Hangi masraflar kiradan düşülür?
Evlerde yapılan tadilat ve yenileme işlemlerinin masrafları ev sahipleri ve kiracılar arasında tartışmalara neden oluyor. Peki hangi masraflar kira ücretinden düşürülebilir? İşte detaylar...
Kiracılar ve ev sahipleri masraflar hakkında bilgi sahibi olmak istiyor. Takvim'de yer alan habere göre; kira bedellerinde artış olurken kiracılar ve ev sahipleri ek masraflarla karşı karşıya kalabiliyor. Kimi zaman ev veya binayla ilgili çıkan masraflar kiracıya ek yük olabiliyor. Ancak bu masraflardan bazıları kira bedelinden inebiliyor. Bu sebeple kiracılar ve ev sahiplerinin hangi masraflardan sorumlu tutulup tutulmadığı araştırılıyor.
Son dönemde fahiş kira artışları gündem oldu. Son 1 senede kiralarda görülen iki kat artış bütçeleri zorlamaya başladı. Kira ödemeleri hane gelirleri üzerinde önemli bir paya sahip olurken kimi zaman evle ve binayla ilgili çıkan bazı masraflar da kiracıya ek yük olabiliyor. Ancak kiracı, bazı masrafları kira bedelinden düşebiliyor. Kiracıların, kiradan düşebileceği masraflarla ilgili hakları kanunlarla korunuyor.
Kiralanan ev ya da işyeri sonradan ayıplı olursa (evde bir tesisat sorunu, küf, rutubet, kombi bozulması gibi) kiracı, sorunun uygun bir sürede ortadan kalkmasını isteyebilir. Bu sürede ayıp giderilmezse kiracı, ayıbı kiraya veren hesabına giderebilir ve bundan doğan alacağını kira bedelinden düşebilir. Bu durumda onarım işlemini gösteren faturayı ev sahibine teslim etmesi büyük önem taşıyor.
Binalardaki ortak kullanım alanlarıyla ilgili bakım-onarım giderleri de mülk sahibine ait oluyor. Örneğin dış cephe boya badanası, mantolama, asansör bakım masrafları, bina tesisatında onarım, tadilat gibi masrafları mülk sahibi tarafından ödenir. Ancak mülk sahibi bu borcunu ödemezse kiracıdan ödemeyi isteyebilir. Kat Mülkiyeti Kanunu'na göre, kat malikinin giderlere yönelik borcundan kiracılar veya başka bir sebebe dayanarak devamlı bir şekilde yararlananlar da müştereken ve müteselsilen sorumlu oluyor. Ancak, kiracının sorumluluğu ödemekle yükümlü olduğu kira miktarı ile sınırlı olup, yaptığı ödeme kira borcundan düşülür.
Kiracı, kiraya verenin yazılı rızasıyla kiralananda yenilik ve değişiklikler uygulayabilir. Boya, badana buna örnek olabilir. Yenilik ve değişikliklere rıza veren kiraya veren, yazılı olarak kararlaştırılmış olmadıkça, kiralananın eski durumuyla geri verilmesini talep edemez. Kiracı, aksine yazılı bir anlaşma yoksa, kiraya verenin rızasıyla yaptığı yenilik ve değişiklikler sebebiyle kiralananda ortaya çıkan değer artışının karşılığını talep edemez.
Borçlar Kanunu, kira ilişkileriyle ilgili tüm detayları anlatıyor. Kanun, hangi durumda masrafı kimin ödeyeceğini de belirliyor. Kanuna göre, ev sahibinin öncelikle evi kiracıya kullanıma elverişli bir şekilde teslim etmesi ve sözleşme süresi boyunca bu elverişliliği sağlaması gerekiyor. Kiralanan sonradan ayıplı duruma gelirse kiracı; Kiraya verenden ayıpların giderilmesini, Kira bedelinden ayıpla orantılı bir indirim yapılmasını, Zararının giderilmesini talep edebilir. Fakat, zararın giderilmesi istemi diğer seçimlik hakların kullanılmasını önlemez. Önemli ayıp durumunda kiracının sözleşmeyi fesih hakkı saklıdır.
Eğer evde ya da işyerinde kullanımı elverişsiz bir duruma sokan sorunlar mülk sahibi tarafından giderilmez ya da kiracının da kira bedelinden düşerek gidermesine onay vermezse fesih hakkı doğar. Borçlar Kanunu'nda bu konuda "Ayıbın, kiralananın öngörülen kullanıma elverişliliğini ortadan kaldırması ya da önemli ölçüde engellemesi ve verilen sürede giderilmemesi durumunda kiracı, sözleşmeyi feshedebilir" ifadesi bulunuyor.
Eğer kiracı mülkteki bir eşyaya hasar verdiyse, kullanım ömrünü tamamlamadan kötü kullanımdan dolayı eskiyen veya kırılan bir eşya varsa, bu masrafları kiracının ödemesi gerekiyor. Eğer ödeme yapmazsa ya da zararı gidermezse, bu masrafları eve girerken ödediği depozitodan tahsil ediliyor. Bu durumda depozitosunu geri alamıyor. Kiracı, kiralananın kullanımını etkileyen ayıpların varlığı durumundabu ayıpların kiraya veren tarafından öğrenilmesinden ayıbın giderilmesine kadar geçen süre için, kira bedelinden ayıpla orantılı bir indirim yapılmasını talep edebilir. Diğer yandan mülk sahibinin eğer imkanı varsa, kiralanandaki ayıbı ortadan kaldırmak yerine, uygun bir süre içinde ayıpsız benzeriyle değiştirme hakkı da bulunuyor.
Kiralanan ev veya işyeri ile ilgili DASK gibi zorunlu sigorta, Emlak Vergisi gibi vergi ödemelerini ev sahibinin sorumluluğunda. Eğer bu ödemeleri kiracının ödemesi istenirse kiradan düşebilir.
