İnşaatçı sayısı bakkal sayısını geçti!

Tarihteki en büyük mali krizlerden biri olan 1929 buhranı, temelinde yatırımcıların hisse senetlerinin sonsuza kadar değer kazanacağı beklentisine dayanıyor. Öyle ki 1920’li yıllarda ABD şehirlerinde halk, işi gücü bırakıp hisse senedi satın alıyor ve oradan gelen gelirlerle zenginlik hayali kuruyor. Alınan hisse senetlerinin yüzde 90’ının parası ise bankalardan çekilen krediyle ödeniyor.

O dönem yaşanan hisse senedi çılgınlığı ve fiyatların şişip balon oluşturduğuna ilişkin özlü sözlerden birini ise suikastta öldürülen ABD’nin 35. Başkanı J.F Kennedy’nin babası Joseph Kennedy söylüyor… Bir hisse senedi spekülatörü ve banker olan Joseph Kennedy, ABD borsalarının kalbi Wall Street’teki işyerine giderken ayakkabısını boyattığı 18 yaşındaki Pat Bologna’nın hisse senetlerine olan ilgisi ve bilgisinden şaşırıp “Ayakkabı boyacısı çocuk bile benim kadar borsadan anlamaya başlamışsa bu işten ayrılmanın vakti geldi” diyor…

Bu söz borsacılar arasında fiyatların şişip balon olduğunu tanımlamak için yıllardır anlatılır durur. Kennedy’nin o sözlerinden sonrası malum… 29 Ekim 1929’da başlayan çöküş, batan 4000 banka milyonlarca fakir insan…

Peki, Kennedy’nin aslında ‘aşırı yoğunlaşma, risk ve finansal balon’ gibi iktisadi kökenleri olan bu özdeyişi günümüz Türkiye ekonomisine ışık tutabilir mi? Pekâlâ mümkün. Örneğin, Türkiye’de son dönemde popüler olan bir tartışmaya cevap aramak için bu aforizmayı kullanabiliriz…

180 bin inşaat şirketi 165 bin bakkal-büfe var

Konut fiyatlarını ölçüp biçmeden, perdenin gerisine bakalım… Yani konut üreticisi, yani inşaat sektörüne… Balonun ipuçlarını orada arayalım. Devletin resmi rakamlarına göre 2013 yılı sonunda Türkiye’deki inşaat ve gayrimenkul şirketi sayısı 2008’den beri 60 bin artmış ve 180 bine ulaşmış. Aynı dönemde bakkal, büfe, bayi sayısı kaç olmuş? Gümrük ve Ticaret Bakanlığı verilerine göre 233 binden 165 bin 700’e düşmüş. Yani artık Türkiye’de bakkal ve büfeden çok inşaatçı var. İnşaatta bir kriz getirir mi? Yani “İnşaatçı sayısı, bakkal ve büfe sayısını geçtiyse artık evleri satma zamanı gelmiştir” denebilir mi? Karar size ait. Ama rakamların normal olmadığı açık…

Oğuz Karamuk-Meydan