Dubai'nin iflas noktasına gelmesi dünyayı korkuttu

Dünya, Körfez bölgesinin en gözde finans merkezi Dubai'de yaşanan iflas paniğinin ikinci bir kriz dalgası yaratmasından endişe ediyor. Dubai'de devlete ait en büyük yatırım şirketlerinden Dubai World'ün, piyasaya olan 60 milyar dolar borcunu ödeyemeyeceğini açıklaması piyasalara bomba gibi düşmüştü.
Dünya borsalarında dün de ‘Dubai etkisi' hissedildi. Yorum ve endişeler sorunun, diğer ülkelere yayılarak, ikinci bir finansal kriz doğurma olasılığına odaklandı. Ünlü yatırımcı Mark Mobius, Dubai'nin iflası durumunda dalga halinde iflaslar görülebileceğini söyledi.

‘Domino etkisi yaratabilir'
Dubai'nin borç erteleme talebi özellikle Asya borsalarında ciddi kayıplara sebebiyet verdi. Tokyo borsası yüzde 3.2, Hong Kong borsası yüzde 4.8 ve Güney Kore borsası yüzde 4.7 değer kaybetti. Avrupa borsaları ise Dubai krizi nedeniyle yaşanan endişeleri ‘fazla' bularak ucuz hisselere yönelen yatırımcıların yardımıyla toparlandı. İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 0.2, Fransa'da CAC yüzde 0.5 ve Almanya'da DAX yüzde 0.3 artışla kapandı.
Dubai etkisini hisseden ABD'de ise Dow Jones endeksi 207 puan azalarak, 10.259 puanla açıldı. Nasdaq endeksi ise açılışta 2.120 puana düştü.
Uzmanlar Dubai'de yaşanan krizin başka ülkelere de yayılmasından endişe ediyor. Yatırım danışmanı Stifel, Nicolaus & Co firması stratejisti Kevin Caron, “Dubai dünyaya derinden bağlı. Yaşanan son durumun finansal sistemde bir domino etkisi yaratacağı endişesi var” dedi. Danışmanlık şirketi Matrix Asset Advisors yöneticisi David Katz, “Piyasa önemli bir kredi riskine reaksiyon gösteriyor” yorumunu yaptı.
Uluslararası piyasalarda ham petrol fiyatları Dubai'deki gelişmeler nedeniyle 74 doların altına geriledi. ABD ham petrolünün varil fiyatı yüzde 4.5 değer kaybederek 73.79 dolara indi.

Piyasa yen ve dolara yöneldi
Piyasalar güvenli gördükleri yen ve dolara yöneldi. Avrupa bankalarının Dubai'nin 80 milyar dolarlık borcunun yarısını kredilendirdikleri gerekçesiyle euro düştü. Euro dolar paritesi yüzde 0.6 düşüşle 1.49 oldu.
Dün Avrupalı liderler dünya ekonomisinin Dubai'nin yaşadığı sorunla baş edebilecek güçte olduğunu söylerken Dubai'nin aldığı kredilerin büyük bölümünü veren Avrupa bankaları ise Dubai'yle bağlantılarının az olduğunu gösterme yarışına girdi.
Birleşik Arap Emirlikleri rakamlarına göre, Dubai'nin riske giren 40.28 milyar dolarlık kredilerinin 34.67 milyar dolarlık kısmının Avrupa bankalarından alındığı ortaya çıktı. Fransız bankaları Dubai kriziyle bağlantılarının az olduğunu belirtirken, İtalyan ve Çin bankaları ise Dubai ile bağlantılı hiçbir sorun yaşamadıklarını söyledi.

Mobius'tan gelişmekte olan piyasalara uyarı
-  Dubai kriziyle önceki gün düşüşe geçen Avrupa borsaları dün toparladı.
-  Asya borsalarında iniş yaşanırken, Şükran Günü dolayısıyla işlemlerine 1 gün ara veren ABD borsası dün açıldı. Borsada Dubai krizinin etkisi hissedildi, Dow Jones yüzde 1.5 düştü.
-  Ünlü yatırımcı Mark Mobius, Dubai'nin borçlarını yeniden yapılandırma isteğinin gelişmekte olan piyasalarda bir düzeltme etkisi yaratacağını söyledi. 25 milyarlık fon yöneten Mobius, hisselerde yüzde 20'lik düşüşün muhtemel olduğunu kaydetti. Mobius, “Eğer Dubai iflas ederse durum çok ciddileşir. Çünkü bu durum başka ülkelerde de iflas dalgası   yaratır” dedi
Milliyet

Konuyla ilgili basında yer alan diğer haberler

Dubai dünyaya krizi hatırlattı

Gösterişli büyüme modeli ile tanınan Dubai'nin borçlarını ödeyememesi 'kriz bitmedi' paniği yarattı. Dubai ile çalışan banka ve şirket hisselerinden kaçış hızlandı

 Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) en büyük ikinci emirliği olan Dubai'nin ağır borç yükünü erteleme talebi, global finansal kriz korkularını yeniden canlandırdı. Dubai World şirketinin borçlarını ödemeyi erteleyeceği açıklaması dün de etkisini sürdürdü. Türk piyasalarının Kurban Bayramı nedeniyle kapalı olması bir şans olarak yorumlanırken, özellikle Asya borsalarında çok ciddi kayıplara neden oldu. 
Dubai'nin hızlı kalkınmasında önemli bir rol edinen ve hükümetin sahip olduğu Dubai World ile bu şirkete bağlı Nakheel önceki gün, yeniden yapılanmanın ilk adımı olarak milyarlarca dolarlık borcunun ertelenmesini isteyeceğini açıkladı. Yapılan açıklamalara göre Dubai World'ün, ağustos ayı itibariyle 59 milyar dolar borcu bulunuyor ve bu borcun ödemelerinin mayıs ayına kadar ertelenmesi talebinde bulunuyor. Dubai'nin toplam borcu ise 80 milyar dolar.

Panik düğmesine yeniden basıldı
Borç erteleme talebi, palmiye ağacı şeklindeki adayı inşa eden Dubai World'ün yan kuruluşu emlak şirketi Nakheel için de geçerli. Nakheel aynı zamanda “The World” (Dünya) projesinin arkasındaki şirket olarak da biliniyor.
Dubai şirketlerinin borç erteleme talebini yorumlayan Westpac Global Markets Group'dan uzman Robert Rennie, “Bu, kredi krizinin unutulduğu, ancak geçmediğini gösteren önemli bir hatırlatma” dedi. Hong Kong'da Fulbright Securities şirketinin genel müdürü Francis Lun da, “Panik düğmesine yeniden basıldı” diye konuştu.

Hesapsız harcama eleştirisi
Uzmanlar, yabancı sermaye ve dev inşaat projelerine dayanan gösterişli büyüme modelinin bedelini ödeyen Dubai'nin, BAE'nin en büyük emirliği ve petrolün en fazla üretildiği Abu Dabi'den finansal destek almasını beklediklerini söyledi.
Buna karşın Financial Times gazetesi Dubai'yi hesapsız harcamaları ve bu yüzden gelinen borç ödeyememe ve erteleme durumu yüzünden eleştiren bir yazıyı yayınladı. 

Banka kayıpları korkutuyor
Bankacılık kaynaklarına göre, uluslararası bankaların Dubai World şirketinde 12 milyar doları risk altında bulunuyor. Bu yüzden dün Dubai'ye büyük kredi açan HSBC'nin hisseleri yüzde 7'den fazla ve Standard Chartered'ın da yüzde 6 geriledi. Goldman Sachs'ın ilk tahminlerine göre, Orta Doğu'da önemli operasyonlar yürüten HSBC ile Standard Chartered, sırasıyla 611  ve 177 milyon dolar zarar edebilir.

Japonya, Kore risk altında
Japonya'nın üç numaralı bankası Sumitomo Mitsui Financial Group'un da zararı birkaç yüz milyon dolara çıkabilir. Güney Kore hükümeti de, ülkenin finansal kurumlarının Dubai'de sadece 88 milyon dolarının risk altında olduğunu açıkladı. Dubai'nin son dönemdeki kalkınmasında önemli rol oynayan Japon, Güney Kore ve Avustralya inşaat firmalarının da güç duruma düşebileceği yorumları yapılıyor.

Asya ve ABD borsaları etkilendi
Dubai'nin borç erteleme talebi bu ülkeye büyük kredi açan Asya'daki borsalarda büyük değer kayıplarına neden oldu. Asya'da Tokyo Borsası yüzde 3.2, Avustralya yüzde 2.9, Şanghay Borsası yüzde 2.4, Hong Kong Borsası yüzde 4.8 ve Güney Kore Borsası yüzde 4.7 değer kaybetti. Güne düşüşle başlayan Avrupa borsaları ise kapanışa yakın toparlanarak artıya geçti. İngiltere borsası yüzde 1.39, Almanya yüzde 1.69 yükseldi. ABD borsaları ise güne sert düşüşle başladı. Dow Jones Endeksi ilk bir saatin sonunda yüzde 1.07 Nasdaq ise yüzde 1.15 oranında değer kaybına uğradı.
Öte yandan, uluslararası piyasalarda ham petrol fiyatları Dubai'deki gelişmeler nedeniyle 74 doların altına geriledi.
Radikal

Dubai iflasın eşiğine gelince kriz korkusu hortladı  
 
Körfez'in yükselen güneşi Dubai'de hükümetin şirketi 59 milyar dolarlık borcun ödemesinde erteleme istedi. Bir zamanlar alışverişin milli spor olarak kabul edildiği Dubai'nin iflasın eşiğine gelmesi, dünyada 'yeni kriz geliyor' endişesi doğurdu. 
 
Birleşik Arap Emirlikleri'ni (BAE) oluşturan yedi emirlikten biri olan Dubai'nin ağır borç yükünü erteleme talebi, uluslararası piyasalarda mart ayından beri devam eden iyimserliği bozdu. Dubai'nin hızlı kalkınmasında önemli bir rol edinen ve hükümetin sahip olduğu Dubai World ile bu şirkete bağlı Nakheel, milyarlarca dolarlık borcunun ertelenmesini isteyeceğini açıkladı. Dubai World'ün, 59 milyar dolar borcu bulunuyor ve ödemelerinin gelecek yıl mayıs ayına kadar ertelenmesi talebinde bulunuyor. Dubai'nin toplam borcu ise 80 milyar dolar. Borç erteleme açıklaması borsalar ile altın ve petrol fiyatlarında sert düşüşlere yol açtı.

Borç erteleme talebi, palmiye ağacı şeklindeki adayı inşa eden Dubai World'ün yan kuruluşu Nakheel için de geçerli. Nakheel aynı zamanda 'The World' (Dünya) projesinin arkasındaki şirket olarak da biliniyor. Uzmanlar, yabancı sermaye ve dev inşaat projelerine dayanan gösterişli büyüme modelinin bedelini ödeyen Dubai'nin, BAE'nin en büyük emirliği ve petrolün en fazla üretildiği Abu Dabi'den finansal destek almasını beklediklerini söyledi. Bankacılık kaynaklarına göre, uluslararası bankaların Dubai World'de 12 milyar doları risk altında bulunuyor. Bu bankalar arasında özellikle HSBC, Standard Chartered ve Singapur'un DBS Group'u sayılıyor.

Dubai'nin borç erteleme talebi özellikle Asya borsaları olmak üzere ciddi kayıplara da sebebiyet verdi. Asya'da Tokyo Borsası yüzde 3,2, Şanghay yüzde 2,4, Hong Kong yüzde 4,8 ve Güney Kore Borsası yüzde 4,7 değer kaybetti. Önceki gün yüzde 3'ten fazla düşen Avrupa borsaları dün de yüzde 1'den fazla kayıpla açıldı. Ancak akşam saatlerinde yüzde 2'den fazla düşüşle açılan fakat bir miktar toparlanan Amerikan borsalarının etkisiyle Avrupa borsaları da yükselişe geçti. Bayram tatili sebebiyle Dubai krizinden fazla etkilenmeyen Türkiye'de ise arefe günü yapılan sabah seansında İMKB yüzde 0,41 kayıpla 45 bin 350 puana gerilerken dolar 1,5 liranın üzerine çıktı.

ABD Doları 84,41 Japon Yeni'ne düşerek, 1995 ortasından bu yana yen karşısında en düşük seviyesini gördü. ABD ham petrolünün varil fiyatı ocak ayı teslimi 4,17 dolar (yaklaşık yüzde 4,5) değer kaybederek 73,79 dolara indi. Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı ocak ayı teslimi de 1,26 dolar gerileyerek 75,73 dolar oldu. ABD ham petrolünün varil fiyatı bir ara yüzde 6'dan fazla değer kaybederek 72,39 dolara indi.

Çare Abu Dabi'nin daha fazla yardım etmesi

Sıklıkla bir 'şehir devleti' ya da kendi içinde bir devlet olarak tanımlansa bile Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) kurucu üyesi. İngiltere'nin 1971 yılında Basra Körfezi'nden çekilmesinden sonra kurulan BAE'de önemli petrol rezervlerine sahip Abu Dabi emirliği, dışişleri ve savunma gibi federal siyasetin önemli alanlarında söz sahibi konumunda bulunuyor. Büyük yabancı finansman desteğiyle yapılan insan yapımı adalar gibi dev projelere imza atılan Dubai'de, küresel krizle birlikte emlak sektörü büyük darbe aldı ve geriye milyarlarca dolarlık borç yükü kaldı. Bu büyük yatırımların inşaatında çalışmak için çoğu Güney Asya'dan olmak üzere binlerce göçmen işçi Dubai'ye akın etti. Bu işçilerin ülkelerine dönme sıkıntısı baş gösterirken, bazı Batılılar da işlerini kaybetme tehlikesiyle karşılaştı. Dubai'de emlak sektörüne yatırım yapan yabancıların da önemli kayıplarla karşılaşması bekleniyor. Dubai'ye Şubat 2009 ve bu hafta başında sınırlı finansal destek sağlayan Abu Dabi, daha fazla yardım etmezse Dubai için iflas tehlikesi görünüyor.

Dünya, bu sıkıntının üstesinden gelir

İngiltere Başbakanı Gordon Brown: Dubai'nin borcunu ödeyememesi bir sorun teşkil ediyor ancak dünya ekonomisi, bu durumun üstesinden gelmek için yeterince güçlü. Bu bir aksilik olsa bile, daha önce başa çıktığımız sorunlar ölçeğinde olmayacağını düşünüyorum. Küresel düzelme, parasal faaliyet ve mali teşviklere bağlı.

Borç ertelemesi dikkatlice planlandı

Dubai Yüksek Mali Komitesi Başkanı Şeyh Ahmed Bin Said El Mahdum: Dubai World şirketinin borcunu gelecek yıl mayıs ayına ertelemek istediğini duyurmadan önce, kredi verenlerin çıkarları için uzun süre ve dikkatlice düşündük. Müdahalemiz dikkatlice planlandı. Dubai hükümeti, piyasaların nasıl tepki vereceği konusunda bilgi sahibi olarak bu ticari operasyonun yeniden yapılanmasına öncülük ediyor.

Krizden çıkışın zor olacağının göstergesi

Rusya Başbakanı Vladimir Putin: Dubai'nin borç sorunları, dünyanın finansal krizden çıkmasının zor olacağını bir kez daha gösterdi. Krizden çıkış kolay olmayacak. Dubai'nin Rusya ekonomisinde etkisi oldu. Borsa geriledi ve dolar rubleye karşı değerlendi. Ancak sonuçta, krizden çıkma eğilimi üstün gelecektir.
Zaman