İnşaat Sektörü Güven Endeksi yüzde 2.1 azaldı!

TL'deki değer kaybı ve erken seçim risk algısını artırdı. Tüketici güveni ve sektörel güven endeksleri eylülde düştü. Uzmanlara göre, seçim sonrası hükümet kurulur ve FED faiz artışını ertelerse hızlı bir düzelme yaşanabilir... 

KÜRESEL ekonominin eylül sendromu gerçekleşmedi. FED'in çok endişe edilen faiz artışı 2016'ya ertelenmiş gözüküyor. Uluslararası piyasalarda yaşanan satış dalgası yerini yükselişe bıraktı. Çin ekonomisindeki yavaşlama işaretleri de beklentileri bozuyor. Ancak Avrupa tarafında parasal genişleme kararı büyümeye destek olmayı sürdürecek. Petrol ve diğer enerji maliyetlerinin düşmesi hem iyi hem kötü bir gelişme olarak görülüyor. Üretici ülkeler ve dev petrol şirketlerinin gelirleri düşerken, enerji ithalatçısı ülkeler bunun avantajını kullanıyor. 

BÜYÜME MORAL VERDİ 

Türkiye ise artan kur nedeniyle düşük petrolden gelen avantajı kullanamayan ülke olarak dikkat çekiyor. Her ne kadar FED'in faiz artışını ötelemesi, doların TL karşısında bir miktar gerilemesini sağlasa da döviz ve faizde yüksek tansiyon devam ediyor. Ekonomide ikinci çeyrek büyümesinin tahminlerden yüksek gelmesi beklentileri bir miktar düzeltti. Öte yandan, eylül ayı itibariyle tüketici güveninde düşüşün devam etmesi dikkat çekiyor. TÜ1K ve Merkez Bankası'nın işbirliğiyle yürütülen tüketici eğilim anket sonuçlarından hesaplanan Tüketici Güven Endeksi, 60'ın altına gelerek uzun yılların en düşük seviyesine geriledi. Diğer yandan TÜtK tarafından ölçülen sektörel güven endekslerinde de azalma yaşanıyor. Hizmet, perakende ve inşaat sektörlerindeki iş durumunu, satış hacmini ve siparişleri gösteren güven endekslerinin hepsinde azalma var. 

TÜİK ve Merkez Bankası tarafından hesaplanan Tüketici Güven Endeksi, eylül ayında bir önceki aya göre yüzde J 6.1 oranında azaldı. Ağustos ayında 62.35 olan endeks eylülde 58.52 oldu. Hanenin maddi durum beklentisi endeksi bir önceki Sektörel güven endeksleri aya göre yüzde 4.7 oranında azaldı. Ağustos ayında 86.17 olan endeks değeri eylülde 82.08 oldu. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durumunun daha iyi olacağını bekleyenlerin oranının azalmasından kaynaklandı. Ağustosta 77.6 olan genel ekonomik durum beklentisi endeksi yüzde 7.2 oranında azalarak, eylülde 72.04 oldu. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha iyi olacağı yönünde beklentisi olan tüketicilerin sayısının bir önceki aya göre azaldığını gösteriyor. 

TASARRUF İHTİMALİ 

İşsiz Sayısı Beklentisi Endeksi bir önceki aya göre yüzde 2.6 oranında azalarak, eylülde 61.86 seviyesine düştü. Bu düşüş, gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısında artış bekleyenlerin oranındaki artıştan kaynaklandı. Tasarruf Etme ihtimali Endeksi ise yüzde 18.3 oranında azaldı. Ağustosta 22.16 olan endeks, eylül ayında 18.11 değerine geriledi. Bu gerileme, tüketicilerin gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimallerinin bir önceki aya göre azaldığını gösteriyor. 

ÜÇ AYLIK BEKLENTİ

TÜİK tarafından mevsim etkilerinden arındırılmış bazda hesaplanan hizmet, perakende ve inşaat sektörlerinde güven endekslerinin üçü birden eylül ayında düşüş gösterdi. Hizmet Sektörü Güven Endeksi ağustosta 99.99 iken, eylül ayında 97.67 değerine düştü. Perakende Ticaret Sektörü Güven Endeksi eylül ayında 96.27 değerine gerilerken, İnşaat Sektörü Güven Endeksi yüzde 2.1 azalarak 80.37'ye düştü. Sektörlerdeki güven ölçümü firmaların son üç aylık değerlendirme ve gelecek üç aylık beklentileri sorularak gerçekleştiriliyor. Endeksler firmaların iş durumunu, sipariş ve satış hacmiyle gelecek beklentilerini ortaya koyuyor. 

"RİSK ALGISI TÜKETİCİYİ VURDU" 

Piri Reis Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, tüketici güvenini en çok etkileyen iki faktörün siyasi ve jeopolitik riskler ile döviz kuru olduğuna dikkat çekiyor. Aslanoğlu'na göre, bu risklerdeki tırmanış tüketici güvenini olumsuz etkiliyor. 7 Haziran seçimlerinden sonra tüketici güveninde bir miktar düzelme yaşandığını hatırlatan Aslanoğlu, ekonomi dışı faktörlerin de risk algısını artırdığı görüşünde. Terör olaylarının durması, siyasette de bir beklenti oluşmasıyla kurlarda gerileme olacağını belirten Aslanoğlu, güvenin yeniden geri geleceğini savunuyor. 

"SEÇİM SONRASI DÜZELEBİLİR" 

Deniz Yatırım Başekonomisti özlem Derici ise, tüketici güveninin hazirandaki toparlanmasını 2015 yılı ikinci çeyrek Tasarruf eğilimi zayıflıyor büyüme verisinin iyi gelmesine bağlıyor. Devamında ise erken seçim kararı verilmesiyle güvende bozulmanın başladığını savunuyor. Derici'ye göre, üstüne üstlük terör olaylarının başlaması tüketici güvenini negatif etkiledi. Bu açıdan güven azalmasını normal karşılayan Derici, "1 Kasım seçimleri sonrasında istikrarlı bir hükümet modeli oluşabilirse güven artışı olabilir" diyor. 

"YILSONU RALLİSİ BİLE OLASI" 

Burgan Yatırım Uluslararası Piyasalar MiidüM rü Burak Demirpehlivan ise, FED'in endişe edildiği gibi faiz artırmamasına karşın bunun iç piyasalarda olumlu etkisinin çok sınırlı kaldığına dikkat çekiyor. Merkez Bankası'nın faizi sabit tutarak yeni bir değişime gitmediğini belirten Demirpehlivan'a göre, en olumlu senaryo, seçim sonrası hükümetin ortaya çıkması. Piyasanın beklediği ve görmek istediği şeyin hükümetin kurulması olduğunu söyleyen Pehlivanoğlu, hangi şekilde kurulursa kurulsun, hükümetin oluşmasının olumlu algılanacağını vurguluyor. Pehlivanoğlu'nun bir de ilginç öngörüsü var: "FED de faiz artışını 2016 yılına ötelerse Türkiye piyasalarında ralli bile yaşanana bilir" diyor. 

Erkan Kızılocak/Para