Kazakistan, altyapı yatırımları için Türk müteahhitler ile görüşüyor!

Kazakistan, önümüzdeki 3 yılda altyapı yatırımları için 15 milyar dolar kaynak ayırdı. Demiryolu, otoyol, gümrük kapılan, konut gibi kalemlerin bulunduğu yatırımlar için Türk müteahhitle ile görüşmeler yapılıyor.

Dünya Gazetesi'nden Yeşim Ardıç'ın haberine göre, Kazakistan Cumhuriyeti  Ankara  Büyükelçisi Abzal Saparbekuly, "10 Kasım’da İstanbul'da düzenlenecek Türkiye-Kazakistan KEK Toplantısı’nda somut kararlar alınacak ve hazırlanan eylem planı imzalanacak. 70 maddelik bu planda Kazakistan’da başlanacak altyapı prolerinden özelleştirilecek kamu şirketlerine; ikili ticaretten karşılı yatırımlara kadar birçok somut proje bulunuyor. Örneğin Kazakistan’da yapılacak 15 şehir hastanesinin 13 'ünü Türk müteahhitler yapacak. Görüşmeler son aşamada” dedi.

KEK toplansına Kazakistan Başbakanı Askar Uzakbaiuly Mamin ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay'ın başkanlık edeceğini dile getiren Saparbekuly, "Kazakistan Başbakanı, valiler, bürokratlar ve Kazakistan ekonomisine yön veren kamu/özel 100 şirketin yöneticisi haftaya Türkiye’de olacak” şeklinde konuştu. Saparbekuly Ankara Temsilcimiz Ferit Parlak’ın sorularını yanıtladı.

-Ciddi hazırlıkların yapıldığı Türkiye-Kazakistan KEK Toplantısı, karşılıklı yatırımları ve ticareti artıracak, somut adımlara sahne olacak galiba. Diğer toplantılardan farkı ne olacak?

Türkiye-Kazakistan KEK Toplantısı çerçevesinde, 10 Kasım’da İstanbul’da İş Forumu da  yapılacak. Heyetlere Kazakistan Başbakanı Askar Uzakbaiuly Mamin ve Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay başkanlık edecek. Hazırlıkları beş aydır devam ediyordu. Bu toplantının özelliği, sadece protokol imzalanmayacak. Somut yatırımların tarihe bağlandığı, eylem planı da imzalanacak. Yaklaşık 70 maddelik bir plan bu.

-Planda, ticaret hacmini artırmak için hangi adımlar var?

Her iki ülkenin ithal ettiği ürünleri çıkardık. Bu ürünler arasında, birbirimizden alabileceğimiz ürünleri belirledik. Yaklaşık karşılıklı 80’er ürünün daha kalitelisini ve daha makul fiyatla birbirimizden alabileceğimizi tespit ettik. Alıcıları ve satıcıları toplantıya davet ettik. Bu adımla, ikili ticareti 5 milyar dolara, orta vadede ise 10 milyar dolara ulaştıracağız.

-Tarım, sanayi, alt ve üstyapıda karşılıklı somut yatırımlar başlayacak mı?

Kısa zamanda sonuçlanabilecek görüşmeler var. Maden alanında, Türkiye’den büyük birkaç yatırımcıyla ön anlaşmalar yaptık. Petrokimya alanında da önemli görüşmelerimiz var. PPP, sağlık, altyapı, ücretli yol projelerine de Türkiye’den talep var ve Türk iş adamları o projeleri alacak.
 
Örneğin Kazakistan’da 15 şehir hastanesinin yapımına başlanacak. 7’si ihale aşamasında ve Türk şirketlerle görüşmeler son aşamaya geldi. İ5 hastanenin 13’ünün Türk müteahhitler tarafından yapılacağını söyleyebiliriz.

Altyapı projelerine son 10da 28 milyar dolar harcandı. Önümüzdeki 3 yılda yapılacak projeler için ise 15 milyar dolar kaynak ayrıldı.
Bu pakette de otoyol, demiryolu, konut gibi projeler yer alıyor. Bu projelere yönelik de Türk tarafıyla görüşmeler sürüyor. Kazakistan ekonomisinin yüzde 40’ı devlet sektörüdür. Doğalgaz, uranyum, maden şirketlerinin aralarında bulunduğu özelleştirilecek kamu şirketleri için de Türk iş adamları ile görüşmeler devam ediyor.

-Ne zaman başlar bu projeler?

Başlayan projeler var. 16 büyük projeye Türk şirketler başladı. Hastaneler ve diğerlerinde ise anlaşmaların imzalanması 1 yılda tamamlanır. Forumda enerji sektörünü, Kazakistan’daki sanayi yatırım projelerini de konuşacağız. Kazakistan’daki sanayi ve özel ekonomik bölgelerinin tanıtımını yapması için, Kazakistan’dan dört tane valimiz de katılacak toplantılara.

Bu toplantılar yapılırken, iş adamlarımızın yüz yüke görüşmeleri olacak. Tarım, hayvancılık, inşaat, turizm, kimya, inşaat malzemelerinin üretimiyle ilgili, petrogaz arama ve sondaj, ticaret, tekstil, deri, mobilya, plastik pencere, ayakkabı, buğday ve kağıt gibi sektörlerden temsilciler görüşmeler yapacak.

-Turizmde durum nedir?

Türkiye, Kazakistan vatandaşları için ana turizm merkezlerinden biridir. Toplamda her yıl 500 binden fazla Kazakistan vatandaşları Türkiye’yi ziyaret ediyor. Tabii ki, her biri Türk ürünlerini tüketiyor ve mutlaka ülkemize getiriyor. Bu sayede karşılıklı ticareti destekliyoruz ve Türkiye ekonomisinin gelişimine katkı sağlamaktayız. İki ülke vatandaşlarının karşılıklı ziyaretlerinin geometrik oranlarda artmasını bekliyoruz.

Taşıma maliyetleri düşürülmeli

Navlun maliyeti hakkında şikayetler var. Çok pahalı olduğu ifade ediliyor. Demiryolu projesi de var ama nasıl çözeceğiz?

İki ülke ticaret hacmine etki eden en önemli hususa değindiniz. Biz hala ülkeler arasındaki ulaştırma ve lojistiğin maliyetini düşüremedik. Avrupa Çin arasındaki konteyner taşımacılığının yüzde 65'i Kazakistan üzerinden yapılıyor. Kazakistan üzerinden 5 tane uluslararası demiryolu, 6 tane de uluslararası karayolu geçiyor. Bu demiryolu ve karayollarından en önemlisi de Türkiye ile Kazakistan'ı bağlayan Bakü-Tiflis-Kars demiryolu. 2017 de resmi açılış yapıldı. Bu senenin ilk 6 ayında 2229 transit konteyner taşımacılığı yapılmış. Geçen senenin aynı dönemine kıyasla iki kart artmış. Ancak, bizim hesaplamalarımız, bu hattan, yılda 300 bin konteyner mal taşınabileceğini gösteriyor. Gerçekleşmeye bakınca, bu yıl 5 bin konteyner mal taşınacak.

Yani 60 kat eksik taşıma var. Bunun da nedeni tarife konusu. Kazakistan, Gürcistan, Azerbaycan ve Türkiye taşıma maliyetlerini, tarifeler konusunda anlaşarak düşürebilir.

-Hammadde zenginliği mevzuatlarda modernleşmeden dolayı, rekor seviyede yabancı yatırım çektiniz son 10 yılda. Türkiye’nin payı nedir?

Evet. Söylediğiniz gibi Kazakistan 2005 yılından 2019 yılma kadar toplam 295 milyar dolardan fazla yabancı yatırım çekti. Yani son 20 yılda çekilen yabancı yatırımların hacmi 20 kat arttı. Yabancı yatırımcı çekerken, ülkemizin nüfus olarak, piyasa olarak çok büyük olmadığı için, bu yatırımcıları ve kendi yatırımcılarımızı desteklemek için agresif bir ihracat politikası yürüttük. Örneğin, Kazakistan üzerinden dünyanın herhangi bir noktasına malını ulaştırmak isteyen bir şirketin, lojistik maliyetinin yüzde 50’sini sübvanse ediyoruz. Sigortada sübvansiyonlar var. Vergide var. Diğer avantajda tabi ki 180 milyonluk Avrasya Ekonomik Birliğine gümrük vergisiz ürün satabilmek. Çok daha önemlisi 1 milyar 400 milyon nüfusa, 2.1trilyon dolar ithalata ulaşan Çin pazarına komşuyuz. Çin’in sadece bitkisel yağ ithalatı 32 milyon ton. Et ithalatı yıllık 100 milyon ton. Bu ihtiyaçların karşılanmasında Kazakistan’ın rolü büyüyebilir, O nedenle ABD, Çin, Rusya, Hollanda, İsviçre, Fransa gibi ülkelermiş dünyası Kazakistan’a ciddi yatırım yaptılar, yapmaya da devam ediyorlar. Türk iş dünyasının yabancı yatırımlar içindeki payı 3.8 milyar dolar civarında. Kazakistan ise Türkiye’ye 1 milyar dolardan fazla yatırım yaptı. Biz daha fazla olmasını arzuluyoruz. Her türlü desteği vereceğimizi de söylüyoruz.

Gönümüzde Kazakistan’da Türk sermayeli 2200’den fazla şirket çeşitli alanlarda faaliyet gösteriyor. Bu göstergeye göre, Kazakistan’da faaliyeti bulunan yabancı şirketler sayısında Türkiye ikinci sırada yer almaktadır. Bu gerçek, Türk firmalarının Kazakistan’da çalışmaya ilgi gösterdiğinin kanıtı. Bugün, Türk havayolu şirketleri Kazakistan’a haftada 34 uçuş gerçekleştiriyorlar, Kazak havayolları şirketleri 21 uçuş gerçekleşmektedir.