İstanbul’un metroda 2023 hedefi 1.100 kilometre!

Star Gazetesi'nden Fadime Özkan, İstanbul Büyükşhir Belediye Başkanı Mevlüt Uysal ile röportaj gerçekleştirdi. Uysal, "Şu an İstanbul’da 275 km’lik metro inşaatı devam ediyor. Dünyada en fazla metro inşaatı olan şehir konumundayız. 2023’te İstanbul’da 1100 km’lik metronun işler hale gelmesini hayal ediyoruz, onun için çalışıyoruz." dedi. İşte o röportaj...

Tayyip Erdoğan İstanbul Büyükşehir Belediye’sini 1994’te kazandı ve Türkiye belediyecilik siyasetinde hakikaten bir çığır açtı. 2019’da 25 yıl olacak Tayyip Bey ile başlayan bu dönem. Uzun bir süre bu, çeyrek yüzyıl. Haliyle belli hizmetlerde doyum noktasına ulaşıldı, bir hafıza oluştu, beklentiler yükseldi. Ama İstanbul da büyüdü, sorunları da. Bu esnada 25 yıl boyunca bütün seçimleri Tayyip Bey’in partisi kazandı. Ama öte yandan seçmen de her seçimde yeniden karar veriyor. Bu bağlamda 2019’da İstanbullular AK Parti’ye neden yeniden oy versin?

Türkiye belediyecilik hizmetleri açısından dünyada ilk sıralarda. Birçok yabancı ülke gelip Türkiye’de belediyecilik nasıl yapılıyor diye araştırıyor. Bunun öncüsü de İstanbul. 1994’te Sayın Cumhurbaşkanımız ile başladık. O vakitler, devasa yatırım ihtiyaçları vardı. Biz o süreçten itibaren hep iyi şeyler yapmışız. Ama ülkenin ekonomik durumuyla orantılı olarak yapabiliyorsunuz bunları. Bugün şükür durum o yıllara kıyasla çok çok iyi. Metroyu yapmışız, 150 km’ye getirmişiz ama bununla yetinmiyoruz. Hedefimiz olan 1100 km’ye çıkarmak için çabalıyoruz. Yollarımızı, altyapıyı yapmışız ama olduğu yerde bırakmıyoruz, geliştirmek için çabalıyoruz. İstanbul’u dünyadaki şehircilik anlamındaki gelişmelerle aynı anda buluşturmak için kurumsallaşmışız. Yani akan bir nehir gibiyiz. İstanbulluların beklentileri doğrultusunda alt yapıdan üst yapıya, sosyal hizmetlerden çevreye, gençlerimizden yaşlılarımıza, engellilerimizden kadınlarımıza kadar toplumun bütün kesimlerini ve ihtiyaçlarını gözeten bir disiplinimiz var. İstanbullular da bunu yakinen görüyor. Biz de bunları geliştirerek devam ettireceğiz.

VATANDAŞ BELEDİYENİN ÇALIŞTIĞINI BİLİYOR

Sizce İstanbullular İBB’den hizmet beklerken ne istiyorlar?
Birebir görüşmelerimde ve yaptırdığımız anketlerde sokaktaki vatandaşın büyükşehirde iş yapılmıyor gibi bir yorumu yok. İşle ilgili eleştiri yok. İşin yapılış şekliyle ilgili bazı eleştiriler olabiliyor bazen. İstanbullular mesela İGDAŞ’ın çalışmadığını düşünmüyor, evet çalışıyor, her ücra noktaya gaz gitmiş ama çalışırken kaldırımı niye kazdın, zamanında niye kapatmadın, trafiğin pik saatlerinde niye kazıyorsun gibi sitemleri oluyor. Biz bunlara da çok dikkat ediyoruz, halkın isteğine göre yapmaya çalışıyoruz.

275 KM’LİK METRO İNŞAATI SÜRÜYOR

İstanbul’un sorunlu alanları neler size göre?
Daimi ikamet nüfusu 15 milyonu aştı. Günlük olarak dışarıdan, yurt dışından gelenleri hesap ettiğimizde 17-18 milyon oluyor. Dünyada 15 milyonu aşan ama İstanbul gibi 100 km uzunlukta 20 km eninde bir alana kurulmuş başka bir şehir yok. Ulaşımı fiziki açılardan gerçekten zor. Geçtiğimiz dönemlerde de ulaşım her zaman öncelikli olmuş. Yatırımın en büyüğü ulaşıma yapılır İstanbul’da.

En büyük yatırım da metroya herhalde. Çalışmaları ne durumda?
Tabii eskiyle kıyasladığımız zaman teknolojinin gelişmesiyle yeni ulaşım imkanları oluşturmak daha rahattır genel olarak. Eskiden İstanbul gibi bir yerde kazma kürekle metro yapmayı düşünün, bir de bugünkü TBM denilen teknoloji ile metro yapmayı düşünün. Eskiye kıyasla çok daha kolay. Ekonomik olarak kıyaslayınca daha ucuz. Daha ucuz dediğim de aslında dünyanın gözünün korktuğu, yatırımdan çekindiği rakamlar. İşte biz Aralık ayında sürücüsüz metroyu açtık, dünyada sadece altı şehirde var, yedinci olarak biz açtık. Şu anda İstanbul’da toplamda 275 km’lik metro inşaatı devam ediyor. Dünyada en fazla metro inşaatı olan şehir konumunda olduğumuzu düşünüyorum.

CUMHURBAŞKANIMIZ İSTANBUL’DA ÇOK İYİ BİR SİSTEM KURMUŞ

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın AK Parti’nin başına döndüğü günden beri partiye, teşkilata, belediyelere yönelik bir dizi eleştirisi ve tavsiyesi oldu. Bu süreçte de bazı istifalar ve yer değiştirmeler oldu. 2004’ten beri İBB başkanlığı yapan Kadir Topbaş da istifa etti ve siz de belediye meclisindeki seçim sonrasında onun yerine belediye başkanı oldunuz. Devraldığınızda ne buldunuz?
İBB, Türkiye’de belediyelere öncülük yapabilecek dinamik yapıya sahip bir belediyedir. Hizmet esaslı yeni nesil belediyeciliğin kuruluşu Cumhurbaşkanımız ile beraber burada, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nda (İBB) başladı. O iyi bir sistem oturtmuş. AK Parti belediyeciliği burada kurumsallaşmıştır. O sistem İBB’yi Türkiye’nin diğer yerlerine örnek belediye olarak hazırlamış. İnsan yetiştiren, bürokrat ihraç eden bir konumda İBB.

VATANDAŞ YENİLİK İSTİYOR

Değişime neden ihtiyaç oldu sizce? Kadir Topbaş neden gitti, siz neden geldiniz?
İstanbul dinamik bir yapı, 24 saat yaşayan bir şehir. AK Parti’nin de en büyük özelliği çok dinamik bir yapıyı sürdürüyor olması. Yani yeniliklerde öncü olması, en iyisini yapması, o heyecanını kaybetmemesi. Dördü büyükşehir altı belediyede, daha sonra ilçelerden de istifaların olduğu süreçle ilgili şöyle düşünüyorum. Genel merkezin kararı tabii bu ama tahminen diyorum ki; evet hizmetler yürüyor olsa bile rutinde kaldıysa, bu manada vatandaş da artık yenilik istiyoruz diyorsa değişim bundandır, diye düşünüyorum. “Belediye başkanlığından istifa ediyorum ama partimde üyeliğe devam ediyorum” dedi Kadir Bey. Gerçekten de ben seçildikten sonra tebrik için geldi. Yapabileceği her türlü şeyde yanımızda olduğunu söyledi. O konuda bir sıkıntımız yok. Dönüp ben neden tercih edildim dersem…

“İSTANBUL’UN YENİ YÜZÜ” İÇİN

Evet, siz neden seçildiniz?
Ben 2009’da yeni kurulmuş bir belediyeye, Başakşehir’e başkan olarak seçildim. Nüfusumuz 187 bindi, bıraktığımda 400 bini aşmıştı. Sıfırdan başladık ve her alandaki proje ve çalışmalarımızla parmakla gösterilir bir ilçe olduk. Başakşehir’de bir sloganımız vardı “İstanbul’un yeni yüzü” derdik. Çünkü 20-30 sene sonra “yeni İstanbul nerede kuruldu?” denildiğinde Başakşehir gösterilecek. 8,5 yıl süren yoğun çalışmalarımız seçilmemizde etkili olmuştur diye düşünüyorum.

Sizin için Başakşehir’den sonra ölçek birden büyüdü tabii?
Ölçek büyüdü ama ben 2009’dan beri belediye başkanlığı yapıyorum. Öncesinde de 7 seneye yakın da ilçe başkanlığı yapmıştım. Gençliğimizden beri de her seçimde muhakkak görev aldık. 2009’da Başakşehir’e belediye başkanı seçildikten sonraki dört ay ile Büyükşehir’e seçildikten sonraki bu dört ayı kıyaslarsak Başakşehir daha kolaydı diyemem. Yeni kurulan bir yer; binası yok, parası yok, bütçesi yok, personeli yok. Büyükşehir’de kurulu bir düzen var. Sadece müdür sayımız 103. 28 iştirak şirketimiz var. Tabii ki tempo çok yoğun.

AKILLI ŞEHİR YÖNETİMİ GELİYOR

Neler var yeni projeler arasında?
Akıllı Şehir Yönetim Modeli için çalışıyoruz. Bu konuyu takip etmek için kurulmuş bir müdürlüğümüz var. Bu başlık altında ajandamız çok yoğun. Hatta Nisan ayında Akıllı Şehircilik fuarımız olacak. Gelecek, internetin hayatımızın her alanında olacağı bir dönem olacak. Çünkü akıllı dediğimiz her şeyin yolu internetten geçiyor. Ben bu nedenle İstanbul’un bütün evlerine fiber optik ulaştırmak istiyorum. Başakşehir’de buna başlamıştım. Yüzyılımız hızlı iletişim gerektiriyor. Bunun yolu fiber optik. Bunu bir kere yaptıktan sonra beraberinde birçok şeye devam edeceğiz. Belki özel sektörün yapması gereken bir şey ama özel sektör yaparken her firma kendi fiber optik kablosunu döşüyor ve bir kabloyla alınacak hizmet en az 4-5 ayrı kablo döşenerek, 4-5 kez ayrı ayrı kazılarak yapılıyor. Bu durum, belediyeye devasa bir külfet, şirketlerin kendisine devasa bir maliyet, vatandaşa eziyet.

Belediye olarak yaptığımızda tek fiber optik kablo ve çok kullanıcı olacak. Aslında bizler rutin belediye hizmetlerini verirken başka görevlerimiz de var, gelecekteki şehri de şekillendiriyoruz çünkü. Nasıl olacağını hayal etmek, o hayallerin hayata nasıl geçirileceğini organize edip yapılmasını temin etmek de görevimiz.

İstanbul’un sorunlarını konuşurken en büyük sorun yüzde 100 ulaşım dediniz ama iletişimle ilgili bir hayal sunuyorsunuz?
Ulaşımla ilgili bahsettiğim gibi 275 km metro inşaatı halen devam ediyor. Ama yerin altında. Görünmez bir alanda, yerin altında 15 bin kişi İstanbul için çalışıyor. Açılışı yapıldıktan sonra görecek vatandaş hizmeti. Fiber optik de şu anda vatandaşı direkt ilgilendirmiyor olabilir. Ben çıksam “her eve fiber optik getireceğim” desem oy karşılığı var mı deseniz, yok yani. Ama 10 yıl sonra “iyi ki yapılmış, yapılmasaydı vay halimize” denilebilir. Dolayısıyla vatandaşın sıkıntı çektiği konulara acil çözüm arıyoruz, ama 5-10 sene sonra sıkıntı çekmesini istemediğimiz alanlar için de çalışıyoruz.

ULAŞIM SORUNU 5 YILDA ÖNEMLİ ÖLÇÜDE 10 YILDA TAMAMEN ÇÖZÜLECEK

Metro tamamlandığında İstanbul’da ulaşım sorunu aşılacak diyebiliyor musunuz?
Ulaşım sorunu şuandaki yapıya göre 5 yıl içerisinde önemli bir miktarda, 10 yıl içerisinde ise tamamen çözüldü denilebilir diye düşünüyorum. Nasıl bu kadar iddialı konuşuyorum? 2023’te İstanbul’da 1100 km’lik metronun işler hale gelmesini hayal ediyoruz, onun için çalışıyoruz çünkü. Metro yapımıyla, finansmanıyla ilgili değişik modeller üzerine çalışıyoruz. Onları gerçekleştirdiğimiz takdirde 2023’te 1100 km hedefimizi yakalayacağız. Biliyorsunuz o konuda tartışmalar var ama çalışmamız devam ediyor. İki ay içerisinde netleştirip belki de bu yıl içerisinde birkaç yeni ihaleye çıkmış oluruz.

Şu an mevcut raylı sistem uzunluğumuz 160,5 km. İnşaatı süren raylı sistem çalışmalarımızın uzunluğu ise 150,4 km. Bunlar 13 hattan oluşuyor. Bir de Ulaştırma Bakanlığımızın yaptığı 4 hat var. Onların toplamı da 116,6 km. Toplamda 267 km oluyor.

TRAFİK RAHATLAYACAK

Peki, bunları İstanbullular ne zaman kullanacak?
2018’in sonuna kadar mevcut duruma ek olarak 110.8 km yeni metro hattını İstanbulluların hizmetine açacağız. Bunlar, Üsküdar-Sancaktepe hattının ikinci etabı, Mecidiyeköy-Mahmut Bey hattı, Dudullu Bostancı hattının birinci etabı ve Eminönü-Alibeyköy tramvay hattı. Ulaştırma Bakanlığımızın yaptığı 63 km.’lik Gebze-Halkalı banliyö hattı da buna dahil. İstanbul’un 2019’da 271.3 km.’lik raylı sistemi olacak. Bu gelişmeler İstanbul’un trafiğine ve toplu ulaşıma ciddi bir rahatlama getirecek.

Ayrıca metroya bindin gittin tamam. Peki, vatandaş arabasıyla gitmek istediğinde nasıl olacak? İlave olarak İstanbul’da yaklaşık 200 km civarında açacağımız yeni tünellerle orası da rahatlayacak. Muhakkak kalabalık şehirde trafik olacak ama asıl olan vatandaşa imkanlar alternatifler sunabilmektir.

YERİN ALTINDA VE ÜSTÜNDE 500’DEN FAZLA ŞANTİYEDE ÇALIŞIYORUZ

Büyükşehir’in her çalışmasından haberdar mısınız, hepsini takip edebiliyor musunuz?
Belediyemiz bütün birimleri ile İstanbul’a 7/24 esasıyla hizmet ediyor. Şu an yerin altında ve üstünde 500’den fazla şantiyemiz var. Bu, alan büyüklüğü, hizmet yelpazesi ve çalışan sayısı açısından devasa ayrı bir rakamı oluşturuyor. Göreve geldikten sonra basınla paylaşmasak da birçok şantiyeyi ziyaret ettim. Fakat tabii ki hepsine birebir gitmek mümkün olamıyor. Ben işlerin zamanında bitirilmesini ve İstanbullulara hizmet etmeye bir an önce başlamasını çok önemsiyorum. Bunun İçin şantiyeleri online olarak takip etmemizi sağlayacak bir sistem kurduruyorum. Çalışma ofisimden kritik şantiyeleri birebir takip edeceğim. Aksaklık olması halinde anında müdahale etme imkanım olacak. İstanbul’un zaman kaybına tahammülü yok.

69 YENİ OTOPARK GELİYOR

Hakikaten İstanbulluların zaman kaybına tahammülleri yok. Ama öte yandan İstanbul’da şehir içinde bir yerden bir yere arabayla gitmenin de, yaya olarak gitmenin de önündeki belki de en büyük engel, sağlı sollu park edilmiş arabalar. Otopark sorununu nasıl aşmayı düşünüyorsunuz İstanbul’da?

Zaten trafik sorununu aşmak istediğinizde yollarda iyileştirmeler yapmak, vatandaşlarımızın trafik kültürünü geliştirmek, toplu ulaşımı ve otoparkı sağlamış olmak gerekiyor. Mevcut yollar belki de şu an yüzde 50 kapasiteyle çalışıyor bu sağlı sollu parklar yüzünden. Bu ciddi bir problem. Ee sen alternatif gösterip otopark yapmazsan vatandaş ne yapacak, denebilir. O yüzden ulaşım konusunda otopark da önceliklerimiz arasında. Buna dair bir Master planımız var. Şuan 69 otoparkın inşaatına devam ediliyor, yaklaşık 27 bin yeni otopark kapasitesi demek bu. Hedefimiz 1 milyon araçlık otoparka ulaşmak. Kentsel dönüşümle ilgili çalışmalarımızda bu da var. Geçmişte hep kamu olarak otopark ürettik, onun yerine fırsat verelim vatandaş kendisi üretsin.

BLOKLAR ALTINA TİCARİ OTOPARKLAR

Her binaya daire sayısı kadar otopark yapımı zorunlu kılınsın?
Şu anda bu var ancak vatandaşın diyelim 200 metrekare cadde kenarında apartmanı var. Otoparka girme çıkma alanı yok ancak asansörle çıkabilir, bu da mümkün olmuyor. Bu defa vatandaş cezasını ödeyip otoparkı yapmıyor. Ancak biz vatandaşa bazı imkanlar sunsak. Alanı genişletme, yan taraftaki yerlerin altını beraber kullanma, bunu ticari olarak işletebilme gibi. Her şeyi biz yapmayalım, özel sektör de girsin. Blokların altına komple bir otopark yapma imkanı verelim, vatandaş yapsın. Piyasaya otopark işletmeciliği olarak hizmet sunsun. Dolayısıyla bu tür şeylerle caddelerde park sorununu zaten ciddi şekilde çözüyoruz. Şu anda kentsel dönüşümde o manada bir şey getiriyoruz.

SOKAKLARI RAHATLATMAK İSTİYORUZ

Bu bir fikir mi sadece yoksa hazırlığınız var mı belediyede?
Fikirden ziyade bazı değişiklikler yapmak gerekiyor. Şuan mevzuat olarak sıkıntılı. Yönetmelikte yapacağımız değişikliklerle vatandaş kendi binasının altındaki bodrumu dükkan yapmak veya cüzi kiralarla kiraya vereceği işyeri yapmak yerine otopark yapıp ticari olarak işletse kamunun üzerinden de çok büyük bir yük alıyor.

Bu harika bir fikir bence ama ne aşamada anlamadım?
Bu imar yönetmeliğiyle alakalı bir şey. Biz göreve geldikten sonraki dört ayda İstanbul’da bütün önemli belediyelerimizi gezdik, oralarda bunları da konuştuk. Her belediyemizin otopark çalışmasını, kapalı pazar yeri çalışmasını biliyoruz. Çünkü sokaklarda kurulan pazarlar da vatandaşın hem ihtiyacı, hem rahatsız olduğu bir şey. Büyükşehir Belediyesi ilçe belediyeleriyle birlikte bu alanlara yatırımlar yapacak. Dolayısıyla otoparkları ne kadar genişletebilir ve yol kenarındaki parklanmaları kaldırabilirsek o kadar trafiği rahatlatmış olacağız. Bunun için de yönetmeliğe gerek olmayan şeylerde hemen fiilen buna başladık. Yönlendiriyoruz. Vatandaş kendi yaptığı binanın ne kadarını ticari otopark olarak kullanabilir?

KLASİK BİR BÜYÜKŞEHİR HİKAYESİ

Başakşehirliler tanıyordur ama İstanbullular ve Türkiye sizi tanımıyor aslında. İstanbul’un başındaki başkan kimdir? Bize biraz kendinizi anlatır mısınız? Siyaseti niçin yapıyorsunuz mesela? Kimsiniz, nasıl birisiniz, hırslı mısınız? Nasıl bir aileden geldiniz?
Ben Alanya’nın bir köyünde bitirdim liseyi. İstanbul’a öğrencilik için geldim. Klasik büyükşehir hikâyesi. İstanbul’da okul bittikten sonra serbest avukatlığa başladım.1983’de İstanbul’a hukuk okumak için geldim 1984 seçimleri dâhil her seçimde muhakkak aktif görev aldım.

2020 yılında tamamlanacak metro hatları!