İstanbul depremi tüm ülkeyi aç bırakabilir!

2019 nüfus sonuçları, Kanal İstanbul tartışmaları, büyük İstanbul depremi gibi konular dikkatleri İstanbul’a çekti. Olası depreme dönük hazırlık bir yana Türkiye'nin dikkati hem ekonomik hem de demografik olarak facianın eşiğindeki şehirde toplanıyor. BirGün gazetesinden Ozan Gündoğdu'nun haberine göre, ekonomik gücün üçte birinin bulunduğu İstanbul aynı zamanda 47 ilin toplam nüfusuna denk büyüklükte bir şehir. İstanbul’un demografik ve finansal yapısına mercek tutuldu. Bu durumda ülke kaynakları yaklaşmakta olan İstanbul Depremi’ne hazırlık yapmak için ayrılmak zorunda olduğu görülüyor. Aksi halde deprem sadece İstanbul’u değil tüm Türkiye’yi etkileyecek, ekenomik ve sosyal bunalım yaşanacak.

Kaynakların bir an önce beklenen İstanbul Depremi’ne ayrılması gerekiyor. Aksi halde deprem yalnızca İstanbul’u değil, tüm Türkiye’yi yıllarca aç bırakabilir. Tükiye'nin, ülke ekonomisi demek artık İstanbul demek.

502 bin vergi mükellefi İstanbul’da

2019 yılında Türkiye’nin nüfusunun 83 milyon 154 bin, İstanbul’un nüfusunun ise 15 milyon 519 bin olduğu açıklandı. Türkiye’de yaşayan her 100 kişiden 18,7’si İstanbul’da bulunuyor. Buna karşılık İstanbul’un ekonomi için anlamı bu orandan ibaret görülmüyor. Vergi tahsilatının yaklaşık yarısı bu kentten sağlanıyor. Çünkü megakent aynı zamanda ekonominin de merkezi halinde. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) verilerine göre 1 milyon 920 bin faal gelir vergisi mükellefinin 502 bini İstanbul’daki vergi dairelerine kayıtlı durumda. Diğer bir deyişle her gelir vergisi mükelleflerinden  biri İstanbul'da yaşıyor.

Öte yandan sermaye şirketlerinin gelirleri üzerinden alından Kurumlar Vergisi yükünün de İstanbul’da görülüyor. Yine GİB verilerine göre, 2018'in itibariyle 806 bin 622 Kurumlar Vergisi mükellefinin 302 bin 285’i İstanbul’da yaşıyor. Başka bir hesapla her 100 kurumun 37,5’i İstanbul’da bulunurken, geri kalan 80 şehirlere 62,5 kurum düşüyor. Sadece mükellef sayıları dahi İstanbul’un ülke için bir kara delik olduğunu kanıtlıyor.

1 trilyon 446 milyar liranın, 614,7 milyar lirası İstanbul’da

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) 2019'un sonuna ilişkin verilerine göre banka hesaplarında toplam 1 trilyon 446 milyar lira tasarruf mevduatı yer alıyor. Bu paranın 614,7 milyar lirası İstanbul’a kayıtlı durumda. Buna göre ülke tasarruflarının yüzde 42,5’inin İstanbul’da birikmiş olduğu görülüyor. İstanbul’un yanına  Ankara  ve İzmir’deki sırasıyla 141,7 ve 99,2 milyar liralık tasarruflarda eklenince ülkedeki banka tasarruflarının yüzde 59,2’sinin 3 büyük şehirde toplandığı görülüyor. Bu haliyle Anadolu’nun içinde bulunduğu yoksulluk ve bölgesel servet dağılımındaki uçurum daha net olarak anlaşılıyor.

İstanbul’un nüfusu bu alanda en yakın rakibi olan Ankara’nın 2,7 katı, ülkenin en düşük nüfuslu ili Dersim’in ise tam 183 katı olarak belirleniyor. Buna rağmen İstanbul'daki ekonomik yoğunlaşma o kadar büyük ki, kişi başına düşen tasarruf mevduatında yine İstanbul birinci sırada bulunuyor. İstanbul’a kayıtlı banka hesaplarında 614,7 milyar lira bakiye bulunduğu düşünülürse, kentte kişi başına ortalama 39 bin 610 lira tasarruf mevduatı payı var. Buna karşılık bu alanda en yoksul il olan Şırnak’ta kişi başına düşen tasarruf mevduatı tutarı 2 bin 282 TL. Devasa nüfusuna rağmen İstanbul'un, Şırnak’ın 17 katı kişisel tasarrufa sahip olduğu görülüyor. Ancak bu durum İstanbulluların zenginliğinden ziyade, kentin pahalılığını ve gelir adaletsizliğini kanıtlıyor.

İstanbul’da kilometrekareye 2 bin 987 kişi düşüyor

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre 2019 yılı itibariyle Türkiye genelinde kilometrekareye 108 kişi düşerken bu alanda rakipsiz olan İstanbul’da bu sayı 2 bin 987 olarak açıklandı. Bu haliyle kilometrekareye düşen kişi sayısında İstanbul’un durumu Türkiye ortalamasının 28 katı. Bu alanda İstanbul’u takip eden Kocaeli’de ise kilometrekareye düşen kişi sayısı 541 olarak açıklandı. Başka bir hesapla İstanbul nüfus yoğunluğunda en yakın rakibinden 5 kat daha yoğun nüfusa sahip olduğu görülüyor. Nüfusu en seyrek il olan Dersim’de ise kilometrekareye sadece 11 kişi düşüyor.

Öte yandan İstanbul’daki nüfus yoğunluğu yıllara göre giderek artış gösteriyor. 2000'deki nüfus yoğunluğu 2019 yılındakinin neredeyse yarısı olarak belirlendi. Sadece son 10 yıldaki gelişme ise şu şekilde:

Kilometrekareye düşen kişi sayısı:

2008: 2 bin 444
2009: 2 bin 486
2018: 2 bin 900
2019: 2 bin 987

Öte yandan Kanal İstanbul projesiyle kentin nüfusunun yaklaşık 1,5 milyon artacağı tahmin ediliyor. Bu hesapla kentin nüfusu diğer tüm unsurlar gözardı edilse dahi yaklaşık 17 milyona ulaşmış olacak. Bu durumda kentte kilometrekareye düşen kişi sayısı da 3 bin 269’a kadar yükselecek.

7'nin üzerinde beklenen Marmara Depremi'nden sadece İstanbul değil, Marmara da etkilenecek!

Hasan Akgün: İstanbul depremi düşündüğümüzün üzerinde olabilir!