Kentsel dönüşümde son durum!

Can ve mal kaybının meydana geldiği doğal afetler gerçekleşmeden önce gerekli tedbirlerin alınması, zararın oluşmadan engellenmesi, vatandaşların sağlıklı, güvenli bölgelerde ve binalarda yaşamasının sağlanması amacıyla hazırlanarak, 2012 yılının mayıs ayında yürürlüğe giren 6306 sayılı  Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun kapsamındaki çalışmalar yurt genelinde devam ediyor. 2014 yılının sonuna yaklaştığımız bu günlerde, yürürlüğe girişinin üstünden 2,5 yıl geçen kanun çerçevesinde gerçekleştirilen projelere ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan edindiğimiz güncel verileri sizler için derledik.

Riskli Alanların toplam büyüklüğü 6.931,20 hektar

6306 sayılı Kanun yürürlüğe girdiğinden bu yana farklı tarihlerde alınan 106 adet Bakanlar Kurulu Kararı ile 148 bölge Riskli Alan ilan edilmiştir. Riskli Alanların toplam büyüklüğü 6.931,20 hektarı bulurken, bu alanlarda bulunan nüfus toplam 1.058.172 kişidir. Riskli alan ilan edilen bölgelerde 170.000 adet yapı ve bu yapılarda 386.540 adet bağımsız birim bulunmaktadır. Bunların dışında riskli alan ilan edilmek üzere dosyası hazırlanan 155 alana dair incelemelere Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda devam edilmektedir. 

182.502 bağımsız bölümün risk tespitinin yapıldı 

Son 15 yılda deprem yönetmeliğine uygun olarak inşa edilen 5 milyon konut kapsam dışında tutulurken, 30 yılı bulması beklenen kentsel dönüşüm çalışmalarında ülkedeki toplam yapı stokunun %40’ının yenilenmesi veya güçlendirilmesi öngörülüyor. Bakanlıktan alınan son veriler, 6306 sayılı kanun kapsamında 51.340 adet binada, 157.434 adedi konut, 25.068 adedi dükkân olmak üzere toplam 182.502 adet bağımsız bölümün risk tespitinin yapıldığı görülmektedir. Risk tespiti yapılan bu binalardan 42.653 bağımsız bölümü kapsayan 12.140 adedi yıkılmıştır.

Kasım 2014 itibariyle 5393 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesine göre içerisinde kamu mülkiyeti bulunan 41 yerde 2.840,45 Hektar alan Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı olarak belirlenerek Bakanlar Kurulunca kabul edilmiş ve Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bu alanlar 22.790 yapıda, 146.209 kişiyi kapsamaktadır. Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanlarına ilişkin olarak 43 alan da Çevre ve Şehircilik Bakanlığında inceleme aşamasında bulunmaktadır.

37 ilde 148 riskli alanda çalışmalar devam ediyor

Riskli Alandaki dönüşüm uygulamaları 37 farklı ilimizde ilan edilen 148 adet alanda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı,   malikler ve yetki verilen kurum ve kuruluşlar tarafından yürütülmektedir. Kentsel dönüşüm uygulamalarının etkili bir şekilde gerçekleştirilmesi için yerel yönetimler etkin bir biçimde yetkilendirilmiştir. Bu kapsamda 109 alanda ilgili belediye,  5 alanda Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ), 3 alanda da maliklerce uygulamalar yapılmaktadır. Geriye kalan 31 adet riskli alanda ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca uygulamaya yönelik çalışmalar ile idaresine yetki devredilmesine ilişkin faaliyetler devam etmektedir.

84.780 hak sahibine 182.662.409 TL kira yardımı 

Riskli yapıların yıktırılmasında ve bunların bulunduğu alanlar ile riskli alanlar ve rezerv yapı alanlarındaki uygulamalarda 6306 sayılı Kanun çerçevesinde, anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine veya kiracı olarak bu yapılarda ikamet edenlere veya bu yapılarda işyeri bulunanlara, geçici konut veya işyeri tahsisi ve kira yardımları yapılmaya devam ediyor. Aylık 600 TL’yi geçmemek kaydıyla yapılan kira yardımlarının süresi, riskli alan dışındaki riskli yapılarda 18 ay ve kanun kapsamında anlaşma yolu ile kamulaştırılan yapılarda 5 ay olarak belirlenmiştir. Kentsel dönüşüm projeleri kapsamında Kasım 2014 itibariyle; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafında kira yardımı olarak kullanılmak üzere 9 Belediye’ye toplamda 63.970.200 TL kaynak aktarımı yapılmıştır. Toplam 84.780 hak sahibine de 182.662.409 TL kira yardımı yapılmıştır. 

2.493.913 TL faiz desteği 

Kanun kapsamında kredi kullanacak gerçek veya tüzel kişilerin bankalardan kullanacağı kredilere; Hazine Müsteşarlığı’nın bağlı bulunduğu Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenen oranlarda dönüşüm projeleri özel hesabından karşılanmak üzere faiz desteği veriliyor. Bu bağlamda Bakanlık tarafından, protokol imzalanan bankalar aracılığı ile kanun kapsamındaki kredi kullanıcılarına güçlendirme ve konut yapım kredilerinde azami 2 yıl ödemesiz ve 10 yıl vade ile %4 faiz desteği sağlanırken, işyeri yapım kredisinde ise azami 2 yıl ödemesiz ve 7 yıl vade ile %3 faiz desteği sağlanıyor. Bu kapsamda 2.493 adet hak sahibinin 4.273 adet olmak üzere yaklaşık 336.248.789 TL (% 4) faiz destekli kredisine, Bakanlık tarafından toplamda 2.493.913 TL faiz desteği sağlanmıştır. Kentsel dönüşüm için bugüne kadar 1 Milyar TL’yi aşkın kaynak kullanılmıştır.