Fortune 500 Türkiye’nin lideri Tüpraş!

Finansal kurumlar ve holding şirketleri dışındaki tüm sektörleri kapsayan Fortune 500 Türkiye 2015 araştırmasında geçmiş yıllarda olduğu gibi Türkiye Petrol Rafinerileri (TÜPRAŞ) yine listenin ilk sırasını kimseye kaptırmadı. 2014 yılında net satışları yüzde 3,3 düşerek 39,7 milyar liraya gerileyen TÜPRAŞ, 8,16 milyar liralık ihracatla en çok ihracat yapan üçüncü şirket oldu. Listenin ikinci sırasında ise bu yıl BOTAŞ yer aldı. Net satışlarını yüzde 14,2 oranında artırarak 37,46 milyar liraya çıkaran BOTAŞ, 2008 yılında da listeye ikinci sıradan girmişti. Şirket 2009 ve 2010 listelerinde ise üçüncü sıraya gerilemişti. Şirket, 2011, 2012 ve 2013 yıllarında ise verilerini paylaşmadı. 2013 listesinde ikinci sırada bulunan OMV Petrol Ofisi ise bu yıl üçüncü sırada yer aldı. Şirket net satışlarını yüzde 31,9 artırarak 32,9 milyar liraya çıkardı.

Listede tüm şirketlerin esas faaliyet kârları yüzde 13,49 düşüşle 38,4 milyar liraya geriledi. Geçtiğimiz yıllarda kur ve faizdeki yükselişle bilanço yapıları bozulan şirketlerin, düşen kârlarını esas faaliyet dışı gelirle telafi etme yoluna gittikleri görülüyor. Listedeki şirketlerin net kârı ise geçen yıla göre yüzde 1,96 oranında düşerek 26,8 milyar liraya indi. Bu da şirketlerin faaliyet dışı gelirlerinin kârların yukarı çekilmesine yetmediğini gösteriyor. Ancak, biraz toparlanma söz konusu. Çünkü, 2013 yılında şirketlerin kârındaki gerileme yüzde 13,16 oranındaydı.

EKONOMİNİN ÜZERİNDE PERFORMANS

Öte yandan, Fortune 500 2014 listesine giren şirketlerin toplam net satışının bir önceki yıla göre yüzde 19,55 oranında artarak 791,7 milyar liraya yükseldiği görülüyor. Bunu enflasyondan arındırdığımızda, reel olarak yüzde 12,4’lük bir artış söz konusu. Ayrıca şirketlerin, geçen yıl yüzde 2,9 büyüyen Türkiye ekonomisinin de üzerinde bir performans sağladıkları dikkat çekiyor.

Listede yer alan şirketlerin net satışlarının sektörel bazda 2013 yılı verilerine göre değişimine baktığımızda ise ortaya çıkan tablo şöyle: Üretim şirketlerinin net satışları yüzde 7,61 artarak 333,6 milyar lira TL’ye, ticaret şirketlerinin yüzde 33,85 artışla 281,7 milyar TL’ye, hizmet şirketlerinin yüzde 21,73 artışla 128,3 milyar TL’ye, inşaat şirketlerinin ise yüzde 32,17 artışla 47,9 milyar TL’ye yükseldi..

BÜYÜME İVMESİ ARTIYOR

Fortune 500 2014 verilerini değerlendiren CRİF Analitik Çözümleri Birim Müdürü Yavuz Arsoy, “2013 ve 2014 yılı net satış büyüme hızları incelendiğinde, büyüme ivmesinin arttığı görülüyor. 2013 yılında Fortune 500 şirketlerinin net satışları yüzde 7,70 artarken, bu oran 2014’te yüzde 19,55’e çıkıyor. Öte yandan, 2013’ün aksine esas faaliyet kârlarında ise bir azalma var. Bir önceki yıl şirketlerin esas faaliyet kârları yüzde 25,34 artarken, 2014’te yüzde 13,49 azaldığını görüyoruz. Aynı şekilde bir önceki yılın aksine 2014’te diğer faaliyetlerden elde edilen gelir/gider dengesinde yüzde 49,44 oranında artış söz konusu. 2013 yılında bu oran yüzde 30,23 gerilemişti. 2014 yılında bir önceki yıla göre diğer faaliyetlerden elde edilen gelir artsa da bunun net kâr üzerinde olumlu yönde etkisine rağmen, net kâr rakamının yüzde 1,96 oranında azaldığını görüyoruz” diyor.

GEÇEN YILKİ FORTUNE 500 LİSTESİ İÇİN TIKLAYIN

Listede yer alan şirketlerin aktifleri yüzde 13,8’lik artışla 716,9 milyar liraya, özkaynakları ise yüzde 12,3 oranında yükselerek 310,1 milyar liraya çıktı.

TOPLAMI WAL-MART’IN DÖRTTE ÜÇÜ

Merkez Bankası 2014 ortalama dolar kurunu 2,18 liradan baz alarak yaptığımız hesaplamaya göre, Fortune 500 Türkiye’nin toplam satışları 362 milyar 84 milyon doları buluyor. Buna göre, Fortune 500 Türkiye şirketlerinin tamamı Fortune 500 ABD sıralamasına ancak üçüncü sırada girebiliyor. Fortune 500 ABD listesinde ilk sırada yer alan Wal-Mart’ın net satışları 485,6 milyar dolar. Bu rakamlara göre, Türkiye’nin en büyük 500 şirketinin net satışlarının toplamı Wal-Mart’ın yüzde 75’i ediyor.

2013 ve 2014 yıllarında döviz kurlarında hem iç siyasi gündem hem de yurtdışında ABD Merkez Bankası’nın (FED) tahvil alımlarını sonlandırmasıyla yaşanan ani ve hızlı hareketler şirketleri olumsuz etkilemişti. Kurlardaki artış, özellikle ithalatını dolarla yapan veya dolar borcu bulunan şirketlerin hem nakit akışlarının bozulmasına hem de maliyetlerinin artmasına yol açmıştı. Bunu aşmak isteyen ihracatçı şirketler, pazar çeşitlendirmesine yönelmelerinin meyvelerini az da olsa almaya başladı. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, 2014 sonunda Türkiye’nin toplam sınai ihracatı dolar bazında yüzde 4 artışla 157,6 milyar dolara çıktı. TL bazında ise yüzde 19,6 artışla 344,8 milyar liraya yükseldi. Fortune 500 listesinde yer alan sanayi, hizmet ve inşaat-taahhüt şirketlerinin de toplam ihracatı TL bazında yüzde 19,98 artışla 186,8 milyar liraya yükseldi. Buna göre, ihracatın TL bazında artış oranları TİM ve Fortune 500 listesinin paralellik gösterdiği söylenebilir.

THY YİNE İHRACAT LİDERİ

Türkiye’nin en büyük 100 firmasının ihracatı, tüm listedeki firmaların ihracatının yüzde 68’ini (üçte ikisini) oluşturuyor. Listedeki ilk 100 şirketin ihracatı bir önceki yıla göre yüzde 21,4 artış kaydetti. Listedeki son 100 şirketin ihracatı ise bir önceki yıla göre yüzde 1,4 oranında arttı. Fortune 500 şirketlerinin 401’i ihracat yaparken, 99 şirketin satışlarının tamamını yurtiçinden elde ettiğini görüyoruz.

İhracat yapan şirketlere baktığımızda ise geçmiş yıllarda olduğu gibi Türk Hava Yolları’nın (THY) yine ilk sırada olduğu görülüyor. THY geçen yıl 20,6 milyar liralık hizmet ihracatı gerçekleştirdi. THY, Fortune 500 listesine geçen yıl olduğu gibi bu yıl da dördüncü sıradan girdi.

87 YENİ ŞİRKET GELDİ

Geçmiş yıllardaki Fortune 500 listelerine petrol ve enerji şirketleri damgasını vurmuştu. 2014 yılında da bu geleneğin devam ettiğini görüyoruz. 242,5 milyar TL satış gelirine sahip Fortune 500’ün ilk 10 şirketinin sektörel ağırlığı petrol ve enerji şirketlerinden oluşuyor.

Listenin ilk 10’unda enerji sektörü haricindeki şirketlere baktığımızda ise Türk Hava Yolları, Türk Telekom ve BİM’i görüyoruz. 2007 yılında Fortune 500 listesine 24’ncü sıradan giren BİM, her yıl istikrarlı bir şekilde listedeki yerini yukarı taşırken, bu yıl bir sıra yükselerek 9’uncu oldu.

Geçen sene Fortune 500 listesinde olup bu sene olmayan ise 87 adet firma var. Dolayısıyla bu listeye 87 adet yeni şirket girdi. Listeye dahil olan 87 firmanın yedisi ilk 100’de, 23’ü ise ilk 200’de yer alıyor.

BİLİŞİM VE İNŞAATIN PAYI

Listede 22 bilişim şirketi (2013’te 24 şirket vardı) bulunurken, bu şirketlerin toplam net satışları 43,4 milyar lira oldu. Fortune 500 listesi içinde bilişim şirketlerinin payının yüzde 5,49 olduğu görülüyor. Öte yandan, listeye 31 inşaat şirketi (2013’te 25 şirket vardı) girdi. Bu şirketlerin de toplam net satışları 47 milyar lira olurken, tüm liste içindeki paylarının yüzde 5,94 olduğu görülüyor.

ÇITA YÜKSELİYOR

Listedeki 147 şirketin satış geliri 1 milyar TL’yi aştı. Bu rakam, geçen yıl 125’ti. Öte yandan, geçen yıl satış gelirleri 10 milyar liranın üzerinde bulunan şirket sayısı 14’te bulunurken, bu yıl 16’ya yükseldi.

Listenin 500’üncü sırasında bulunan şirketin net satışı 284 milyon 178 bin TL. Geçen yıl listenin sonundaki şirketin net satışı 230 milyon 352 bin liraydı. Listeyi ilk hazırladığımız 2008 yılında ise bu rakam 89,5 milyon liraydı. Yıllar itibariyle listenin sonundaki şirketin net satışının arttığını, dolayısıyla çıtanın yükseldiğini söyleyebiliriz.

ÇALIŞAN SAYISI YÜZDE 6,8 ARTTI

Fortune 500 şirketlerinin çalışan sayısının da her geçen yıl arttığı dikkat çekiyor. Geçen yıl 1 milyon 49 bin 579 olan Fortune 500 listesindeki şirketlerin toplam çalışan sayısı, bu yılki listede yüzde 6,8 oranında artarak 1 milyon 121 bin 236’ya çıktı. İlk yayımlandığı tarihten bu yana Fortune 500 şirketlerinin istihdamına bakıldığında, 2007-2008 yıllarında küresel krizin etkisiyle çalışan sayısı azalırken 2009’dan itibaren istikrarlı bir şekilde artış yaşandığı görülüyor.

İşte Türkiye'nin en büyük ilk 50 şirketi;

Fortune