. Binlerce paftadan oluşan projeleri kim çizmiş? Alarko mu çizmiş, onlar mı çizmiş? Ellerinde çizilmiş bir pafta var mı? Bende 1600 pafta proje var. Herhalde projeye bir tarafından yamanmak istiyorlar.”
Sadi ÖZDEMİR/Hürriyet

Konuyla ilgili basında yer alan diğer haberler

‘Barış Suyu' iki şirketi mahkemelik etti

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin susuzluk problemini çözmek için 13 yıl önce ilk adımı atılan ‘Barış Suyu Projesi' kapsamında geliştirilen ‘Yüzen Boru Hattı' buluşunda Alarko ve Dizayn Grup arasındaki anlaşmazlık mahkemeye taşındı

Alarko Holding'in gazetelere verdiğ, ‘Dizayn Grubu'nun bu projeyle alakası yok' ilanları üzerine Dizayn Grup Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Mirmahmutoğulları, Kıbrıs'ta bir toplantı düzenledi. Mirmahmutoğulları, “Asıl proje sahibi biziz” dedi.
Su sıkıntısı yaşayan ülkelerin sorununu çözmek amacıyla 1996'da yüzen boru hattı buluşunu gerçekleştiren ve telifini alan Kemal Gürbüz Orun'a, ‘Beyin göçüne karşı beyin gücünü destekliyoruz' projesiyle destek verdiklerini belirten Mirmahmutoğulları, Orun'dan projenin bütün haklarını satın aldıklarını kaydetti. Buluşun tanıtımı için Orun'un Alarko'nun da içinde olduğu firmalara sunum yaptığını belirten Mirmahmutoğulları şöyle dedi:

‘Alarko'ya güvendik'
“Alarko'da bu projenin içinde yer almak istediğini belirti. Biz, Alarko ve TML yabancı ortaklarla bir konsorsiyum kurduk. Alarko kara, TML deniz, biz de boru üretimi tarafını gerçekleştirecektik. Alarko büyük olduğu için güvenerek pilot firma seçtik. Ama insan jest yaptığına pişman edilir mi?”
Mirmahmutoğulları, “Alarko, pilot firma olduğu için projenin detaylarını sunduk. Ancak Alarko, 2004'te patenti bizde olan projeyi geliştirerek yeni bir patent başvurusunda bulundu. Buna dava açtık. İkinci davamızı ise 2008'de konsorsiyum ihlaline yönelik açtık. Son davayı ise Alarko'nun aldığı patentin iptaline yönelik olarak açtık. Bizi mağdur ettiler” diye konuştu.
Beste ÖNKOL/Milliyet

İhalesiz verilen projede maliyet ikiye katlandı

Uygulanacak teknolojideki patent ve stratejik öneminden dolayı Kıbrıs Barış Suyu Projesi, Yılmaz'ın başbakanlığı döneminde1998'de Alarko liderliğindeki konsorsiyuma ihalesiz verildi. Fakat proje geciktiği için maliyet ikiye katlandı. Projenin patent sahibi olmasına rağmen, Alarko tarafından ekarte edildiğini açıklayan Dizayn Grup, hakkını mahkemede arıyor

İlk olarak 1996'da gündeme gelen ve patenti Dizayn Grup'a ait olan Kıbrıs Barış Suyu Projesi, geçen zamana rağmen gerçekleştirilemediği için başlangıçtaki maliyet ikiye katlanmış durumda. Dizayn Grup'un, 'yüzen boru hattı' buluşu ve projenin Kıbrıs için hayati önemi nedeniyle 1998'de Bakanlar Kurulu'nun ihalesiz ve Hazine garantili olarak 165 milyon dolara onayladığı projede maliyetin 350 milyon doları bulduğu belirtiliyor.

HÜKÜMLER UYGULANMADI

Alarko'nun proje konsorsiyum li-deri olarak Devlet Su İşleri'nden (DSİ) 9,5 milyon almasına rağmen süreci iyi yönetemediği ve Kıbrıs'a ikinci hayati çıkarmayı geciktirerek maliyeti de artırdığı ileri sürülüyor.

Projenin ilk sunumu 1997'de dönemin Başbakan Yardımcısı Abdullah Gül'e yapıldı. Ancak hükümet değiştiği için bir yıl sonra Mesut Yılmaz'ın Başbakanlığındaki hükümet tarafından karara bağlandı, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'ce de Devlet İhale Kanunu hükümleri uygulanmadan onaylandı. Bu uygulamaya gerekçe olan patentin sahibi Dizayn Grup devre dışı kalınca 2007'de Alarko, patentli su taşıma sisteminin bir benzerini yaptığını iddia ederek patent başvurusunda bulundu.

ALARKO EKARTE ETTİ

“Alarko'nun başka hesaplar yaptığını sonradan anladık” diyen Dizayn Grup Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Mirmahmutoğulları, şöyle devam etti:

“Jest yaparak Alarko'yu konsorsiyum lideri olarak gösterdik. Buluşumuzla ilgili tüm bilgi birikimimizi paylaştık. Ancak haklarımızdan vazgeçeceğimiz varsayılarak önce proje uyutuldu. Sonra da ekarte edildiğimizi öğrendik.”

TAZMİNAT DAVASI

Alarko Holding yöneticileri tarafından bazı gazetelere verilen 'Dizayn Grubu'nun bu proje ile alakası yok' beyanları üzerine açıklama yapmak zorunda kaldıklarını vurgulayan İbrahim Mirmahmutoğulları, “Bu projenin patenti ve telif hakları dünyada sadece bizde” dedi.

Alarko'yla bir daha asla olmaz

Üzeyir Garih ve İsak Alaton tarafından kurulan ve 'Türkiye'nin en iyi ortaklığı' şeklinde tanımlanan Alarko'nun Kıbrıs Barış Suyu Projesi'ni önce uyutmaya aldığını, sonra da kendilerini ekarte ettiğini açıklayan Dizayn Grup Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Mirmahmutoğulları, “Ortadoğu'nun da su sorununu çözecek projemiz var. Ancak asla ve asla Alarko'yu bir daha ortak seçmeyiz. Yeryüzünde hiçbir firma kalmasa bile seçmeyiz” diye konuştu.

Barış Suyu Ada'ya çıkamadı Kıbrıs ekonomisi zarar gördü

Kıbrıs ekonomisi için hayati önemi olan projenin gecikmesiyle ekonominin büyük zarar gördüğünü, bundan da üzüntü duyduğunu ifade eden İbrahim Mirmahmutoğulları, firma olarak da haklarını arayacaklarını söyledi. Mirmahmutoğulları, Alarko'ya yönelik yaklaşık 30 milyon dolarlık 3 dava açtıkları bilgisini verdi. 'Patentli su taşıma' buluşu devre dışı bırakıldığı için projenin ihalesiz ve hazine garantili yapılma gerekçesinin de ortadan kalktığı ve sürecin ihale hükümlerine göre yeniden başlayabileceği konuşuluyor.

Dizayn Grup'un, 'yüzen boru hattı' buluşunu ilk olarak Sudan'ın başkenti Hartum'da uyguladığı bilgisi verildi. Ortasından Nil nehrinin geçtiği Hartum'un bir yakasındaki su, diğer tarafa nehrin altından, 'yüzen boru hattı'yla geçirildi. Dizayn Grup, hem boru üreticisi hem de uygulayıcı olarak yer aldığı bu projedeki deneyimini Kıbrıs için de kullanmak istiyor. Dizayn Grup, benzer bir projeyi Güney Amerika'da uygulamaya hazırlanıyor
Şükrüllah Dolu/Yenişafak

Kıbrıs Barış Suyu Projesi, Dizayn Grup ile Alarko'yu karşı karşıya getirdi 
 
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)'ne Türkiye'den borularla su taşımayı öngören proje, Dizayn Grup ile Alarko Holding'i karşı karşıya getirdi.

Dizayn Grup, ilk olarak 14 yıl önce gündeme gelen ve isim babalığını merhum işadamı Üzeyir Garih'in yaptığı 'Kıbrıs Barış Suyu' projesinin patent ve telif haklarının kendilerinde olduğunu öne sürdü. Alarko ise Dizayn'ın proje ile hiçbir ilgisinin olmadığını iddia ediyor. Dizayn Grup Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Mirmahmutoğulları, önceki gün KKTC'nin Girne kentinde bir basın toplantısı düzenledi. Mirmahmutoğulları, söz konusu projeyi Bakanlar Kurulu'nun 1998 yılında ihalesiz ve garantili olarak Dizayn Grup, Alarko ve TML Deniz İnşaat'ın oluşturduğu konsorsiyuma verdiğini söyledi. Ancak Mirmahmutoğulları, Alarko'nun daha sonra projeyi başka firmalarla paylaşmak istemediğini ileri sürdü. Projenin tüm marka ve patent haklarının kendilerine ait olduğunu iddia etti.

Kendilerine yapılan haksızlığa üç farklı dava ile cevap verdiklerini ifade eden Mirmahmutoğulları, "Alarko Holding'in son günlerde yaptığı 'Dizayn Grup'un bu proje ile hiçbir bağı yoktur' şeklindeki açıklamalar ile mahkemeyi yönlendirmeye çalıştığını" söyledi. Bu sebeple duruma devletin el koyması gerektiğini söyleyen Yönetim Kurulu Başkanı, "Adalete güveniyoruz." diye konuştu. Bugüne kadar projeye 5 milyon dolar aktardıklarını belirtti. 200 milyon dolar maliyet biçilen projenin iki ayağı bulunuyor. Buna göre suyu taşıyacak borular ile Yavru Vatan'a doğalgaz ve elektrik taşınması da öngörülüyor. Alarko Holding Genel Koordinatörü Ayhan Yavrucu ise mayıs ayında yaptığı açıklamada, Dizayn Grup'un proje ile hiçbir alakası olmadığını ileri sürmüş ve "Neye göre projenin boru işlerini yapıyorlar? Ona göre biz de yargıya gidip soracağız." demişti. Alarko'nun Kıbrıs Barış Suyu Projesi yürütücüsü Mehmet Halil Tuna da Dizayn Grup'un projenin patentini aldığı yönündeki iddialarının gerçek dışı olduğunu açıklamıştı.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne yıllık ortalama 350 milimetre yağış düşüyor. Tarım yapılabilmesi için bu rakamın binin üzerinde olması gerekiyor. KKTC, sulama için 13 milyon metreküp suya ihtiyaç duyuyor. Ancak sağlanamadığı için ülkede seracılık, tarım yapılamıyor. Kıbrıslılar umudunu Kıbrıs Barış Suyu Projesi'ne bağlamış durumda. Kıbrıs'a Mersin'in Anamur Çayı'ndan yılda yaklaşık 75 milyon metreküp su taşınması öngörülüyor. Boru hattı bittiğinde 78 kilometreyi bulacak.
Arif Bayraktar/Zaman

Kıbrıs'ın su projesi mahkemeye taşındı
 
Kıbrıs'ın su probleminin çözülmesini amaçlayan 'Barış Suyu Projesi'nde oluşturulan konsorsiyum içerisindeki Alarko ve Dizayn Grup arasında yıllardır devam eden anlaşmazlık mahkemeye taşındı. Alarko Holding yöneticileri tarafından bazı gazetelere verilen 'Dizayn Grubu'nun bu proje ile alakası yok' beyanları üzerine
Dizayn Grup Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Mirmahmutoğulları, Kıbrıs'ta bir basın toplantısı düzenledi. Alarko tarafından yapılan açıklamaların gerçeği yansıtmadığını ifade eden Mirmahmutoğulları, 'Burada asıl proje sahibi biziz. Bu projenin patenti ve telif hakları dünyada sadece bizde'
açıklamasında bulundu. Kıbrıs Barış Suyu Projesi ilk olarak 1996 yılında Kemal Gürbüz Orun tarafından hazırlanarak 'Kıbrıs Su ve Elektrik Projesi' olarak tescil ettirildi ve yine aynı yıl 'Yüzen Boru Hattı' buluşu adı altında Türk Patent Enstitüsünden patenti alındı. 1997 yılında Dizayn Grup'un da içinde bulunduğu bir konsorsiyum kuruldu. Oluşturulan konsorsiyum içerisinde Alarko pilot firma, TML deniz inşaatlarından sorumlu üye ve Dizayn Grup da boru üretiminden sorumlu oldu. Kemal Gürbüz Orun'a, 'Beyin göçüne karşı beyin günü destekliyoruz' projesi kapsamında destek verdiklerini belirten Mirmahmutoğulları, 2007 yılında Orun'dan projenin bütün haklarını satın aldıklarını kaydetti.

Gerekirse AİHM'e gideriz

BULUŞUN tanıtımı maksadıyla Orun'un Alarko'nun da içinde bulunduğu birkaç firmaya sunum yaptığını dile getiren Mirmahmutoğulları, 'Alarko'da bu projenin içerisinde yer almak istediğini belirtti ve biz, Alarko ve TML yabancı ortaklarla bir konsorsiyum kurduk. Alarko büyük olduğu
için güvenerek onları pilot firma seçtik. Ama bu jeste pişman olduk' dedi. Konsorsiyum oluşturulduktan sonra dönemin Devlet Bakanı Abdullah Gül ve beraberindeki bakanlara proje hakkında bilgi verdiklerini ifade eden Mirmahmutoğulları, 'Elimizdeki buluşun soruna tek çözüm olması sebebiyle ihalesiz ve Hazine garantili projemiz onaylandı'
şeklinde konuştu. 'İlerleyen süreçte projenin ilerlemediğini ve Alarko'nun bizi dışlamaya çalıştığını gördük' diyen Mirmahmutoğulları sözlerini şöyle sürdürdü: 'Konsorsiyum süresince Alarko pilot firma olduğu için projenin detayları hakkında onlara cömertçe bilgilerimizi sunduk. Ancak Alarko, 1998'de geliştirilen proje için 2004 yılında patent başvurusunda bulunuyor. Biz buna itiraz ettik. İlk davayı buna açtık. İkinci davamızı ise 2008 yılında konsorsiyum ihlaline yönelik açtık. Son davayı ise Alarko'nun aldığı patentin iptaline yönelik olarak açtık. Bizi mağdur ettiler. Gerekirse Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) kadar gideceğiz.'

Duygu Sayıner Yalın/Akşam