HES kurulan vadilerde doğal yaşam koruma altına alınacak!

Orman ve Su İşleri Bakanlığı, hidroelektrik santral (HES) kurulan havzalarda doğal yapının bütünüyle korunması için bir proje başlattı. 

     Bitki örtüsünün yeniden ve eskisinden fazlasıyla tesisini öngören proje kapsamında, yaban hayatının korunması için balıklara su geçişi sağlayacak köprüler ve kara hayvanlarına üst geçitler kurulacak. 

   Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Trabzon Of Solaklı ve Rize İyidere vadisinde gerek HES gerekse de karayollarının çalışmalarından dolayı ortaya çıkan olumsuzlukların giderilmesi amacıyla pilot havza çalışması başlattı. 

     Pilot uygulamanın ardından ülke geneline yaygınlaştırılacak proje kapsamında öncelikli olarak Solaklı Vadisi ele alındı. Of-Çaykara arasındaki yaklaşık 20 kilometrelik güzergahta Karadeniz Teknik Üniversitesi öğretim üyeleriyle birlikte ''Solaklı Vadisi İyileştirme Projesi'' adı altında entegre bir çalışma başlatıldı. 

     Bu kapsamda, 3'ünün inşaatı devam etmek üzere 4 HES bulunan proje güzergahında, aynı zamanda karayolu inşaatı da yer alıyor. 

     Projenin dere yatağı ıslahına dönük kısmında, 12 kilometre boyunca taşkın yataklı kesit uygulanacak. Membaya doğru kalan 8 kilometrede ise yatak dar ve derinleştiği için enine yapılar inşa edilecek. Ayrıca 20 kilometre proje güzergahında tabii görünümü sağlama adına yerleri tespit edilen 2 adet göl oluşturulacak. 

     Proje ile havzanın orman fonksiyonları belirlenecek, konumsal veri tabanı Coğrafi Bilgi Sistemi ve uydu görüntüleri ile kurulacak ve mevcut orman amenajman planları ekosistem tabanlı ve çok amaçlı yaklaşımla yenilenecek. Havzanın orman fonksiyonları, ''Hidrolojik (su üretimi ve su koruma) fonksiyonu, toprak koruma (erozyonu önleme) fonksiyonu, estetik-rekreasyon fonksiyonu, doğa (özellikle biyoçeşitlilik) koruma fonksiyonu, odun (karbon ve oksijen üretimi ağırlıklı) ve odun dışı orman ürünleri üretim fonksiyonu'' olarak belirlendi. Of ve Çaykara planlama birimleri içerisinde kalan Solaklı havzasının orman amenajman planları, ekosistem tabanlı çok amaçlı planlama esaslarına göre planlandı ve uygulamaya konuldu. 

     Sel ve heyelana karşı tedbir 

     Proje kapsamında, havza bütüncül yaklaşımla ele alınarak, havzada oluşan mevcut ve potansiyel heyelan alanları belirlenecek ve modern metotlarla iyileştirilecek. Solaklı Havzası'ndaki mevcut ve potansiyel çığ, sel, erozyon ve heyelan alanları belirlenerek, bu alanların havza restorasyonu çalışmaları planlandı. 

     Proje ile havzada biyolojik çeşitliliğinin korunmasına yönelik; yaban hayvanları ve bitki türleri belirlenecek, korumada hedef tür ve biyotoplar saptanacak ve bütün bitki kompozisyonlarında yerel tabii türlerimiz kullanılacak. 

     Bitki türü seçiminde tabii ve estetik güzelliği olan türlerin yanı sıra kestane, ıhlamur, ceviz, karayemiş, kiraz, üvez, mavi yemiş, gibi meyvelerinden ve çiçeklerinden gerek yöre halkının gerekse ziyaretçilerin faydalanabileceği türlere öncelik verilecek. Ayrıca, yaban hayvanları için besin, barınak ve yuvalanmalarına uygun tabii bitki türleri kullanılacak. 

     Yörede arıcılığın geliştirilmesinde katkıları olacak, kurulması olası ''Bal Ormanı'' için vejetasyon ve ekosistem özellikleri açısından uygun alan belirlenecek, alanda bu amaca yönelik uygun doğal bitki türleri önerilecek. 

     Yaban hayatı için özel koridor

     Yaban hayvanlarının yaşam alanlarında oluşan izolasyon ve parçalanmayı önlemek için koridorlar ve tampon alanlar oluşturulacak, önemli yerlerde yaban hayvanlarının geçişi için uygun üst geçit, alt geçit veya menfezler yapılacak. 

     Bu kapsamda, yollardaki bariyerlerde uygun geçiş yerleri yapılacak. Zorunlu hallerde yuva, tünek, sığınak veya yemlik gibi bazı yapay yaşam alanı unsurları oluşturulacak. Yaban hayvanlarının yaşam alanlarının uygun bir şekilde bakım ve iyileştirilmesi yapılacak. Yaban hayvanlarının istenilen yerlerden geçişini sağlayan yönlendirici çit ve bariyerler konulacak. Uygun yerlere, yaban hayatı ile ilgili uyarıcı ve bilgilendirici levha ve ışıldaklar yerleştirilecek. Bu çalışma ile vadide bulunan mevcut balık türüne göre en uygun yerlerde balık geçitleri planlanacak. 

     Akarsu hattında kalan can suyu ve oluşturulacak setler ile balık varlığının akarsularda devam ettirilmesine imkan tanınacak, hatta artışına da yardımcı olunacak. Böylece sportif balıkçılık faaliyetlerine de katkı sağlanacak. 

     Yapılacak bentler ile akarsuya hem akış hem de göllenme sağlanacak, suda yaşayan canlıların sayıları ve gelişimlerine olumlu katkı olacak. Böylelikle sucul organizma sayılarında da bir artış sağlanacak ve bununla ortamda bulunan balıkların beslenmesi olumlu yönde etkilenecek. 

     HES'ler ve etki alanlarındaki vejetasyon tiplerinin bitki birlikleri bitki sosyolojisi çalışmalarıyla saptanacak, bu birliklerinden ve gerekli ekolojik verilerden yararlanılarak Avrupa Birliği Bilgi Sistemi'ne (EUNIS) göre biyotoplar belirlenecek ve sayısal ortamda haritalanacak. 

     Ekosistem hassasiyetleri tespit edilerek, bitkisel biyoçeşitliliğin sürekliliğinin sağlanmasında ulusal ve uluslararası doğa koruma mevzuatlarına göre tedbirlerin koruma-kullanma dengesi içerisinde alınması için gerekli önerilerde bulunulacak. 

     Havzadaki HES'lerin flora ve vejetasyon üzerindeki etkilerinin neler olabileceği ve bunun için nasıl önlemler alınması gerektiği konularında gerekli önerilerde bulunulacak. 

     Rekreasyon alanları oluşturulacak

     Gerek yöre halkının gerekse yerli ve yabancı turistlerin rekreasyonel ihtiyacı, yapılacak oturma dinlenme mekanları, fizik-egzersiz alanları ve diğer spor alanları, yürüyüş yolları, bisiklet yolu, balık tutma ve manzara terasları, yeme-içme mekanları, kayıkla gezinti, çocuk oyun alanları gibi etkinlik alanları ile karşılanacak. 

     Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu, konuya ilişkin değerlendirmesinde, çevre dostu HES yatırımlarının, bu yeni proje ile tabiatın daha iyi korunmasına da vesile olacağını kaydetti. 

     Türkiye'nin sürdürülebilir kalkınması için ''olmazsa olmaz'' durumdaki HES'lere, çevreci bir anlayışla yaklaştıklarını vurgulayan Eroğlu, ''Bu projenin ülke geneline yaygınlaştırılmasıyla HES'ler artık sadece bereket getiren değil, aynı zamanda çevremizi güzelleştiren, tabiatımızı koruyan yatırımlar haline gelecek'' dedi. 

AA