Gayrimenkul alım satımında eksik ödenen harcın cezası!
Gayrimenkul alım satımında ya da diğer işlemlerde, eksik harç ödenmesi veya harcın hiç ödenmemesi söz konusu olabilir
Bu gibi durumlarda, hesaplanan harçlara ceza uygulanıp uygulanamayacağı öteden beri tartışılan bir konudur. Tartışmalara, “harcı doğuran olay” ve “harcın ödeme zamanı” yol açmaktadır. Gerçekten de genel anlamda harç, bir kamu hizmetinin bedeli olarak, hizmet yapılmadan önce alınmaktadır. Nitekim Maliye Bakanlığı bir Özelgesi’nde;
“… Harçlar tahakkuku tahsile bağlı amme alacaklarıdır. Yani; harç ödendiği zaman tahakkuk etmektedir. Bu durum; harç tahsil edilmeden, harca tabi olan kamu hizmetinin yapılmayacağı anlamına gelmektedir.” (MB’nin, 14.12.1995 tarih ve 69487 sayılı Özelgesi).
Şeklindeki görüşü de bu yönde olup harç tahsil edilmeden kamu hizmetinin yapılamayacağı, Maliye Bakanlığınca da ifade edilmektedir. Harçlar Kanunu’ndaki bazı hükümler de bu görüşü desteklemektedir.
Harçlar Kanunu’nun 127-130. madde hükümlerine göre;
- Harçların tamamı peşin olarak ödenmeden harca konu olan işlem yapılmaz.
- Tapu memuru, gerekli harçları tamamen almadan işlem yaparsa ödenmeyen veya eksik ödenen harçtan mükellef ile müteselsilen, yani zincirleme sorumlu olur.
- İşin sonunda alınması gereken ancak ödeme zamanı belirtilmeyen harçlar; harç alacağının ortaya çıkmasından itibaren 15 gün içinde ödenir.
- Süresi içinde ödenmeyen harçlar, ilgili makam ve daireler tarafından, sürenin sonundan itibaren 15 gün içinde bir yazı ile o yerin ilgili vergi dairesine bildirilir.
Yukarıdaki hükümlere göre, harç ödenmeden kamu hizmeti yapılamayacağı, dolayısıyla eksik ödenen harçtan söz edilemeyeceğinden, harca ceza kesilemeyeceği gibi bir sonuç çıkmaktadır. Nitekim; bu sonuç başta maktu tutarda alınan harçlar olmak üzere çoğu harç için doğrudur.
Ancak; tapu harçları için durum farklı. Çünkü, 6 Haziran 2008 tarihinden itibaren 5766 sayılı Kanun ile değişen Harçlar Kanunu’nun 63. maddesi hükmü ile, Tapu Kadastro Harçlarına vergi ziyaı cezası kesilebileceği hüküm altına alınmıştır. Söz konusu madde hükmüne göre, mükelleflerin vergi değerinden daha düşük beyanda bulunmaları durumunda, harcın hesabında vergi değeri esas alınacak ve aradaki farka isabet eden, yani; eksik ödenen harç, Vergi Usul Kanunu’na göre hesaplanan vergi ziyaı cezası yüzde 25 oranında uygulanmak suretiyle ikmalen tarh edilecektir (Harçlar Kanunu Md. 63).
Kanun koyucu harç mükelleflerine anlayışla yaklaşmış ve süresinde tarh ve tahakkuk ettirilmeyerek eksik ödenen harca, vergi ziyaı cezasının yüzde 25’inin uygulanmasını hüküm altına almıştır.
Çünkü, VUK’un 341. maddesine göre vergi ziyaı; “Mükellef veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik tahakkuk ettirmesini ifade eder...” şeklinde tanımlanmıştır.
VUK 344. maddesinde ise, “Vergi ziyaı suçu mükellef ve sorumlular tarafından 341. maddede yazılı hallerle vergi ziyaına sebebiyet verilmesidir.” şeklinde tanımlanmakta ve vergi ziyaına sebebiyet verilmesinin vergi ziyaı suçunu oluşturduğu vurgulanmaktadır.
Söz konusu maddenin ikinci fıkrasında ise; vergi ziyaı suçu işleyenlere “vergi ziyaı cezası” kesileceği, vergi ziyaı cezasının; ziyaa uğratılan verginin bir katı olarak uygulanır.
Ancak, Harçlar Kanunu’ndaki “özel hüküm” nedeniyle, düşük bildirilen alım-satım değerleri için vergi ziyaı cezası yüzde 25 oranında uygulanmaktadır.
Şükrü KIZILOT/Hürriyet Emlak
“… Harçlar tahakkuku tahsile bağlı amme alacaklarıdır. Yani; harç ödendiği zaman tahakkuk etmektedir. Bu durum; harç tahsil edilmeden, harca tabi olan kamu hizmetinin yapılmayacağı anlamına gelmektedir.” (MB’nin, 14.12.1995 tarih ve 69487 sayılı Özelgesi).
Şeklindeki görüşü de bu yönde olup harç tahsil edilmeden kamu hizmetinin yapılamayacağı, Maliye Bakanlığınca da ifade edilmektedir. Harçlar Kanunu’ndaki bazı hükümler de bu görüşü desteklemektedir.
Harçlar Kanunu’nun 127-130. madde hükümlerine göre;
- Harçların tamamı peşin olarak ödenmeden harca konu olan işlem yapılmaz.
- Tapu memuru, gerekli harçları tamamen almadan işlem yaparsa ödenmeyen veya eksik ödenen harçtan mükellef ile müteselsilen, yani zincirleme sorumlu olur.
- İşin sonunda alınması gereken ancak ödeme zamanı belirtilmeyen harçlar; harç alacağının ortaya çıkmasından itibaren 15 gün içinde ödenir.
- Süresi içinde ödenmeyen harçlar, ilgili makam ve daireler tarafından, sürenin sonundan itibaren 15 gün içinde bir yazı ile o yerin ilgili vergi dairesine bildirilir.
Yukarıdaki hükümlere göre, harç ödenmeden kamu hizmeti yapılamayacağı, dolayısıyla eksik ödenen harçtan söz edilemeyeceğinden, harca ceza kesilemeyeceği gibi bir sonuç çıkmaktadır. Nitekim; bu sonuç başta maktu tutarda alınan harçlar olmak üzere çoğu harç için doğrudur.
Ancak; tapu harçları için durum farklı. Çünkü, 6 Haziran 2008 tarihinden itibaren 5766 sayılı Kanun ile değişen Harçlar Kanunu’nun 63. maddesi hükmü ile, Tapu Kadastro Harçlarına vergi ziyaı cezası kesilebileceği hüküm altına alınmıştır. Söz konusu madde hükmüne göre, mükelleflerin vergi değerinden daha düşük beyanda bulunmaları durumunda, harcın hesabında vergi değeri esas alınacak ve aradaki farka isabet eden, yani; eksik ödenen harç, Vergi Usul Kanunu’na göre hesaplanan vergi ziyaı cezası yüzde 25 oranında uygulanmak suretiyle ikmalen tarh edilecektir (Harçlar Kanunu Md. 63).
Kanun koyucu harç mükelleflerine anlayışla yaklaşmış ve süresinde tarh ve tahakkuk ettirilmeyerek eksik ödenen harca, vergi ziyaı cezasının yüzde 25’inin uygulanmasını hüküm altına almıştır.
Çünkü, VUK’un 341. maddesine göre vergi ziyaı; “Mükellef veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik tahakkuk ettirmesini ifade eder...” şeklinde tanımlanmıştır.
VUK 344. maddesinde ise, “Vergi ziyaı suçu mükellef ve sorumlular tarafından 341. maddede yazılı hallerle vergi ziyaına sebebiyet verilmesidir.” şeklinde tanımlanmakta ve vergi ziyaına sebebiyet verilmesinin vergi ziyaı suçunu oluşturduğu vurgulanmaktadır.
Söz konusu maddenin ikinci fıkrasında ise; vergi ziyaı suçu işleyenlere “vergi ziyaı cezası” kesileceği, vergi ziyaı cezasının; ziyaa uğratılan verginin bir katı olarak uygulanır.
Ancak, Harçlar Kanunu’ndaki “özel hüküm” nedeniyle, düşük bildirilen alım-satım değerleri için vergi ziyaı cezası yüzde 25 oranında uygulanmaktadır.
Şükrü KIZILOT/Hürriyet Emlak
