Kamu İdarelerinde Uygulanacak Amortisman ve Tükenme Payı!

GENEL YÖNETIM KAPSAMINDAKI KAMU İDARELERINDE UYGULANACAK AMORTISMAN VE TÜKENME PAYI SÜRE, YÖNTEM VE ORANLARINA İLIŞKIN GENEL TEBLIĞ

(SAYI: 2006–1)

1- Giriş

(1) Bilindiği üzere, 5018 sayılı Kanunun 49 ve geçici 3 üncü maddeleri gereğince Bakanlığımızca hazırlanarak Bakanlar Kurulu’nun 03/05/2005 tarihli ve 2005/8844 sayılı kararıyla kabul edilen Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği 08/06/2005 tarihli ve 25839 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

                (2) Söz konusu Yönetmeliğin 27 nci maddesinde; “Yönetmelik kapsamına dahil kamu idarelerince muhasebe sistemine dahil edilen duran varlıklardan; arazi ve arsalar, yapım aşamasındaki sabit varlıklar, varlıkların elde edilmesi için verilen avans ve krediler ile sanat eserleri dışındakilerden hangilerinin amortisman ve tükenme payına tabi tutulacağı ve bunlara ilişkin esas ve usuller ile uygulanacak amortisman ve tükenme payının süre, yöntem ve oranları duran varlık çeşitlerine göre Bakanlıkça belirlenir.” hükmü yer almaktadır.

                (3) Anılan Yönetmelik hükmü çerçevesinde, genel yönetim kapsamına dahil kamu idarelerinde muhasebe sistemine dahil edilen duran varlıklardan hangilerinin amortisman ve tükenme payına tabi tutulacağı ve bunlara ilişkin esas ve usuller ile uygulanacak amortisman ve tükenme payının süre, yöntem ve oranları duran varlık çeşitlerine göre aşağıdaki gibi belirlenmiştir.

2- Tebliğin kapsamı ve amacı

(1) Bu Tebliğ, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin muhasebe sistemine dahil edilen duran varlıklarından hangilerinin amortisman ve tükenme payına tabi tutulacağı ve bunlara ilişkin esas ve usuller ile uygulanacak amortisman ve tükenme payının süre, yöntem ve oranlarını kapsamaktadır.

3- Amortisman ve tükenme payına tabi duran varlıklar

(1) Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde muhasebe sistemine dahil edilen maddi duran varlıklardan; arazi ve arsalar, yapım aşamasındaki sabit varlıklar, varlıkların elde edilmesi için verilen avans ve krediler ile sanat eserleri amortismana tabi değildir.

(2) Aşağıdaki hesaplarda izlenen duran varlıklar, amortisman ve tükenme payına tabidir:

251- Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı,

252- Binalar Hesabı,

253- Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı,

254- Taşıtlar Hesabı,

255- Demirbaşlar Hesabı,

256- Diğer Maddi Duran Varlıklar Hesabı,

260- Haklar Hesabı,

263- Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı,

264- Özel Maliyetler Hesabı,

267- Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesabı,

271- Arama Giderleri Hesabı,

277- Diğer Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar Hesabı,

294- Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı.

4- Amortisman ve tükenme payına tabi tutulan varlıkların değeri

                (1) Duran varlıkların amortisman ve tükenme payına tabi değerleri maliyet bedelidir. Maliyet bedeli ise, bir varlığın satın alınması, üretilmesi veya değerinin artırılması için yapılan harcamalar veya verilen kıymetlerin toplamıdır. Ancak, yeniden değerlemeye tabi tutulmuş olan varlıklar için amortisman ve tükenme payı hesaplamasına esas alınacak değer, yeniden değerleme sonucu ortaya çıkan değerdir.

                (2) Bir varlık için yapılan harcamaların, varlığın niteliğinin ve kullanım şeklinin değiştirilmesi veya ömrünün uzatılması sonucunu doğurması durumunda amortisman hesaplaması varlığın yeni değeri üzerinden yapılır.

5- Amortisman ve tükenme payı ayırma yöntemi

                (1) Duran varlıklar için amortisman ve tükenme payı ayrılmasında normal amortisman yöntemi uygulanır. Bu yönteme göre varlıklar için amortisman ve tükenme payı, varlığın yararlanma süresine göre belirlenen oranlarda her sene eşit olarak ayrılır.

6- Amortisman ve tükenme payı süre ve oranları

(1) Amortisman ve tükenme payı süresi, duran varlıkların aktife girdiği yıldan başlar. Bu sürenin yıl olarak hesaplanması için “1” rakamı bu Tebliğ ekinde belirtilen, varlığın yararlanma süresine göre belirlenmiş orana bölünür. (Örnek: 1/20 = 5 yıl)

(2) Genel yönetim kapsamına dahil kamu idarelerinin duran varlıkları için, varlığın yararlanma süresine göre ekli listede (Ek: 1) belirlenen süre ve oranlarda her yıl eşit olarak amortisman ve tükenme payı ayrılır. Ancak, amortismana tabi olup, yangın, deprem, su basması gibi afetler neticesinde değerini tamamen veya kısmen kaybeden varlıkların amortismana tabi tutulmamış kısmı, üst yöneticinin uygun görüşü üzerine amortisman uygulanmak suretiyle giderleştirilecektir.

(3) Çeşitli nedenlerle kullanılma olanaklarını yitiren maddi duran varlıklardan 294- Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabında izlenmesine karar verilen amortismana tabi maddi duran varlıklar, amortismana tabi tutulmamış kısmı kadar amortisman uygulanmak suretiyle yıl sonunda giderleştirilir.

7- 2006 yılı sonunda amortisman ve tükenme payı uygulaması

(1) Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde amortismana tabi tüm duran varlıklar için 2006 mali yılı dönem sonu işlemleri sırasında yüzde 100 oranında amortisman uygulaması yapılacaktır.

(2) Kapsama dahil diğer kamu idarelerinden amortismana tabi varlıkların yararlanma sürelerinin başlangıcını yardımcı hesaplar itibarıyla;

a) Kayıtlı her bir varlık için ayrı ayrı tespit edebilenler, 2006 mali yılı dönem sonu işlemleri sırasında ekli listede belirtilen amortisman ve tükenme payı süre ve oranlarını kullanarak amortisman ve tükenme payı ayırma işlemi yapabilir veya yüzde 100 oranını uygulayarak maddi duran varlıklarının tamamını amortismana ve tükenme payına tabi tutabilirler.

b) Kayıtlı her bir varlık için ayrı ayrı tespit edemeyenler, 2006 mali yılı dönem sonu işlemleri sırasında yüzde 100 oranını uygulayarak maddi duran varlıklarının tamamını amortisman ve tükenme payına tabi tutacaklardır.

(3) Daha önceki faaliyet dönemlerinde hesaplara kaydedilmekle birlikte, henüz hiç amortisman uygulaması yapılmayan amortismana tabi varlıklar için, birinci ve ikinci fıkra hükümleri çerçevesinde 2006 mali yılı dönem sonu işlemleri sırasında geçmiş dönemleri de kapsayan amortisman ve tükenme payı uygulaması yapılacaktır. Bu çerçevede, 2006 mali yılı için ayrılan amortisman ve tükenme payı 630- Giderler Hesabına kaydedilecek, geçmiş dönemler için ayrılan amortisman ve tükenme payı ise giderler hesabıyla ilişkilendirilmeden 500-Net Değer Hesabına kaydedilecektir.          

(4) Kapsama dahil idarelerden 01/01/2006 tarihinden önceki dönemlerde duran varlıkları için amortisman ve tükenme payı uygulaması yapanlar, uyguladıkları süre ve yöntemlerine varlık tamamen amorti edilinceye kadar devam edebileceklerdir.

8- Amortisman ve tükenme payının muhasebeleştirilmesi

(1) Amortisman ve tükenme payları, dönem sonunda endirekt yönteme göre muhasebeleştirilir. Bu yönteme göre, varlığın aktif değerinde bir değişme olmamakta, buna karşın hesaplanan amortisman, 630- Giderler Hesabı karşısında pasif karakterli ayrı bir karşılık hesabında tutulmaktadır. Bu karşılık hesapları, hesap grupları itibariyle aşağıdaki hesaplardan oluşur:

257- Birikmiş Amortismanlar Hesabı

268- Birikmiş Amortismanlar Hesabı

278- Birikmiş Tükenme Payları Hesabı

299- Birikmiş Amortismanlar Hesabı

(2) Amortisman ve tükenme payının muhasebeleştirilmesine ilişkin örnekler aşağıda gösterilmiştir:

a) Normal amortisman uygulaması;

1) Özel bütçeli bir idarenin 2006 yılında kayıt altına aldığı 100.000.- YTL bedelli kamyonu bulunmaktadır. 2006 yılında yararlanmaya başlanılan ve ekli listeye göre yüzde 10 oranında amortismana tabi söz konusu kamyon için dönem sonunda hesaplanacak amortisman tutarı aşağıdaki şekilde kaydedilecektir.

------------------------ / ------------------------

630- Giderler Hesabı                                                            10.000.-

               257- Birikmiş Amortismanlar Hesabı                   10.000.-

---------------------- / -----------------------

2) Özel bütçeli bir idare 2006 yılında 2.000.- YTL değerinde bilgisayar yazılımı almıştır. Ekli listeye göre yüzde 20 oranında amortismana tabi söz konusu bilgisayar yazılımı için dönem sonunda hesaplanacak amortisman tutarı, aşağıdaki şekilde kaydedilecektir.

---------------------- / -----------------------

630- Giderler Hesabı                                                                 400.-

               268- Birikmiş Amortismanlar Hesabı                         400.-

------------------------- / ----------------------

3) Bir belediye 2006 yılında 6.000.- YTL değerinde lisans alımı yapmıştır. Ekli listeye göre yüzde 100 oranında amortismana tabi söz konusu lisans için dönem sonunda hesaplanacak amortisman tutarı aşağıdaki şekilde kaydedilecektir.

------------------------- / ------------------------

630- Giderler Hesabı                                                              6.000.-

               268- Birikmiş Amortismanlar Hesabı                     6.000.-

----------------------------- / ------------------------

b) Yüzde 100 amortisman uygulaması;

1) Özel bütçeli bir idarenin 2006 ve öncesi yıllarda edindiği ve yararlanma süresinin başlangıcını ayrı ayrı tespit edemediği hesaplarında kayıtlı büro makineleri toplamı 300.000.- YTL dir. Söz konusu büro makineleri için yüzde 100 amortisman oranı uygulanmasını benimsemiş olan kamu idaresinin dönem sonunda hesaplayacağı amortisman tutarı aşağıdaki şekilde kaydedilecektir.

---------------------- / -----------------------

630- Giderler Hesabı                                                               300.000.-

               257- Birikmiş Amortismanlar Hesabı                     300.000.-

------------------- / -------------------------

2) Genel bütçe kapsamındaki bir idarenin il müdürlüğünün muhasebe işlemlerinin yürütüldüğü Defterdarlık Muhasebe Müdürlüğünde kayıtlı atölye makinelerinin değeri toplam 205.000.- YTL dir. Dönem sonunda yüzde 100 oranında hesaplanacak amortisman tutarı aşağıdaki şekilde kaydedilecektir.

--------------------- / ------------------------

630- Giderler Hesabı                                                       205.000.-

               257- Birikmiş Amortismanlar Hesabı              205.000.-

------------------ / -------------------------

c) Daha önceki faaliyet dönemlerinde kayıtlara alındığı halde henüz amortisman uygulaması yapılmamış olan duran varlıklar için amortisman uygulaması;

1) Özel bütçeli bir idarede 2004 yılında kayıtlara alınan ve aynı yıl yararlanılmaya başlanılan 200.000.- YTL değerindeki bina için herhangi bir amortisman uygulaması yapılmamıştır. Ekli listeye göre yüzde 2 oranında amortismana tabi söz konusu bina için dönem sonunda hesaplanacak amortisman tutarı aşağıdaki şekilde kaydedilecektir.

---------------------- / -------------------

630- Giderler Hesabı                                                               4.000.-

500- Net Değer Hesabı                                            8.000.-

               257- Birikmiş Amortismanlar Hesabı                   12.000.-

----------------------- / -----------------------

ç) Varlığın yeni değeri üzerinden amortisman uygulaması;

1) Özel bütçeli bir idare 2006 yılında 2.500.000.- YTL bedelle bir hizmet binası edinmiş, aynı yıl varlığın niteliğinin ve kullanım şeklinin değiştirilmesi veya ömrünün uzatılması sonucunu doğuracak 500.000.- YTL tutarında bir harcama yapmıştır. Toplam kayıtlı değeri 3.000.000.-YTL olan ve ekli listeye göre yüzde 2 oranında amortismana tabi söz konusu hizmet binası için dönem sonunda hesaplanacak amortisman tutarı aşağıdaki şekilde kaydedilecektir.

---------------------- / ------------------------

630- Giderler Hesabı                                                            60.000.-

               257- Birikmiş Amortismanlar Hesabı                   60.000.-

--------------------- / ----------------

d) Elden çıkarılacak stoklar ve maddi duran varlıklar hesabında izlenen amortismana tabi duran varlıklar için amortisman uygulaması;

1) Tesis, makine ve cihazlar hesabında kayıtlı bir inşaat makinesi kullanılma olanağını yitirdiğinden, 294- Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabında izlenmesine karar verilmiştir. Makinenin kayıtlı değeri 240.000.- YTL, birikmiş amortismanı ise 40.000.- YTL dir. Söz konusu makine için dönem sonunda hesaplanacak amortisman tutarı aşağıdaki şekilde kaydedilecektir.

--------------------- / -------------------

630- Giderler Hesabı                                                            200.000.-

               299- Birikmiş Amortismanlar Hesabı                   200.000.-

----------------------------- / ---------------------

9- Amortismana tabi duran varlıkların deftere kaydedilmesi

(1) Amortismana tabi her bir varlık deftere kaydedilir. 251- Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı, 252- Binalar Hesabı ve 254- Taşıtlar Hesabında izlenen amortismana tabi duran varlıklar, “Duran Varlıklar Amortisman ve Yeniden Değerleme Defterine” (Ek: 2) kaydedilir. Bu deftere kaydedilen amortismana tabi varlıkların her biri için defterin ayrı bir sayfası kullanılır. Varlığa ilişkin tüm işlemler bu deftere kaydedilir.

(2) 251- Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı, 252- Binalar Hesabı ve 254- Taşıtlar Hesabı dışındaki hesaplarda izlenen amortismana tabi duran varlıklar, “Duran Varlıklar Amortisman Defterine” (Ek: 3) kaydedilir. Her yıl için düzenlenen bu deftere, varlıklar satır bazında kaydedilir.

10- Yürürlük

(1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Tebliğ olunur.