Kentsel dönüşümle farklı bir İstanbul mümkün mü?

Türkiye, 1950-54 döneminde bereketli hasatların ardından 1954-1957 döneminde ciddi bir kuraklığın etkisiyle köyden cazibe merkezi kente göç olgusuyla karşılaştı: ana göç merkezlerinden biri de İstanbul’du. Taşı toprağı altın İstanbul’un temel problemi ise alanının dar, kaynağının kısıtlı olmasıydı. Bu temel problem, yüzyıllardır var. İstanbul, dar alanda yoğun nüfusun yaşadığı ve kaynakları bu nedenle hep dar gelen bir yerleşim yeri.

Ne var ki, geçmişte merkezi besleyen çevreler artık merkez haline gelmiş vaziyette. Şehir av alanı olan Maslak, Avcılar’a; bostanlık olan Anadolu yakasının güneyine ve kuzey ormanlarının da kuzeyine yayıldı.

Yapılaşma şekli şehrin daha ciddi sorunlara gebe olduğunu gösteriyor: dere yatakları önüne konulan betonları her zaman yıktı geçti. Köprülü kavşakların yeşil alan olması gürültü ve egzozu engellemek içindi; çoğu betonlaştı. Depremde toplanma alanları dahi yapılaşmış durumda.

Kentsel dönüşümle yerleşim birimlerinin aralarını dere yataklarına denk getirerek ve yeşil alan olarak boş bırakmalı; yeni kanallarla su havzaları oluşturmalı ve bütün bunları yaparken yıkımda tozu ve molozu doğru yönetmeliyiz.

Sulak alan, alüvyon kaynağı ve tarım hayvancılığın olmazsa olmazlarından. Barajdan su gelir ancak alüvyon topraktan gelir; bu nedenle ihtiyacımız var.

Tozu kaynağında bastırmak insanlar kadar yeşil alanların da nefes almasını sağlıyor. Bu öyle bir nefes ki, beraberinde normal toz miktarlarını da emiyor ve dışarıda gıpta ettiğimiz temiz havalı büyük şehirlerin sırrını oluşturuyor.

Kentsel dönüşümü bölgesel bazlı planlamak; yıkım, yapım ve nakliyede doğru ekipman ve yöntemler kullanmak esas olmak zorunda. Zorunda; zira dolu, börtü böcek, deprem gibi doğal felaketler; trafik, maliyetler ve artan nüfus gibi insani sorunlarla ancak böyle baş edebileceğiz.

Dünya