Bosna Hersek’teki tarihi Ferhadiye Camii inşaatını tamamlanıyor!

Bosna Hersek'te şimdiye kadar birçok tarihi yapının restorasyonunu yaparak kültürel mirasının ihyasına katkıda bulunan Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), diğer önemli sembol eserin ayağa kaldırılmasına destek veriyor.

TİKA'dan yapılan açıklamada, Bosna Sırp Cumhuriyeti’nin en büyük kenti Banja Luka’da 1992-95 savaşında temellerine kadar mayınla yıkılan, taşları Vrbas nehrine atılan, arazisi bir süre park alanı ve şehir çöplüğü olarak kullanılan, ülkenin sembollerinden biri konumundaki tarihi Ferhadiye Camii’nin yarım kalan inşaatının TİKA tarafından tamamlanacağı ifade edildi.

Bosna Hersek'teki Konjic Köprüsü, Sokollu Mehmet Paşa Köprüsü, Maglay Kurşunlu-Yusuf Kalavun Paşa Camii Restorasyonları, Tarihi Saraybosna Mevlevihanesi’nin yeniden inşaası ve Alija İzzetbegoviç’in doğduğu evin restorasyonu gibi projelerle Bosna Hersek’in tarihi ve kültürel mirasına katkıda bulunulduğu anımsatılan açıkalamada, "Mohaç Zaferi'ni müteakip Jajce Bölgesinin ele geçirilmesiyle Osmanlı idaresine giren Banjaluka şehri Bosna Sancak Beyi sonrasında Bosna’nın ilk beylerbeyi olan Ferhat Paşa’nın imar çalışmalarıyla kasabadan bölgesel bir merkez haline geldi" denilerek, sınırda önemli bir askeri merkez ve ileri karakol durumunda olan şehirin bu özelliği sebebiyle 1552’den itibaren Bosna sancak beylerinin ikametine tahsis edildiği, Banjaluka 1639 yılında Sancak merkezinin Saraybosna’ya taşınmasına kadar Bosna Sancak’ının merkezi olarak kaldığı anımsatıldı.

Büyük sadrazam Sokollu Mehmet Paşa’nın akrabası olan Bosna Sancak Beyi Ferhat Paşa’nın hizmetinde bulunan tarihçi ve edip Gelibolulu Ali Mustafa Efendi meşhur eseri Zübdetü’t-tevârîhi bu şehirde yazdı. 1661’de şehri ziyaret eden Evliya Çelebi şehirde 2 kale, 45 mahalle, 45 cami ve mescid, birçok medrese, hamamlar, 300 dükkan, 100 dükkanlı bir bedesten ile 3 bin 700 hane bulunuyor.

Ferhat Paşa adına 1579 yılında yaptırılmış Bosna-Hersek’in Osmanlı dönemine ait en önemli tarihi kültürel eserlerinden Ferhadiye Camii, 1992-1995 savaşında temellerine kadar mayınla yıkıldı. Bunun ardından 2001 yılından bu yana Bosna Hersek İslam Birliği Riyaseti öncülüğünde aslına uygun bir biçimde yeniden inşa edilmeye çalışılıyor. Geçtiğimiz yıl içinde kaynak yetersizliği nedeniyle durma noktasına gelen caminin yeniden inşası için 2009'da taş temini desteği TİKA tarafından sağlanmıştı.

Bosna Hersek’in önemli sembollerinden Banja Luka’daki tarihi Ferhadiye Camii, 7 Mayıs 1993'te Sırp çetnikler tarafından temellerine dinamit konularak havaya uçuruldu. Boşnaklar arasında büyük bir hüzne yol açan bu olayın yaşandığı 7 Mayıs, Bosna Hersek İslam Birliği tarafından ülkede ”Camiler Günü” olarak kutlanıyor. Bosna’daki savaş boyunca, 614 cami, 218 mescit, 69 Kur’an kursu, 4 tekke, 37 türbe ve 405 diğer vakıf eseri Sırp ve Hırvatlar tarafından yıkıldı.

Restorasyon çalışmaları UNESCO tarafından yakından takip edilen Ferhadiye Camii, Ulusal Anıtları Koruma Komsiyonu tarafından tescil edilmiş milli anıt niteliğine sahip olduğu gibi UNESCO Dünya Mirası listesine adaylık süreci de devam ediyor.

Banja Luka Ferhadiye Camii’nin Restorasyonuna dair ilk aşama TİKA tarafından 25 Mart 2014'te gerçekleştirilen çalışmayla başlatıldı. İki aşamadan oluşan projenin ilk aşamasında ana mabed binasındaki kalan işler, Ferhat Paşa’ya halk arasında manevi değer atfedilen Safiye Kadın’a ve Sokollu Mehmet Paşa’nın bayraktarına ait olan türbelerin restorasyonu ve diğer çevre düzenlemeleri işleri tamamlanacak. Projenin özellikle mabed kısmının Ramazan ayına yetiştirilerek ibadete açılması hedefleniyor. Projenin önümüzdeki günlerde başlatılması planlanan tezyinat, kalem işleri ve kaligrafi çalışmalarından oluşan ikinci aşaması da TİKA tarafından gerçekleştirilecek.

AA