İnşai hak ne demektir?

İnşai hak ne demektir?

Yenilik doğuran hak anlamına gelen inşai hak;  bir hukuki durumun ortadan kaldırılması, değiştirilmesi veya yeni bir hukuki durumun yaratılması için kişinin kullandığı hak olarak karşımıza çıkıyor.

Yenilik doğuran haklar; taraflar arasında yeni bir hukuki ilişki kuran veya mevcut ilişkide bir değişiklik doğuran ya da bu ilişkiyi sona erdiren bir etkiye sahiptir. Diğer bir deyişle inşai yani yenilik doğuran haklar yeni bir hukuki ilişki kurabiliyor, var olan durumu değiştirebiliyor ya da mevcut hukuki durumu sona erdirebiliyor.

Yukarıda yapılan açıklamalardan da görüldüğü üzere inşai haklar ç başlık altında toplanabilir. Bunlar;

•Kurucu yenilik doğuran haklar

•Değiştirici yenilik doğuran haklar

•Bozucu yenilik doğurucu haklar, olarak sıralanabilir.

Kurucu yenilik doğuran haklar: Kullanıldığında yeni bir hukuki durum yaratıyor.

Örnek: Bir satış sözleşmesi yapmak. Diyelim ki arabasını satmak isteyen Tarık’ın isteğini, Sultan’ın kabul etmesi durumun da satım sözleşmesi kurulmuş oluyor (Sultan’ın kabul beyanı kurucu yenilik doğuran bir hakkın kullanılmasıdır).

Değiştirici yenilik doğuran haklar: Kullanıldığında var olan hukuki durum devam etmekte, ancak yapısında değişiklik meydana getirir.

Örnek: Tarık'ın arabasını alan Sultan arabada daha önce kararlaştırılan teyp, jant ve Türkiye Haritası gibi aksesuarların olmadığını görüyor Bunun üzerine Sultan daha önce aralarında anlaştıkları fiyat üzerinde indirim talep ediyor Buradan da anlaşıldığı üzere hukuki işlem devam etmekte olup, sadece yapısında değişiklikler yapılıyor

Bozucu yenilik doğuran haklar: Kullanılmasıyla var olan mevcut bir hukuki ilişkiyi tamamen sona erdiriyor.

Örnek: Tarık’ın, Sultann’ın arabanın fiyatındaki indirim talebini kabul etmemesi durumunda, Tarık’ın sözleşme koşullarına uyulmadığı gerekçesiyle Sultan’ın arabayı geri iade etmesi.

Bozucu yenilik doğuran haklara diğer örnekler:

•Dernek üyesinin istifası,

•Kanundan veya sözleşmeden doğan bir hakka dayanarak bir sözleşme ilişkisinin tek taraflı sona erdirilme,

•Boşanma davası açma hakkı

Tuğçe ERSOY/Emlakkulisi.com