Boğaziçi'ndeki yalılar her zaman gözde

`İstanbul'un gerçekten tadını çıkaranlar boğazda oturanlardır' düşüncesini hepimiz taşırız. Kuşkusuz boğaz denince de aklımıza o tarihi görkemli yalılar gelir. Osmanlı döneminden beri Türk burjuvazisinin göz bebeği olmayı sürdüren boğazın sembölü yalılar çok yüksek fiyatlara sahip olduğu için genellikle sessiz sedasız el değiştirir. Boğaz'ın her iki yakasında bir mücevher gibi dizilen, birçok televizyon dizisine, Yeşilçam filmine diziye de ev sahipliği yapan; 366'sı tarihi eser niteliği taşıyan toplam 600 yalı bulunuyor. Bizde bu hafta sizin için boğazın incilerini mercek altına aldık.
İstanbul'da her geçen gün yeni bir konut projesinin yükseldiği, milyon dolarlık konutların alıcı bulduğu günümüzde, Boğaz'ın incileri yalılar, Osmanlı döneminden beri Türk burjuvazisinin göz bebeği olmayı sürdürüyor. Ancak, yalıların alınıp satılması, diğer konutlara benzemiyor. Sosyal ve ekonomik statünün zirvesini sembolize eden yalılar, genellikle, sessiz sedasız el değiştiriyor. Rakamlar o kadar yüksek ki, kimi yalılar uzun yıllar alıcı bekliyor. Boğaz'ın her iki yakasında bir mücevher gibi dizilen, birçok televizyon dizisine, Yeşilçam filmine diziye de ev sahipliği yapan; 366'sı tarihi eser niteliği taşıyan toplam 600 yalı söz konusu.

10 yılda 37 yalı satıldı
Son 10 yılda 37 yalının el değiştirdiği biliniyor; bu arada Boğaz'ın en görkemli iki yalısı birkaç yıldır alıcı bekliyor. İnternet üzerinden satışa çıkarılan yalılardan Şehzade Burhanettin Efendi Yalısı (Erbilgin Yalısı) 5 bin metrekarelik alana ve 64 odaya sahip. Kıbrıslı Yalısı'ndan sonra Boğaz'ın en uzun rıhtımına sahip yalılarından biri olan Erbilgin Yalısı'nın değeri ise 100 milyon dolar. Bir dönemin gözde dizilerine ev sahipliği yapan, Kandilli-Göksu arasında yer alan Abud Efendi ise 900 metrekarelik alana ve 18 odaya sahip. Bu yalının değeri ise 45 milyon dolar.

Değeri belirleyen faktörler
Boğaziçinde yalıların değerini belirleyen birkaç faktör bulunuyor. Bunlar sırasıyla; semt, bina büyüklüğü, arsa büyüklüğü, rıhtım uzunluğu, tarihi kimliği, komşuları, yol gürültüsü, tekne yanaşabilirliği gibi faktörlerdir. Gayrimenkul satışlarında önemli olan fiyatın müşterinin beğenmesi durumunda emsal fiyatlarının üstünde bir alım-satım olduğu çoğunlukla biliniyor. Alım-satım yaparken tek emlak firması ile çalışılmasının önemli olduğunu vurgulayan Turyap Çengelköy Temsilcisi Ulvi Özcan, söz konusu firmaların Boğaz hattında itibar sahibi olmasının müşteriye fayda sağlayacağını belirterek şunları söylüyor: "Yalı sahiplerine tek yetkili emlak danışmanı ile çalışmalarını öneriyorum. Çünkü tek yetkili emlak danışmanı yerin tanıtımı ve pazarlaması ile ilgili çeşitli mecralarda faaliyetlerde bulunacak ve başka nitelikli meslektaşları ile bilgiyi paylaşacaklardır."

Erbilgin, 5.5 yıldır yeni sahibini arıyor
5.5 sene önce satışa çıkan Erbilgin Yalısı dört katlı, bahçesi 3 bin metrekare; 20 seneden beri Erg İnşaat'ın sahibi Müfit Erbilgin'e ait. 1985 yılında Mısırlı sahiplerinden yalıyı satın alan Erbilgin ailesi, yaklaşık 10 yıl süren restorasyonun ardından yalıyı eski haline getirdi. Yalının ilk restorasyonu ise Mimar Burhanettin Bey tarafından yaptırılmıştı. Yalının Osmanlı'nın son yarım yüzyılında yapıldığı tahmin ediliyor. Mimarı ve inşası ile ilgili çok ayrıntılı bilgi yok. Fakat 19. yüzyılın sonlarından itibaren, Yeniköy'deki en ünlü yalılardan biri olan Şehzade Burhanettin Yalısı'nın ilk sahibi dönemin ünlü sarraflarından Varki Vartaks idi. Vartaks'ın ölümü üzerine icralık olan yalı 1887 yılında Teşkilat-ı Umumiye Nazırı Ahmet Münir Paşa tarafından satın alınmıştı. 1899'da Münir Paşa'nın ölümüyle yalı Ayşe Pervin Hanım ile Şükriye Ulviye Hanım'a geçti. 1911'de Şehzade Burhanettin tarafından satın alınan yalı 1912 yılında Şehzade tarafından bugünkü gösterişli haliyle yeniden inşa ettirildi. Denize 60 metre rıhtımı olan yalı, Kıbrıslı Yalısı'ndan sonra en uzun rıhtıma sahip Boğaz yalılarından biri. 2.880 metrekare arsaya sahip yalının inşaat alanları toplamı 600 metrekare civarında. Arka alanda kalan köşk de ilave edildiğinde yalının tam 64 odası var

Diğer adı "Mısırlılar Yalısı"
2. Abdülhamid'in oğlu tarafından 1911'de satın alınan ve şehzadenin adını taşıyan yalı, Boğaz'ın en büyük sahilhanelerinden biri. Şehzade Burhanettin'in boşandığı karısı Aliye Hanım daha sonra, İttihat ve Terakki Partisi iktidarında Maliye Bakanlığı yapan Cavit Bey ile evlendi. Mısırlı Ahmet İhsan bey'e 1923 yılında geçen yalı, bundan dolayı Yeniköy'de `Mısırlılar Yalısı' olarak da bilinir. 1946'da Ahmet İhsan Bey'in Mısır'da vefatı üzerine Türk eşi ve ondan olan dört kızına geçti. Mirasçılar Mısır'da yaşar, yaz aylarında İstanbul'a gelerek yalıda vakit geçirirlerdi. 1949 yılında Mısırlı Ahmet İhsan adına kayıtlı olan yalı bir sene sonra yine Mısır uyruklu; Nafia Mahmut, Ata Hurşit, Raşit Hüsnü ve Nebiha'ya geçti. 1985'te ise 500 milyon TL bedel ile Eng İnşaat'ın sahibi Sami Müfit Erbilgin ve Vural Erbilgin'in oldu.

Abud Efendi Yalısı 45 milyon dolar
Dolmabahçe Sarayı'ndan esinlenerek inşa edilen görkemli Abud Efendi Yalısı son 5 senedir satılmayı bekliyor. Yalının son sahibi olan ve 2007 yılında vefat eden Salat yağlarının sahibi İsmail Özdoyuran, yalıyı 1997'de ilk kez 20 milyon dolara satılığa çıkarmıştı. Daha sonra 2007 yılında 40 milyon dolara satışa çıkarılan yalının bugünkü değeri ise 45 milyon dolar. Abud Efendi, Altunizadelerden Necip Bey İsmail Paşa'nın oğlu ve Tuna Baltacıoğlu'nun babasıydı. Dolmabahçe Sarayı'ndan esinlenerek kendisine 1853 yılında bu yalıyı inşa ettirdi. Mimarı ise Karabet Amira Balyan'dı. Necip Bey'den, Baron Vandoeuvra, ondan da 2. Abdülhamit devrinde Ticaret Odası, Harbiye Nezareti Mübayaa Komisyonu Üyeliği ve Şirket-i Hayriye Genel Müdürlüğü'nde bulunan Mehmet Abut Efendi, eşine hediye olarak bu yalıyı aldı. Ondokuzuncu yüzyıl ortalarında yapılan yalı Boğaziçi'nde `Abut Efendi Yalısı' olarak bilinir. Uzun yıllar Abut Efendi'nin çocuklarında ve torunlarında kalan yalı 1985 yılında el değiştirdi. Bu el değiştirmenin ardından restore edildi. 270 metrekare taban oturumu bulunan yalı, 2 normal ve bodrum kat olmak üzere toplam 900 metrekare kullanım alanına sahip. 1.130 metrekare bahçesi olan Abud Efendi Yalısı'nın görkemli salonları, 18 yatak odası, havuzu, saunası, geleneksel Türk Hamamı, 10 araçlık otoparkı ve 220 metrekarelik müştemilatı bulunuyor.

4.5 yıl sonra satılan yalı
TMSF'nin Uzanlar'dan aldığı Sarıyer'deki Ahmet Afif Paşa Yalısı, 4,5 yıl alıcı bekledikten sonra Suzan Sabancı Dinçer 58 milyon TL bedelle satın almıştı. Uzan ailesinin yıllarca yaşadığı yalı İstanbul'un en pahalı yalıları arasında yer alıyor. İstinye Mahallesi Köybaşı Caddesi'ndeki yalı, iki parselden oluşuyor. 21 parselde yer alan 2.242 metrekare yüz ölçümüne sahip tarihi yalıda, zemin kat, 2 normal kat, çatı katı ve çatıarası bulunuyor. 22 oda ve sofası olan gayrimenkul, 1.250 metrekare kapalı alana sahip. Yalı son olarak `Binbir Gece' dizisinin çekildiği yer olarak da gündeme gelmişti.

Son 10 yılda el değiştiren 10 yalı

- Tahsin Bey Yalısı (Yeniköy): Yalının son dönemdeki ünlü sahiplerinden biri Tercüman Gazetesi'nin sahibi Kemal llıcak'tı. Ilıcak'tan iktisat Bankası'nın patronu Erol Aksoy'a geçen Tahsin Bey Yalısı'nda şu anda ikamet eden Haluk Dinçer ve Suzan Sabancı Dinçer çifti yalıyı, 2004 yılında TMSF'den 22.2 milyon TL'ye satın almıştı.
- Afif Ahmet Paşa Yalısı (Yeniköy): Uzanlar'ın 1983 yılında satın aldığı Yeniköy'deki yalı, TMSF tarafından defalarca satışa çıkarılmıştı. 13 Nisan 2009'da Suzan Sabancı Dinçer tarafından 58 milyon TL'ye satın alındı.
- Yılanlı Yalı (Bebek): İşadamı Aydın Bolak'a ait olan yalı, borçları dolayısıyla 2001'de 10 milyon dolar değer üzerinden Albaraka Türk'e devredildi.
- Sadıkoğlu Yalısı (Bebek): Sadıkoğlu ailesine ait yalıyı 2006 yılında 20 milyon dolara Teknoloji Holding'in patronu Mehmet Emin Hitay satın aldı.
- Ferhan Baras Yalısı (Rumelihisarı) Ferhan Baras'a ait yalıyı, Dünya Göz Hastanelerinin sahibi Eray Kapıcıoğlu 2007 yılında 25 milyon dolara satın aldı.
-Hazım Atıf Kuyucak Yalısı (Kanlıca) : Varislerinin satışa çıkardığı yalıyı Ahmet Erciyas 2009'da 17 milyon dolara satın aldı.
- Yedisekiz Hasan Paşa Yalısı (Kanlıca): TMSF'nin 2009 nisan ayında satışa çıkardığı yalıyı Abdi İbrahim İlaç Sanayi Yönetim Kurulu Başkanı Nezih Barut 20 milyon dolara satın aldı.
- Arslanlı Köşk (İstinye): Halis Toprak'a ait "Arslanlı Köşk" TMSF'nin gerçekleştirdiği açık artırmada, Remzi Gür'e Nisan ayında 23 milyon 800 bin TL'ye satıldı.
- Tevfik Ercan Yalısı (Bebek): Ercan Ailesi'nin 2009'da satışa çıkardığı yalıyı Osman Ör 17 milyon dolara satın aldı.
- Yusuf Bahar Yalısı (Yeniköy): Şarık Tara'nın kızı Özlem Tara Suyabatmaz'a Yeniköy'deki Yusuf Bahar Yalısı'nı 12 milyon dolara satın aldı.

Not: Arslanlı Köşk ve Yılanlı Yalı, denize rıhtımları olmadığı için `yol yalısı' olarak biliniyorlar. Boğaz'da kıymetli gayrimenkuller oldukları için bu değerlendirmeye alınmıştır...

Boğaz'da kaç yalı var?
Boğaziçi'nde toplam 366 tane birinci, ikinci ve üçüncü dereceden tarihi eser niteliği taşıyan yalı bulunuyor. Tarihi niteliği olmayanlar da dahil edildiğinde Boğaz'ın iki yakasında toplam 600 yalı bulunuyor. Sarıyer'de 136, Beykoz'da 109, Üsküdar'da 84, Beşiktaş'ta ise 37 tarihi eser niteliğinde yalı var. Boğazdaki toplam birinci sınıf tarihi yalı; Beykoz 18, Üsküdar 24, Sarıyer 41 ve Beşiktaş'ta altı olmak üzere 89. İkinci sınıf tarihi yalıların dağılımı ise; Beykoz 64, Üsküdar 20, Sarıyer 74 ve Beşiktaş 30 olmak üzere toplam 208 şeklinde. Üçüncü sınıf tarihi eser niteliği taşıyan yalı ise Beykoz 27, Üsküdar 20, Sarıyer 21, Beşiktaş 'ta ise bir olmak üzere toplam 69.

Kiralanan yalılar
- Ali Ağaoğlu Boğaz'ın ilk yalısı olma özelliği taşıyan Amcazade Yalısı'nın restorasyonu için Mülhak Köprülüzade Vakfı ile 2007'de anlaştı.
- Yeniköy'de yeralan ve "Aslanlı Yalı" olarak bilinen Sait Halim Paşa Yalısı, 2004 yılında İstanbul Defterdarlığı tarafından 49 yıllığına Şaban Erdikler, Mürşit Unat ve Nihat Kandal'a kiralandı.
- Kanlıca'daki Rasim Paşa Yalısı İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından Serdar Bilgili'ye 30 yıllığına kiralandı.
- Kalkavan Yalısı'nın yüzde 10.5'i Türk Armatörler Birliği Derneği'ne, yüze 5'i İstanbul Marmara Akdeniz Ege ve Karadeniz Deniz Ticaret Odaları'na, yüzde 84.5'i ise Gemi Armatörleri Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi'ne geçti.
- Zarif Mustafa Paşa Yalısı'nın önceki sahipleri: Mehmet Ali Zarif Gökçen, Selahattin Çalım, Nesime Nimetullah Kocataş ve Feride Müeyyet Gökçen ve mirasçıları arasında birkaç kez el değiştirdi.
- Ahmet Mithat Efendi Yalısı'nın bundan önceki sahipleri arasında Burak Kalkavan, Hüseyin Kalkavan, Muazzez Özmen, Necla Demir ve Ahmet Aydın Uluyazma vardı.
Seda Tabak/Hürriyet Emlak