Görme engelliler için yapılan yollar engel yaratıyor!

İstanbul ’da yollarda sarı renkli kabartmalı şeritler hemen herkesin dikkatini çekmiştir. Bazıları, kabartmalı yollar için ‘‘Kaldırım süsleri “güzel olmuş” derken bazıları da ‘‘Belediye nereye para harcayacağını şaşırıyor’’ yorumu yapıyor. Oysa o şeritler süs değil görme engelliler için ‘yolunu bulma’ işareti. Ancak bu yollar gelişigüzel yapıldığı ve işgal edildiği için İstanbul ’da yaşayan görme engellilere tam bir ‘engel’ oluşturuyor. Kurala göre, ‘sarı şeritli’ yol, ‘düz devam edebilirsin’ anlamına geliyor. ‘Yuvarlak kabartmalı’ yol ise ‘yol bitti, dur’ demek. Dolayısıyla kabartmalı yolların bu kurala uygun döşenmesi gerekiyor. Ancak kentteki birçok kabartmalı yol bu kurala uygun değil. Görme engelli Oğuz Karadağ’la İstanbul sokaklarına çıktık ve ‘kolaylaştırıcı olsun diye düşünülen sistemin’ görme engellilerin yaşamını nasıl zorlaştırdığını tespit ettik. Karadağ’la Taksim, Karaköy, Beşiktaş , Kadıköy gibi merkezi yerleri dolaştık.

Aynı cadde üzerinde karşılıklı bulunan kaldırımlarda birinin kabartmalı yolu varken diğerinin yoktu. Bazı caddelerde yaya yolunun yarısında, yolun bittiğini, durması gerektiğini gösteren yuvarlak hissedilebilir şeritler olmadığı gibi kimi caddeler de bu kabartmalı işaretler gelişigüzel konmuştu. Yani düz yürümesi gereken yolda sadece uyarıcı kabartma yer alıyordu. Aynı hat üzerinde Karaköy tramvay bölgesindeyse şeritlerin doğru şekilde yerleştirildiğini gördük. Ancak bir doğru bir yanlış olunca engellilerin bu düzenlemeye güveni de kalmamış. 

Mevcut olan ‘hissedilebilir yollar’ vatandaşlar tarafından anlamı da bilinmediğinden işgal edilmiş durumda. Motosikletini, aracını park edenler, saksı, tabela koyanlar görmek mümkün. Kadıköy Kuşdili Caddesi’ndeki hissedilebilir yolu polis bariyerleri kesiyor. 

O yollara güvenmiyoruz 

Görme Engelliler Derneği Başkanı Ahmet Cantürk, yollardaki sorunlarla ilgili şunları söylüyor: “Yol öncelikle beni yönlendirebilmeli, tehlikelerden korumalı, bağımsız hareketime hizmet etmeli. Ama yol üzerindeki elektrik direkleri kaldırılmamış. O zaman güvenilir bir yol olmuyor. En önemli sorun, yollarda standart olmaması. Yaya geçidinde, tehlikenin yoğun olduğu yollarda hissedilebilir yolların olması daha önemli. İhtiyaca cevap veriyor olması, standardın olması gerekir.” 

Bu yollar denetlenmeli 

Herkes için tasarlanmış bir şehir düzenlemek için çalışan Tasarım Algısı ve Çevre Bilincini Geliştirme Derneği de (TAG Platform) kusurlu yolları incelemiş. Yüksek Mimar ve Tag Platform’un Genel Koordinatörü olan Banu Binat ‘‘Merpen basamakları 17 cm olmalı. Ancak kaldırım 30 cm çıkamıyorsunuz. Çocuk da, yaşlı da, görme engelli de çıkıp inebilmeli buradan. Bazen de alternatifli tasarım yapılmalı turnikeler mesela herkes geçmeli, bebek arabasıyla da geçilebilmeli. Sosyologlara, STK’lara çok görev düşüyor. Yerel yönetimlerin tüm paydaşlarından, uzmanlarından destek alınmalı. Anlaştığı inşaat firmasını çalıştırmalı ve denetleyebilmeli” diyor. 

Bu yola nasıl güvenirim? 

Kadıköy Söğütlüçeşme’de ‘dümdüz gidebilirsin - düz yol’ anlamını veren düz çizgili kabartma yolların biri inşaat yığıntılarıyla bölünmüş halde karşımıza çıkıyor. Aynı yol inşaatla hiç bölünmemiş gibi uyarıcı olan yuvarlak hissedilebilir yol olmadan devam ediyor. Oğuz Karadağ, yolda giderken bu durumla karşılaştık. Karadağ ne yapacağını şaşırdı. Bu yollara güvenmediklerini söyledi. 

Polis bariyeri engelliyor 

Burası Kadıköy Kuşdili Caddesi. Görme engelliler için yapılan hissedilebilir yolu, polis bariyeri kesiyor. Bariyer tam da hissedilebilir yolun ortasına denk geliyor. Yol, bariyerden sonra devam ediyor. 

Karaköy’de doğru bir yol 

Karaköy’de tramvay durağının yakınındaki bu yol kurala uyuyor. Yuvarlak noktalı kabartmalı yol, ‘tehlike’ olduğunu ve durulması gerektiğini işaret ediyor. Kısa düz şeritli yol “Buradan devam et” demek. 

Engelliye ‘dur’ diyen yol 

Bu yol Beşiktaş ışıklarda bulunuyor. Kırmızı kalın yol ‘yuvarlak kabartmalı’ olarak yapılmış. Yani engelliye ‘dur’ diyor. Oysa yol ışıklara kadar sürüyor. ‘Devam et’ anlamına gelen şeritler halinde olmalıydı. 

Motosiklet park edilmiş 

Kadıköy’de Altıyol’daki hissedilebilir yolda, bir kişi motosikleti park etmiş durumda. Görme engelli bir kişi bu yolda yürüdüğünde motosiklete çarpmaması işten bile değil. Bunun nedeniyse bilinçli olmamaları. 

Şehir süsü engeli 

Engellilerin yaşamını kolaylaştırmak için yapılan yollara konulan en büyük engellerden biri de şehir süsleri. Kadıköy’deki bu yol dev bir saksı ile kesilmiş durumda. 

Bu yolun başı nerede? 

Taksim Metrosu’nda bir görme engelli sağdaki yoldan merpene ulaşabilir. Hem yürüyeceği hem duracağı yol konulmuş. Ortada ve solda ise engelliye ‘dur’ diyen işaret var, ancak engelliyi oraya götürecek yol yok.

Radikal