İsrailli yatırımcıyı KKTC'de mülk fiyatının ucuzluğu çekiyor

Uluslararası izolasyon ve özellikle Kıbrıs Rum yönetiminin davaları nedeniyle yabancı yatırımcının uzak durduğu Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde (KKTC) Türkiye'den sonra en büyük doğrudan yatırımı İsrailli işadamları yapıyor. İsrail yatırımları inşaat sektörü ve gayrımenkulde öne çıkıyor. Adada yatırımları bulunan İsrailli işadamı Ronny Kuperberg, “KKTC'ye bu ilginin nedeni mülk fiyatlarının ucuzluğu ve adanın İsrail'e yakın olması. Türkiye'nin ardından en büyük yabancı yatırımcı İsrailliler. Yatırım risk demektir. Biz riski seviyoruz, kanımızda var” diyor.

KKTC, ikinci vatan

Tel Aviv doğumlu 53 yaşındaki Ronny Kuperberg, hem İsrail hem ABD pasaportu taşıyor. İsrail ordusunda 4 yıl askerlik yapmış. Birinci Lübnan-İsrail savaşına da katılan Ronny Kuperberg, 12 yıldır KKTC'de yaşıyor. Ronny Kuperberg, bizzat yatırımcı işadamı olmasının yanı sıra İsrailli işadamlarına da yatırım danışmanlığı yapıyor. İsrail'de askerliğin ardından ABD'ye giden ve otistik çocukların eğitimi üzerine yüksek öğrenim gören Ronny Kuperberg, KKTC'ye nasıl ikinci vatan yaptığını anlatıyor:

Kumar sektörünü denedi

“ABD'de üniversite eğitimimi otistik gibi rahatsızlığı olan çocukların eğitimi üzerine yaptım. Üniversitenin ardından arkadaşlarımın aracılığıyla bir anda kendimi kumar sektöründe buldum. Casinolarda çalıştım. Ardından yine İsrailli işadamı arkadaşlarımla Hollanda'da kereste ticareti üzerine bir şirket kurduk. Bu şirket için yıllarca yaklaşık 10 yıl Madagaskar'da kereste ticareti yaptık. Sonra kereste ticareti çerçevesinde Namibya'da yaşadım. Ardından bir grup İsrailli işadamı, casino sektörünü iyi bildiğimden dolayı benden danışmanlık yapmamı istedi. 1997 yılında casino işletmesi devralmak amacıyla KKTC'ye geldik. Casino alamadık ama ben adada büyük fırsatlar olduğunu görerek, KKTC'ye yerleştim. Burada İstanbullu eşim Çiğdem ile tanıştım. Şimdi iki çocuğumuz var”

Yatırım merkezi Esentepe

Birçok İsrailli işadamı gibi Girne'nin Esentepe bölgesinde büyük miktarlarda mülk satın alan ve bir süre kumar sektöründe faaliyet gösterdiğini anlatan Ronny Kuperberg, KKTC'ye İsrail'den işadamı ilgisini ise şöyle açıklıyor: “12 yıldır adada yaşıyorum. Adaya yerleşip arazi yatırımı yapan, İsrail pasaportlu ilk işadamı herhalde benim. Rum kesiminden, Larnaka üzerinden İsrail'e gidip geliyorum. Bir çok İsrailli işadamı da benim aracılığımla mülk aldı. Bir villa satın alana yatırımcı denmez. Zaten villaların en büyük müşterisi İngilizler. Adada Türkiye'den sonra en büyük yatırımcı İsrailliler. Ceplerinde birden fazla pasaport bulunabilir. Benim ABD pasaportum da var. İsrailli işadamları ya da şirketlerinin tabelalarını göremezsiniz çünkü Rumlar hemen dava açıyor. Kendi isimleriyle değil, Kıbrıslı Türklerle ortaklıklar kurarak geliyorlar. İsrailli işadamlarının ilgisinin nedeni ise basit. KKTC'de arazi fiyatları benim geldiğim yıllarda çok ucuzdu, hâlâ ucuz. İkincisi KKTC İsrail'e çok yakın. Girne bölgesinde İsrailli işadamlarının ortak olduğu 5 büyük inşaat şirketi biliyorum. Kıbrıs sorunu nedeniyle mülkiyet konusunda büyük risk var.”

İsrail'den KKTC'ye yönelen yatırımlar

İsrail'in Tahal şirketi Bafra tatil bölgesi ve Gazimagosa'da 2007'de iki ayrı devlet ihalesini kazandı, deniz suyu arıtma tesisi işletiyor.

İsrail-İngiliz ortaklığında İsrailli işadamları, Karpaz Yarımadasında Yeni Erenköy yakınında dev bir marina inşa ediyor. Marina inşaatı sıkı bir şekilde korunuyor. İnşaat alanına giriş ve fotoğraf çekmek yasak.

Girne bölgesinde İsrailli işadamlarının ortak olduğu 5 inşaat şirketi faaliyet gösteriyor. Karpaz yarımadasının Tatlusu ve Esentepe sahil köylerinde inşa ettiği vilların sayısı binlerle ifade ediliyor. En büyük müşteriler ise İngilizler.

İsrailli işadamları, 4 yıl önce Girne'de Tatlıses Casino'ya ortak oldu. Adını Las Vegas Casino olarak değiştirip bu ortaklığından çekildiler ve yeni yatırımlara yöneldiler.

Kumara gidiyorlar

KKTC turizminin bel kemiği casinoların son yıllardaki en büyük müşterilerinden biri de İsrailli turistler. İsrailli turistler özellikle hafta sonları Kıbrıs Rum yönetiminin Larnaka kenti üzerinden KKTC'ye geliyor. İsrail'le en yakın ve en kolay ulaşım Larnaka üzerinden yapılıyor. Turizmciler, hafta sonları Rum kesiminden gelen İsrailli turistin 2 bin civarında tahmin ediyor. Kıbrıslı Türkler, İsrail'den tur düzenleyemiyor. Çünkü, Kıbrıs Rum yönetimi, KKTC'ye geçen turistleri sıkı bir şekilde denetliyor. Rum yönetimi, talya'dan KKTC'ye Larnaka üzerinden tur düzenlendiği haberlerine karşı Larnaka-Roma charter seferlerini yasaklama tehdidinde bulundu.

Rum yönetimi davalar açıp ürkütmeye çalışıyor

KKTC'ye yatırımın önündeki en büyük engel Kıbrıs Rum yönetiminin AB üyeliğini de kullanarak yabancı şirket ve kişilere yönelik uyguladığı tehdit politikası. Rumlar geçtiğimiz yıllarda KKTC'ye yatırım yapanlara Avrupa'da tutuklama kararları çıkartırmaya başladı. Mülkiyet konusundaki uluslararası davalar ve son olarak Avrupa Adalet Divanı'nın Orams davasında, “KKTC'de her türlü ticari faaliyette Kıbrıs Rum mahkemelerinin alacağı kararların geçerli olacağı ve tüm AB ülkelerinde uygulanma zorunluluğu bulunduğuna yönelik kararı”, yabancı yatırımcıyı ürküttü. Bu nedenle, yatırım yapan kişi ve kuruluşlar, başkaları adına ortaklık kuruyor ve isimlerini gizli tutuyor. Kayıtlara da isimleri geçmiyor.

Hükümete başvuran İsrail şirketleri var

KKTC'nin devlet yatırım ajansı YAGA Direktörü Ayşe Dönmezer, doğrudan yatırım yapmak isteyen yabancı şirketler arasında İsrail şirketlerinin de bulunduğunu açıkladı. Türkiye'de Hazine Müsteşar Yardımcılığı'ndan ayrılarak 2004'te KKTC Ekonomi ve Turizm Bakanlığı'na atanan Dönmezer, 2007'de YAGA'nın kuruluşunu gerçekleştirdi. KKTC'ye yatırım yapmak isteyen yabancı şirket ya da kişilerin YAGA'ya başvurabileceğini belirten Dönmezer, “Devletten arazi isteyen ya da yatırım yapmak isteyip de bürokrasiyi hızlandırmak isteyen yabancı yatırımcılar bize başvurabiliyor. Şirket ve kişilerin isimlerini gizli tutuyoruz. Sadece bu yıl ilk 8 ayda Türkiye'den 19, İngiltere ve Almanya'dan da 5'er yatırımcı adayı bize başvurdu. Başvurular arasında bir de İsrail şirketi var. Ancak bize gelmeden doğrudan yatırım yapanlar da var” dedi.

Girne'de Şabat evi de açıldı, Haham Talat'ın davetine gitti

KKTC'de son yıllarda İsrailli turist ve yatırımcıların sayısındaki artış, Yahudi cemaatlerin de adaya yönelmesini sağladı. ABD merkezli ve dünyada 3 binden fazla temsilciliği bulunan Yahudi Şabad Lukoviç hareketi Girne'de ev açtı. Hareketin temsilcisi Haham Haim Azimov, geçen şubatta Girne'de bir villa kiralayarak Şabat evini faaliyete geçirdi. Şabat evi, adaya gelen Yahudi işadamları ve turistlere dini hizmet veriyor. Evde bir de sinagog bulunuyor. Şalom gazetesi için Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat'ın 20 Temmuz resepsiyonuna katılan 26 yaşındaki Haham, ancak hareketin izin verirse medya karşısına çıkıyor. Hareketin Kuzey Kıbrıs adlı internet sitesi de bulunuyor.
Ömer BİLGE/Hürriyet