Ev sahibi ve kiracıların hakları neler?
Sonbahar aylarına yaklaşıldıkça ev kiralamak isteyenler de arttı. Okulların yüz yüze eğitime geçiş yapacağının açıklanması ve üniversitelerin de yakında açılacak olması da kiralık ev arayışlarının artmasına neden oldu. Peki mülk sahibinin ve kiracının hakları neler? İşte ayrıntılar...
Sonbahar aylarına yaklaşıldıkça ev kiralamak isteyenler de arttı. Okulların yüz yüze eğitime geçiş yapacağının açıklanması ve üniversitelerin de yakında açılacak olması da kiralık ev arayışlarının artmasına neden oldu.
TRT Haber'de yer alan habere göre; kiracılar ve mülk sahipleri arasında zaman zaman kira ücreti, aidat, depozito gibi pek çok konuda anlaşmazlıklar ortaya çıkıyor. Fakat ‘6570 Sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanun’ ile kiracı ve gayrimenkul sahiplerinin hakları yasal bir zeminde oturuyor. Bu kanunla iki tarafın da birbirine karşı sorumlulukları belirlenmiş durumda. İşte kiracı ve mülk sahiplerinin hakları…
Kira sözleşmesi
Gayrimenkulün kiralandığı kişilerle imzalanan kira sözleşmesi, hem kiracının hem de konut sahibinin hak ve sorumluluklarını ortaya koyar. Kira sözleşmesi, kiraya verenin bir malın kullanılmasını ya da kullanmayla beraber ondan faydalanılmasını kiracıya bırakmayı, kiracının da buna karşılık kararlaştırılan kira tutarını ödemeyi taahhüt ettiği sözleşme. Kira sözleşmesi, belirli ve belirli olmayan bir zaman için gerçekleştirilir. Kararlaştırılan zamanın geçmesiyle herhangi bir bildirimde bulunmaksızın sona erecek kira sözleşmesi belirli sürelidir; diğer kira sözleşmeleri belirli olmayan zaman aralığı için geçerli sayılır.
Kiraya veren, kiralananı kararlaştırılan tarihte, sözleşmede amaçlanan kullanıma elverişli bir halde bırakmak ve sözleşme boyunca bu durumda bulundurmakla sorulu tutulur. Bu hüküm, ev ve çatılı iş yeri kiralarında kiracının aleyhine çevrilemez. Diğer kira sözleşmelerinde ise, kiracı aleyhine genel işlem şartları yoluyla bu hükme uymayan bir düzenleme gerçekleştirilemez.
Kiracının 10 yıl tahliyesi istenemiyor
Kiraya veren, sözleşme zamanının bitimine dayanarak sözleşmeyi bitiremez Fakat, 10 senelik uzama süresi sonunda kiraya veren, bu süreyi takip eden her uzama senesinin bitiminden en az üç ay önce bildirim yapmak şartıyla, herhangi bir neden göstermeden sözleşmeyi sona erdirebilir.
Belirsiz süreli kira sözleşmelerinde, kiracı her zaman, kiraya veren ise kiranın başlangıcından 10 sene geçmesinin ardından, genel hükümlere göre fesih bildirimiyle sözleşmeyi bitirebilir.
Kiracının hakları nelerdir?
Kiralanana ilişkin zorunlu sigorta, vergi ve benzeri sorumluluklar, aksi kararlaştırılmamış ya da kanunda öngörülmemiş ise, kiraya veren tarafından ödenir. Kiraya veren, kiralananın kullanımına ilişkin olacak şekilde, kendisi ya da üçüncü kişi tarafından gerçekleştirilen yan giderlere katlanmakla sorumlu olur.
Kiracı, gayrimenkul sahibi ile yaşayacağı sorunlarda hukuki zeminde hakkını arama imkanına sahip. Konut sahibinin haklı bir gerekçesi bulunmadan, kiracı kontrat süresi sona ermeden evden tahliye edilemez.
Borçlar Kanunu’na göre gayrimenkul sahibi, kira sözleşmesi süresinde mülkü nasıl kiraladıysa o şekilde tutmakla yükümlü. Mülkün tadilat masrafları, mülk sahibinin olur. Kiracı, evin yapı masraflarını kendi karşılayarak kira tutarını düşük ödeme hakkını elinde bulundurur.
Kiracı, konutta meydana gelen problemler sebebiyle evden yeterince yararlanamıyorsa mülk sahibinden bunların giderilmesini isteyebilir. Yapı kusurlarının sonradan oluşması ve giderilememesi halinde de kira tutarında indirim istenebilir.
Kira kontratları kiracı-gayrimenkul sahibi arasında meydana gelen problemlerin ilk sıralarında yer alıyor. Aksi ifade edilmedikçe ve sona ereceği tarihten 15 gün öncesine kadar yeni bir sözleşme hazırlanmamışsa otomatik olarak kira sözleşmeleri 1 sene tekrar yenilenmiş olur.
Zamanında ödemesi yapılmayan kiralarda taraflar arasında yaşanan büyük sorunlardan. Bu durumda kiracı, zamanında ödenmeyen kiraları ödemekle sorumlu olur. Gayrimenkul sahibi, kiranın geç ödenmesi sebebiyle kiracıdan ekstra ödeme isteme hakkına sahip değildir. Kiranın ödenmemesi halindeyse konut sahibinin kiracıyı mülkten çıkarmak için dava açma hakkı bulunur.
Eşyalı kiralanan konutlarda zamanla yıpranmış olan eşyalardan kiracı bilerek yapmadığı anlaşılması durumunda sorumlu tutulmaz. Eskiyen mobilyalar veya beyaz eşyaların masrafları kiracıdan istenemez.
Konut sahibi, kiracıyı evden çıkarırken evi verdiği gibi teslim aldıysa depozitoyu iade etmekle yükümlü tutulur. Tersi bir durumla karşılaşılması halinde hukuki yollara başvurmak tercih edilebilir. Depozito, kiralanan evin hasar görmeyeceğine ilişkin verilen güvence teminatıdır. Mülk sahibi, Borçlar Kanunu'na göre 3 aylık kira bedelini depozito şeklinde isteyebilir.
Ev sahibinin hakları nelerdir?
Gayrimenkul sahibi, kira sözleşmesinde yasal şekilde tespit edilen sınır oranında zam uygulayabilir. Konut sahibi, kira zammına onay vermeyen kiracıyı sözleşmenin bitiminde evden tahliye etme hakkına sahip.
Belirli süreli sözleşmelerin süresinin tamamlanmasına 15 gün kala, aksi ifade edilmedikçe sözleşme eski koşullar kapsamında yenilenir. Konut sahibi kira tutarını artırmak istiyorsa bu süre öncesinde yeni bir sözleşme yapabilir.
Kiranın ödenmemesi hallerinde, gayrimenkul sahibi ihtarname yollayarak 30 gün içinde borcun ödenmesini isteyebilir. Borcun ödenmemesi dhalinde konut sahibi, sözleşmeyi fesh ederek kiracıyı tahliye edebilir.
Konut sahibinden izinsiz şekilde evde gerçekleştirilen değişiklikler karşısında ev sahibi, kiracıdan bu değişiklikleri geri almasını isteyebilir.
Karşılıklı anlaşmazlık sonucunda kiracıya tahliye bildiriminde bulunmak, konut sahibinin hakları arasında bulunuyor. Taraflar arasındaki anlaşma hukuki yollarla sağlanabilir.
Konut sahibinin, kiracıdan 3 kira miktarını aşmayacak oranda depozito isteme hakkı bulunur. Sözleşmesona erdiğinde kiracı sebebiyle oluşan hasarlar, konutta meydana gelen zararları gidermek için gayrimenkul sahibi tarafından geri verilmemek üzere kullanabilir.
Kiracı hangi durumlarda tahliye edilebilir?