Kentsel dönüşümün gerekliliğini Deprem Dede ve AKUT Başkanı anlatacak!

Kamuoyunda ‘Kentsel Dönüşüm Yasası’ olarak bilinen ‘Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’ TBMM’de kabul edildi. Şimdi uygulamanın yol haritası da netleşiyor. İstanbul, Kocaeli, Sakarya, Düzce,  İzmir  ve Diyarbakır gibi yüksek riskli alanlardan başlayacak dönüşüm kapsamında 20 yılda 14 milyon konut elden geçecek.

Meclis’ten geçen Kentsel Dönüşüm Yasası’nın yol haritası ortaya çıktı. İstanbul, Kocaeli, Sakarya, Düzce, İzmir ve Diyarbakır gibi yüksek riskli alanlardan başlayacak kentsel dönüşüm kapsamında 20 yılda 14 milyon konut elden geçecek. Maliyeti 100 milyar doları bulacak düzenleme için tüm Türkiye’de kentsel dönüşüm ofisleri, 20-30 bölgede ise itiraz komisyonları kurulacak. Riskli binalara sertifika, mülk sahibine de yıkım için faizsiz, uzun vadeli ve sabit taksitli kredi verilecek. Vatandaşa üç boyutlu animasyon ve maket evlerle dönüşüm süreci anlatılacak, hazırlanacak kamu spotlarında desteği arttırmak için “ünlü yüzler” kullanılacak. Van depreminden sonra gündeme gelen ve kamuoyunda Kentsel Dönüşüm Yasası olarak bilinen düzenlemenin yasalaşmasıyla süreçle ilgili detaylar da netleşti. Başbakan Tayyip Erdoğan’ın “İktidara malolsa da yıkacağız” dediği düzenlemeyle ilk etapta 6 milyon konut yenilenecek.

14 milyon bina yenilenecek

Yasayla önümüzdeki 20 yıl içinde de 14 milyon bina elden geçecek. 2B arazilerinin satışından elde edilecek gelirlerin yüzde 90’ı dönüşüm için kullanılacak. Düzenlemeyle daha fazla yeşil alana sahip, imara uygun yolların olduğu çağdaş bir kentsel dönüşüm sağlanacak. Yasayla şehirlerin altyapı sorunları da çözülecek. Daha sağlıklı alt yapı tesisleri kurularak ihtiyaç duyulan yerlerde arıtma tesisleri de yapılacak. Kentsel dönüşüm riskli alanlarda ve riskli alan haricindeki riskli yapılarda olmak üzere iki koldan yürütülecek. Riskli alanlar can ve mal kaybına yol açma ihtimali yüksel olanlardan başlayarak tespit edilecek. Belediyeler ve il özel idareleri alanlara ait taleplerini Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na gönderecek. Bakanlık incelemeden sonra talepleri Bakanlar Kurulu’na sunacak. Kurul onaydan sonra Resmi Gazete’de yayınlanacak.

Teknik heyet yorumlayacak

Riskli alan belirlendikten sonra yapılar tespit edilecek. Mevcut Deprem Yönetmeliği baz alınarak hızlandırılmış inceleme yapılacak. Sonuçlara hak sahipleri 15 gün içinde itiraz edebilecek. İtirazlar 20-30 bölgede kurulması planlanan 4 öğretim görevlisi ve 3 bakanlık görevlisinden oluşacak 7 kişilik teknik heyet tarafından değerlendirecek. Sonra tespitler kesinleşecek. Riskli binaların tapuda üzerine şerh konulacak ‘bu bina risklidir’ denilecek.

Çoğunluğa katılmayanın payı açık artırmayla satılacak

Üçte 2 çoğunluğun kararına katılmayan mülk sahiplerinin arsa payları anlaşma sağlayan paydaşlara açık artırmayla satılacak. Satılmayan paylar bakanlıkça bedeli ödenmek şartıyla Hazine adına tescil edilecek. Binalar yıkılmadan hak sahipleriyle anlaşma yoluna gidilecek. Tasarım projelerini belediyeler ve  TOKİ  hazırlayacak; bakanlık onaylayacak. Tahliye edilen, yıkılan ya da yeri kamulaştırılan hak sahipleri ve kiracılara konut, iş yeri, arsa, kredi veya konut sertifikası verilecek. Riskli dönüşüm alanlar haricinde kalan riskli binalarda ise vatandaşın isteği üzerine yıkım, güçlendirme ya da yeniden inşa için düşük faizli, uzun vadeli, sabit taksitli kredi verilecek. İsteyen mülk sahibine yıkım süresinde çırak desteği de verilecek.

‘Riskli’dir kararını 7 kişilik heyet verecek

Riskli olduğu kesinleşen yapıların malikleri, idareyle anlaşmaya gidecek. Anlaşmanın ardından vatandaşa en az 60 gün süre verilerek riskli binasını yıkması istenecek. Bu sürede yapının yıkılmaması halinde yapının idari makamlarca yıktırılacağı belirtilerek, ek süre verilecek. Bu süre içinde de yıkılmayan yapılar ilgili kurumca yıkılacak. İdareyle anlaşma sağlayanlara kira yardımı ve konut tahsisi sağlanacak. 

Tüm uygulamalarda 3’te 2 çoğunluğun kararına bağlı kalınacak.

Yapı risk haritası  çıkacak, Işıkara ve Mahruki tanıtacak

Türkiye’nin yapı risk haritasını çıkarılarak, riskli yapılar tapuya bildirilecek. Bu taşınmazlar üzerinde her türlü yapılaşma, kullanım ve işletme konularında geçici kısıtlamalar uygulanabilecek. Süreç içinde dönüşümle ilgili dünyada kullanılan yeni teknolojiler Türkiye’ye getirilecek. AKUT Başkanı Nasuh Mahruki ve deprem dede olarak bilinen Ahmet Mete Işıkara gibi deprem uzmanlarının desteği alınacak. Ünlü yüzlerin kullanılacağı kamu spotlarıyla vatandaşın kentsel dönüşüm sürecinde bilinçlenmesi sağlanacak. Projede belediyelerle ortak hareket edilecek. Yasayla belediyelere her türlü ödenek aktarımı, teknik ve mali destek sağlanacak. Yasayla, mahalli idareler, dönüşümde söz sahibi olacak.

Yıkımla çıkan molozlar dolgu malzemesi olacak

Yıkılan binalardan elde edilen beton dolgu malzemesi olarak kullanacak. Yıkılan binalardan çıkan tüm molozlar değerlendirilecek. Ortaya çıkacak ahşap, alüminyum ve PVC yapımlı kapı ve pencereler, demir ve çelik malzemeler, bakır kablolar, tesisat malzemeleri, kiremit ve ahşap malzemeleri yerinde kolayca ayrıştırıp yapı sektörüne kazandırılacak. Geri kalan molozlar özel kurulan geri dönüşüm tesislerinde işleyip düşük kaliteli beton ve çimento haline getirilecek.

Erdinç Çelikkan / HÜRRİYET