Eğitimde mekan tasarımının önemi!

Yıllar boyunca farklı ölçeklerde eğitim yapılarına imza atan Elips Tasarım Mimarlık Kurucusu Feza Ökten Koca, mimari ve iç mimari tasarımlarını üstlendikleri okul projelerinde en önemli hedeflerinin eğitimin öğrenciler için daha sağlıklı ve kaliteli şekilde sunulabileceği mekan tasarımları yapmak olduğunu aktardı.

Özellikle ilköğretim çağındaki çocukların davranış şekillerini gözlemlediklerini ve tasarımı buna göre şekillendirdiklerinden bahseden Feza Ökten Koca, anaokulu, ilkokul, ortaokul ve lise sıralarındaki öğrencilerin yaşları ile birlikte gelen davranış değişikliklerinin tasarımda belirleyici olduğundan bahsediyor ve şunları söylüyor: “Oldukça enerjik ve fiziksel olarak yerlerinde duramayan anaokulu ve ilkokul çağındaki çocuklar, ortaokul ve lise yıllarında ise daha sakin ama ergenlik nedeniyle gelgitlerle dolu davranış şekilleri gösteriyorlar. Biz de, mekan ihtiyaçlarını ve ergonomilerini belirlerken bu davranış şekillerinden yola çıkıyoruz.”

2019 yılında MEB Okulları Temiz Tuvalet Projesi adı altında okulların günümüz şartlarına uygun hale getirilecek şekilde yenilenmesi projesinde çalıştıklarını dile getiren Feza Ökten Koca, yıllar boyunca Nurten Öztürk’ün liderliğinde, gerek istasyonlarındaki kullanım ile gerekse tüm Türkiye’de farklı noktalarda ve okullarda hijyen ve tuvalet kullanımı konusunda verdikleri eğitimlerle yürüttükleri temiz tuvalet kampanyası ile öncü olan Opet Petrolcülük’ün üstlendiği bu sosyal sorumluluk projesinde Elips Tasarım Mimarlık olarak gururla yer aldıklarını dile getiriyor.

“Tasarım öncesi yaptığımız araştırmalar sonunda özellikle hijyen konusunun birinci önceliğimiz olmasına karar verdik, projemiz mutlaka sürdürülebilir olmalıydı. Farklı kaynaklardan edindiğimiz bilgiler sonucunda özellikle ilkokullarda bazı velilerin çocuklarının okul tuvaletlerini kullanmalarından oldukça rahatsız olduklarını gördük” diye konuşan Feza Ökten Koca, aslında okulların en önemli noktalarından biri olan bu alanların, çocukların çok rahat kullanarak hem sağlık hem de temizlik açısından ihtiyaçlarına cevap bulabilmeleri gerekirken, velilerin mevcut şartlardan rahatsız olmalarından dolayı fazla kullanılmaz hale gelmiş olduğundan bahsediyor.

Tasarımda önceliklerinin temasın en aza indirildiği, özellikle mikrop ve bakterilerin bulaşlarını engelleyecek, el yıkamanın öncelikli olacağı bir mekan yaratmak olduğundan bahsediyor ve şunları söylüyor: “Tuvalet kabinleri haricinde ana mekan giriş ve çıkışlarında teması azaltmak için hiç kapı kullanmadık, günde kaç çocuğun girip çıktığı düşünülünce ana kapı ve kapı kollarına temasın ne kadar yoğun olduğu tahmin bile edilemez.”

Tuvaletlerin fiziksel şartlarının iyileştirilmesinin ve doğru bir kullanım şekli kazandırılmasının tek başına yeterli olmadığından bahseden mimar, öğretmenlerin teneffüslerde çocuklarla bu alanlarda ilgilenmesinin ve temizlik elemanlarının düzenli ve doğru bir yöntemle mekanı hijyenik tutmasının sürdürebilir bir proje için önemini anlatıyor.

Pandemi öncesi tasarlanan ve 2019 yılının Aralık ayında kullanıma açılan Elips Tasarım Mimarlık imzalı pilot okul tuvaleti projesinde bulunan önceliklerinin ne kadar doğru olduğunu pandeminin ardından bir kez daha anladıklarından bahseden Feza Ökten Koca, koronavirüs olsun ya da olmasın toplu kullanım alanlarındaki detayların ve kullanım alışkanlıklarının mikrop ve virüs yayılımındaki öneminin tartışılamaz olduğunu şöyle anlatıyor: “Ne yazık ki tüm dünya bunun önemini çok acı bir şekilde öğrendi. Hemen olmasa da bir şekilde bu pandemiyi atlatacağız ama önemli olan mecburi olarak alınan önlemlerin kalıcı olmasını sağlamaktır. Nasıl olsa pandemi geçti, eskisi gibi yaşarız dediğimiz takdirde başka virüslerin ortaya çıkmasını, ortaya çıkarsa da korunmayı sağlayamayabiliriz.”

“Doğayı ve doğal olanı koruyarak işe başlamalıyız, sadeleşmeliyiz, dünyadaki dengeleri bozacak kararlar almamalıyız, sadece insanların değil, bitki ve hayvanların da yaşadığı bir dünyada yaşadığımızı sürekli hatırlamalı ve alanlarımızı ona göre belirlemeliyiz. Teknolojik olarak 2020’de yaşarken fiziksel koşullarımızı da günün gerektirdiği şartlara getirmeliyiz. Sadece evimizin içinde değil, tüm iç ve dış mekanlarda, başkaları tarafından görünsün ya da görünmesin temizlik ve sağlık önceliğimiz olmalı. Bu, kişinin öz saygısıdır.”

Y. Mimar Feza Ökten Koca, temizlik için gerekli şartların üst kurumlarca tüm topluma sağlanması gerektiğinden bahsediyor ve şunları söylüyor: “Önce su ve sabun ile, sonra da ilkokul yıllarından başlayan eğitimle toplumu virüslerden koruyabiliriz. Unutmayalım, çocuklarımıza ilkokulda verdiğimiz temizlik eğitimi ve alışkanlığı, belki de bu konuda çok da duyarlı olmayan evdeki büyüklerinin de değişmesine neden olacaktır. Sadece bir kişiyi eğittiğimizi düşünürken aslından birkaç kişiyi eğitmiş olabiliriz. Alışkanlıklar yayılacaktır.”