İki yılda 7 lojistik köy faaliyete başladı!

10 yıl önce başlatılan 'Lojistik Köyler'de 3 proje daha geldi, sayı 20’yi buldu. Bugüne kadar 7 proje tamamlanarak faaliyete geçildi. 6 köyün inşaatları ise devam ediyor. Ağırlıklı olarak inşaatlarına 2013 yılında başlanan lojistik köylerde 2016 sonuna kadar hizmete giren köy sayısının 13’ü bulması bekleniyor. Karayolu, demiryolu, denizyolu ve yerine göre havayolu erişimi ile kombine taşımacılık imkanlarının olduğu depolama ve ulaştırma hizmetlerinin birlikte sunulduğu lojistik merkezler projesi 2005 yılında 17 merkezle başlatılmıştı. Projenin sahibi TCDD, farklı ölçeklerde 17 noktada tesisler kurmak için harekete geçmiş, sonradan Habur ve Bitlis Tatvan merkezleri de projeye dahil edilmişti. Ayrıca Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü de (AYGM) İzmir–Kemalpaşa’da lojistik köy kurmaya başlamış, böylece toplam lojistik köy sayısı 20’ye çıkmıştı. 

19’u TCDD ve 1’i AYGM tarafından olmak üzere toplam 20 merkez aşama aşama devreye alınıyor. Projenin yürütücüsü TCDD’nin son verilerine göre 6 merkezde inşaatlar devam ediyor. 7 merkezde ise proje, kamulaştırma işlemleri sürdürülüyor. Bu tabloya göre, 2016 sonuna kadar 6 merkezin daha devreye alınması muhtemel gözüküyor. Açılan merkezler şöyle: Samsun (Gelemen), İstanbul (Halkalı), Eskişehir (Hasanbey), Denizli (Kaklık), Kocaeli (Köseköy), Balıkesir (Gökköy) ve Uşak. Lojistik Köyler projesinin amacı sadece Türkiye’nin iç dış taşımalarıyla sınırlı değil. Projenin asıl hedefi 'Türkiye’yi bölgesinde lojistik üs haline getirmek.' TCDD tarafından 2005 yılından başlatılan lojistik merkezler kurma çalışmaları, Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü (AYGM), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), Gümrük ve Turizm İşletmeleri A.Ş. (GTİ), UND Lojistik Yatırım A.Ş., Demiryolu Taşımacılığı Derneği (DTD), Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİ- KAD) vb. gibi kurum, kuruluş ve derneklerle koordineli olarak yürütüldü.

40 milyar dolarlık katkı 10 bin kişilik istihdam

Lojistik merkezler hizmete girdiğinde; lojistik sektörüne yıllık 40 milyar dolarlık katkı, 27 milyon ton ilave taşıma imkanı ile 9 milyon metrekare konteyner stok ve elleçleme sahası kazandıracak. Türkiye’nin tüm bölgelerine yayılan lojistik merkezler ayrıca, 10 bin kişilik ek istihdam sağlayacak. Bu merkezler, “Yük ve taşımacılık şirketleri ile ilgili resmi kurumların da içinde yer aldığı, her türlü taşıma türünde etkin bağlantıları olan, depolama, bakım-onarım, yükleme-boşaltma, elleçleme, yükleri bölme, birleştirme, paketleme vb. faaliyetleri gerçekleştirme imkânları olan ve taşıma modları arasında düşük maliyetli, hızlı, güvenli, aktarma alan ve donanımlarına sahip bölgeler” olarak tanımlanıyor. Planlamaya göre de bu merkezlerde depolar, antrepolar, karayolu-demiryolu bağlantıları, konteyner yükleme boşaltma ve stok alanları, gümrüklü sahalar, tehlikeli ve özel eşya yükleme, boşaltma ve stok alanları, dökme yük boşaltma alanları, bakım onarım ve yıkama tesisleri, akaryakıt istasyonları, sosyal ve idari tesisler, müşteri ofisleri, personel ofis ve sosyal tesisleri, otopark, tır parkı, yönetim merkezleri, bankalar, restoranlar, oteller, büfeler, iletişim ve gönderi merkezleri bulunacak. 

Lojistik merkez yer seçiminde; teknik olarak uygun genişlemeye müsait arazi ve altyapı, coğrafi konum, doğal yapı ve arazi kullanım durumu, demiryolu hattına yakınlığı, karayolu varsa deniz ve hava yollarına bağlantısı, farklı taşımacılık modlarının bir arada kullanımının sağlanması ve intermodal taşımacılık olanakları, OSB’lere yakınlığı, bölgedeki endüstrileri faaliyetlerin çeşitliliği, kentleşme ve planlama kararları, bölgesel sanayi gelişme planları, yakın çevrenin ekonomik gelişimi gibi noktalara dikkat ediliyor. Lojistik Köyler dışında bir de 'Yük merkezleri projeleri' başlatıldı. Karapınar’da, Niğde Andaval’da, Mersin Tırmıl’da ve Horozluhan’da projeler yürütülüyor.

DEMİRYOLUYLA TAŞIMA YAPAN FİRMA SAYISI 54'E YÜKSELDİ

TCDD Genel Müdürü Ömer Yıldız, demiryolu ile taşımaların özel sektöre açılmasında önemli mesafe alındığını, demiryolu ile taşıma yapan firma sayısının 54’e, şahıslara ait vagon sayısının da 3 bin 830’a çıktığını söyledi. Lojistik Köy projelerinden 7’sinin açıldığını belirten Yıldız, 6 projede inşaatın sürdüğünü kaydetti. Genel Müdür Ömer Yıldız, sektörün durumu, uygulamalar ve gelecek hedefl eriyle ilgili DÜNYA’nın sorularını yanıtladı.

Sektörün taşımacılıktaki payı artıyor mu?

 Türkiye, Asya-Avrupa kıtası ile Ortadoğu ve Karadeniz ülkelerinin kesişme noktasında ve doğu- batı, kuzey-güney yük taşıma koridoru üzerinde bulunuyor. 1950’li yıllardan 2003 yılına söz konusu taşıma koridorundan yeterli pay alınamadı. Şimdi devlet politikası olarak kabul ediliyor. Yüksek hızlı ve hızlı demiryolu projeleri başta olmak üzere çok sayıdaki önemli projelerle birlikte ulusal ve uluslararası yük taşımacılığının geliştirilmesine yönelik adımlar atıldı, atılıyor.

Blok trenlerle yük taşımacılığında rakamlar iyi sonuçlar aldığınızı gösteriyor. Bu şekil taşıma artacak mı? 

Çıkış istasyondan alınan yüklerin en hızlı ve en kısa sürede yurt içi ve yurtdışındaki varış istasyonuna ulaştırılması amacıyla, 2004 yılı başından itibaren 'blok tren' uygulamasına geçilmişti. Taşıma sürelerini ve maliyetleri azaltan ve müşteri memnuniyetini artıran bir taşıma şekli. 2014 yılında 28.7 milyon ton yük taşınarak, 2002 yılına göre yük taşıma miktarında % 97, yük taşıma gelirinde % 325 artış sağlandı. Türkiye’den batıda Almanya, Macaristan, Avusturya, Bulgaristan, Romanya, Slovenya, Polonya, Çek Cumhuriyeti, doğuda İran, Suriye ve Irak’a, Orta Asya’da ise Türkmenistan, Kazakistan ve Pakistan’a karşılıklı blok trenler işletiliyor. Uluslararası blok trenlerle 2014 yılında 1.7 milyon ton yük taşınarak, 2002 yılına göre uluslararası yük taşıma miktarında yüzde 28 artış sağlandı.

Denizyolundan demiryolu bağlantılı kombine yük taşımacılığında durum nasıl? 

Taşıma modları arasında rekabetten ziyade işbirliğini esas alan denizyolu- demiryolu, demiryolu-denizyolu bağlantılı kombine yük taşımacılığı uygulaması başlattık. Derince, Bandırma, Alsancak, Samsun, İskenderun ve Mersin limanlarından denizyolu – demiryolu, demiryolu - denizyolu bağlantılı kombine taşımacılık yapılırken; Halkalı, Köseköy, Derince, Bozüyük, Çukurhisar, Ankara, Boğazköprü, Eskişehir, Kayseri, Başpınar, Biçerova, Mersin vb. işyerlerinden demiryolu - karayolu bağlantılı uluslararası kombine yük taşımacılığı yapıyoruz. 2003 yılında 658 bin ton/yıl olan demiryoluyla yapılan konteyner taşımacılığı 2014 yılında yaklaşık 16,5 kat artarak 10,8 milyon ton/yıla çıktı.

Türkiye-Rusya Tren Feri Hattı’nda gelişmeler nasıl? 

Samsun ile Rusya’nın Kavkaz limanları arasında tren feri hattı kuruldu, kombine taşımacılık başlatıldı. Türkiye’deki demiryolların bin 435 mm standart, Rusya’daki demiryolların ise bin 520 mm geniş ray açıklığında olması nedeniyle, tren vagonlarının her iki ülke arasında gidip gelebilmesi için Samsun Limanı’nda kapak atma rampası, dolfen ve boji (tekerlek aksamları) değiştirme tesisi bağlantı yolları inşa ettik. Türkiye-Rusya Tren Feri Hattı’nda bugüne kadar 113 sefer yapıldı. 125 bin 58 ton yük taşındı. Avrupa ile Asya arasında karşılıklı demiryolu taşımacılığına yönelik olarak da Derince ve Tekirdağ limanları arasında tren feri işletmeciliği başlatıldı. Marmara Denizi’nin üzerinden bugüne kadar 379 tren feri seferi yapıldı. Türkiye-İran- Pakistan Demiryolu Hattı’nda Pakistan’ın Avrupa, Orta Doğu ve Orta Asya bağlantısını sağlayan demiryolu ile bugüne kadar Pakistan’dan 6, Türkiye’den 8 olmak üzere toplam 14 ticari tren seferi yapıldı.

TIR kasası taşımacılığında neler yapıyorsunuz? 

Bu sistemde karayolu yük taşıma araçlarının sadece kasaları özel vagona (cep vagon) yüklenerek demiryolu ile taşınıyor. Çerkezköy ile Almanya’nın Köln şehri arasındaki 2 bin 719 km’lik demiryolu parkurunda haftada karşılıklı bir sefer TIR kasası (çekicisiz dorse) taşımacılığına başlandı. Seyahat süresi 5 gündür. Bugüne kadar toplam 110 sefer gerçekleştirildi.

BALO (Büyük Anadolu Lojistik Organizasyon) Projesi ne durumda? 

Proje ile Anadolu’daki sanayici ve ihracatçıya ait yüklerin, başta Almanya’nın Münih ve Köln şehirleri olmak üzere Avrupa’nın iç kesimlerine demiryolu ile ulaştırılarak ülkemiz ihracatına Avrupa pazarında rekabet avantajı sağlanması hedefl eniyor. Konteyner yükleri Ankara, Bursa, Denizli, Kayseri, Konya, Eskişehir ve Gaziantep gibi ihracatçının kapısından alınarak, yerel TCDD lojistik merkezlerinde birleştirilmekte, buradan blok trenlerle Bandırma’ya, Bandırma’dan konteyner gemileriyle Marmara Denizi'ni geçerek Tekirdağ’a, Tekirdağ’dan ise tekrar tarifeli blok trenlerle Avrupa’ya taşınıyor. Avrupa ülkelerinden Türkiye’ye gelecek yükler de yine benzer bir şekilde varış noktalarına ulaştırılıyor. Liman bağlantılı demiryolu taşımalarının artırılmasına yönelik olarak; Yükleme-Boşaltma ve Lojistik Alanı ile Yük Merkezi kurulma çalışmaları sürdürülmektedir.

TÜRKİYE, BÖLGESİNİN LOJİSTİK ÜSSÜNE DÖNÜŞÜYOR

Lojistik köylerde son durum nedir? 

Gelemen, Uşak, Kaklık, Köseköy, Hasanbey, Gökköy ve Halkalı olmak üzere 7 adet Lojistik Merkez işletmeye açıldı. Bozüyük, Mardin, Palandöken, Yenice, Türkoğlu ve Kemalpaşa lojistik merkezlerin inşaat çalışmaları devam ediyor. İstanbul (Yeşilbayır), Kayseri( Boğazköprü), Konya (Kayacık), Kars, Sivas, Bitlis (Tatvan) ve Habur Lojistik merkezlerine ilişkin proje, kamulaştırma ve inşaat ihale işlemleri sürdürülüyor. Bu merkezler faaliyete geçtiğinde lojistik sektörüne yıllık yaklaşık 27 milyon ton ilave taşıma imkanı 9 milyon metrekarelik, açık alan, stok alanı, konteyner stok ve elleçleme sahası kazandıracak. 

Ayrıca Organize Sanayi Bölgeleri, Büyük Sanayi Kuruluşları, liman ve iskele gibi hacimli yük taşınan tüm merkezler, TCDD ve özel sektör işbirliği içerisinde iltisak hatları ile bağlanıyor.

Yük taşıma ile ilgili yeni projeler var mı?

Marmaray Projesi’nin Halkalı ve Pendik bağlantıları tamamlandıktan sonra gece saatlerinde Asya-Avrupa arasında kesintisiz demiryolu yük taşımacılığı planlıyoruz. Kars- Tifl is-Bakü Projesi ile Pekin’den Londra’ya kesintisiz ulaşım hedefl iyoruz.  Marmaray  ve diğer projelerle birlikte Avrupa'dan Çin'e kesintisiz demiryolu koridorunun önemli bir bölümünü oluşturan proje tamamlandığında yıllık 6,5 milyon ton yük taşınacak. Taşıma maliyetlerini azaltmak, rekabet gücünü ise artırmak amacıyla yolcu ve yük taşıyabilecek hızlı tren hatları yapılıyor. Bu kapsamda planlanan hızlı tren hatlarından; 457 km’nin yapımı devam ederken, 562 km ihale aşamasında, 12 bin 276 km ise proje aşamasındadır. Türkiye’nin gelişmesinde taşımacılık ve onun türevi demiryolu taşımacılığının öneminin farkındayız. Bu sorumlulukla diğer ulaşım modlarıyla entegre edilmiş demiryolu taşımacılığını geliştirme adına yeni projeleri hayata geçirmenin gayreti içinde olduğumuzu belirtmek isterim.

İbrahim Ekinci / Dünya