İnşaat sektöründe geri dönüş süresi arsa maliyetine göre değişir!

Sadece geride bıraktığımız 5 yılda yatırımın geri dönüş süresi turizmde 12 yıldan 25 yıla, mobilyada 5-6 yıldan 10 yıla, demir çelikte 3-5 yıldan 5-7 yıla uzadı. Finansman maliyetlerinin artması, satışların azalması ve kâr marjlarının düşmesi nedeniyle yatırımın beklenen zamanda geri dönmemesinin sonuçları ise ağır. Sektör yetkilileri süreler uzadığı için yatırım motivasyonunun düştüğünü, planlanan projelerin ertelendiğini, yatırım ölçeklerinin daraldığını ifade ediyor.

Capital'de yer alan habere göre, "2014-2016 yılları arasında şehir segmentinde yaşanan daralma tüm sektörü olumsuz etkiledi. 10 yıl önce 12-13 yıl olan geri dönüş süresi, bu daralma sonrası 25 yıldan uzun hale geldi. Bugün uygulanan yeni turizm politikalarıyla sıkıntı aşılmaya çalışılsa da halen yatırımların geri dönüş süreleri 10-15 yıl öncesine göre çok daha ileride seyrediyor.”

Dedeman Otelleri Genel Müdürü Emrullah Akçaylı’nın da dile getirdiği gibi turizm ve otelcilik sektörü son yıllarda yatırımın geri dönüşünde ciddi sıkıntılar yaşıyor. Yatırılan paranın geri dönüş süresi giderek uzuyor.

Ancak, Akçaylı’nın dikkat çektiği gelişme sadece turizmde değil, başka sektörlerde de kendini gösteriyor.

Bir büyük bankanın genel müdürü, 5-6 yıl öncesinde yılda 100 ve üstü şube açan bankalar olduğunu belirtiyor ve ekliyor: “O dönemde 6 ayda kâra geçen şubeler vardı. Genelde 1 yılı geçmeden şubeler kâra geçmeye başlıyordu. Şimdi yeni açılan şubelerde 2-3 yılı bulanlar var. Zaten bankalar da bu tip şubelere, stratejik değilse dayanmıyor.”

Sadece geride bıraktığımız 5 yılda yatırımın geri dönüş süresi mobilya sektöründe 5-6 yıldan 10 yıla, demir çelikte 3-5 yıldan 5-7 yıla, özel okullarda 8-10 yıldan 10-12 yıla, ofis ve iş merkezlerinde 9-10 yıldan 14-15 yıla, boyada 6-8 yıldan 8-10 yıla ulaşmış durumda.

2000’li yılların başında mobilya fabrikaları için yatırımın geri dönüş süresinin 3 yılken 5 yıl öncesinde bu sürenin 5-6 yıla çıktığını belirten MOBSAD (Mobilya Sanayi İşadamları Derneği) Başkanı Nuri Gürcan, bugün sürenin 10 yıla kadar çıkabildiğini ifade ediyor.

Silk&Cashmere CEO’su Ay-şen Zamanpur da kendi sektöründeki durumu değerlendirdiğinde, “Biz perakendeciler için en büyük yatırım kalemi açtığımız mağazalar. 2012 yılında 1 yılda geri ödeyen mağaza 2018 yılında eğer öderse 2 yılda ödüyor” diye konuşuyor.

İDEAL NE OLMALI?

Peki sektörlere göre yatırımın geri dönüşünde ideal süre ne olmalı? Her sektörün bu soruya yanıtı farklı. Turizmde ideal süre beklentisi 12 yıl ve aşağısı. Elite World Hotels CEO’su Ünsal Sınık, “Sağlıklı bir büyüme ve yapı için 12 yıl ve aşağısı iyi olarak kabul ediliyor” diyor. Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkam Sabri Ünlütürk tekstil sektöründe 3 yılın altına inildiğinde yatırımların arttığını belirtiyor. Ayşen Zamanpur, mağazaların 1 yılda kendini geri ödeyebilmesi gerektiğini ifade ediyor.

İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (İMSAD) Başkam Ferdi Erdoğan, “Sektörümüzde sağlıklı bir büyüme için yatırımın ideal dönüş süresi, ürüne göre 2 yıldan 12 yıla kadar değişir” diye konuşuyor. Mesa Genel Müdürü Mert Boysanoğlu da inşaat sektöründe sürenin arsa maliyetlerine göre değiştiğini belirtiyor ve şöyle devam ediyor: “Ancak güncel finansman yükleri doğrultusunda büyük projeler için süre maksimim 28 ay olmalı.”

MOBSAD Başkam Nuri Gürcan, mobilyada ideal olarak 3-4 yılda yatırımın geri dönmesi gerektiğini dile getiriyor. İnoksan Yönetim Kurulu Başkanı Vehbi Varlık, ideal geri dönüş süresinin, yatırımın finansmanıyla doğrudan ilgisi olduğuna dikkat çekiyor. Kısa vadeli kaynaklarla finanse edilen yatırımların işletme sermayesinden pay kaptığı için nakit akışında sıkıntılar yaratabildiğim dile getiriyor. “Bu nedenle yatırımlar kesinlikle geri dönüş sürelerine uygun kaynaklarla finanse edilmeli. Sektörümüzde 3 yıl ideal bir geri dönüş süresi sayılabilir” diyor.

SÜREYİ UZATAN NEDENLER

Yatırımın geri dönüş süresi neden uzuyor sorusunun yanıtı sektörlere göre değişmekle birlikte ortak bir paydadan söz etmek mümkün. Finansman maliyetlerinin artması, satışların azalması, rekabetin keskinleşmesi ve kâr marjlarının düşmesi neredeyse her sektörde yatırımın geri dönüş süresini uzatan ortak nedenler. Lila Group Genel Müdürü Alp Öğücü, temizlik kağıdı sektörüne yapılan yatırım fazlalığının yatırımın geri dönüş süresini uzattığını belirtiyor.

BÜYÜMEYE ETKİSİ VAR MI?

Yapılan yatırımın beklenen zamanda geri dönmemesinin sonuçları ise ağır. Sektör yetkilileri geri dönüş süresinin uzamasıyla yatırım motivasyonunun düştüğünü, planlanan yatırımların ertelendiğini, yatırım ölçeklerinin daraldığını ifade ediyor.

İMSAD Başkanı Ferdi Erdoğan, tüm bu sonuçların yanı sıra yatırımlarda yaşanan gecikmenin yeni ürünlerin azalmasına, mevcut ürünlerin fiyatlarının yükselmesine ve ithal ürünlerin artmasına neden olduğunu dile getiriyor ve “Tesislerin eskimeye başlaması da verimliliğin düşmesi ve kalitenin bozulması riskini artırıyor” diyor.

Kopaş Kozmetik Genel Müdürü Onur Özyurt, mevcut durum nedeniyle yatırım ölçeklerinin daralacağını öngörüyor. Gülman Group Yönetim Kurulu Başkanı Polat Gülman, inşaat sektöründe aktif yatırımdan durağan yatırıma geçildiğini söylüyor. MYC Group Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Murat Akdoğan da yatırımın geri dönüş süresinin uzaması nedeniyle yeni yatırımlara kaynak oluşturulamadı-ğını ifade ediyor.

Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı Sabri Ünlütürk’e göre ise sürelerdeki uzamalar sıfırdan olan yatırımlarda önemli azalmaya yol açıyor. Matlı AŞ Genel Müdürü Önder Matlı, sektörlerinde yeni yatırımdan çok kapasite artışı yatırımları olduğunu anlatıyor. “Ancak bundan sonraki süreçte kapasite artış yatırımlarında bile ciddi düşüşler olacağını öngörüyorum” diye ekliyor.